အဆိုပါ ကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ AI အစီရင္ခံစာကို ပယ္ခ်ရပါသလဲဟု နိရဥၥရာက ဆက္သြယ္ ေမးျမန္းရာ ရခိုင္ျပည္နယ္ ျပန္ၾကားေရး တာ၀န္ခံ ဦး၀င္းျမိဳင္က အေျခအျမစ္မရွိဘဲ စြပ္စြဲထားသျဖင့္ ပယ္ခ်ရျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ယခုလို ေျပာၾကားသည္။
“ကၽြန္ေတာ္က ရခိုင္ျပည္နယ္ အစုိးရ ကိုယ္စား ျပန္ၾကားေရး တာ၀န္ကို ယူထားသူ တစ္ဦး အေနနဲ႕ ခုလို အေျခအျမစ္ မရွိဘဲ တဖက္သတ္ စြပ္စြဲ ေရးသား ထုတ္ေ၀ထားတဲ့ အတြက္ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္တို႕ အစိုးရ အဖြဲ႕ ကိုယ္စား လံုး၀ ကန္႕ကြက္ ရွဳတ္ခ်ပါတယ္” ဟု ေျပာသည္။
ဇူလိုင္လ ၂၀ ရက္ေန႕က ထုတ္ေ၀ေသာ ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ျငိ္မ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕ အစီရင္ခံစာတြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကညာထားျခင္းသည္ အာဏာပိုင္မ်ားကို လူ့အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ရန္ အတြက္ လိုင္စင္ ေပးလိုက္သကဲ့သို႕ ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖၚျပထားသည္။
၎ျပင္ လံုျခံုေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ား အေနျဖင့္ လူမ်ိုးေရး ဘာသာေရး မခြဲျခားဘဲ မတရားတိုက္ခိုက္ခံရသူ မည္သူ႕ကို မဆို အကာအကြယ္ ေပးရမွာျဖစ္ေၾကာင္း၊ သို႕ေသာ္လည္း အာဏာပိုင္မ်ားက အကာအကြယ္ေပးဖို႕ ပ်က္ကြက္ခဲ့ေၾကာင္း၊ တခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ လံုျခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔ေတြ က လူမ်ိဳးစု အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ကို မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ျပီး မ်က္နွာလြဲေနေၾကာင္း၊ ကိစၥအမ်ားစုမွာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခိုက္ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာထဲတြင္ ေဖၚျပသည္။
ဆက္လက္ျပီး အစီရင္ခံစာက ဗုဒၶဘာသာ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ လံုျခံဳေရးတပ္မ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ ႏွင့္ ရခိုင္မြတ္ဆင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို မုဒိမ္းက်င့္ျခင္း၊ ကုိယ္ထိ လက္ေရာက္ ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ျခင္း၊ အိုးအိမ္ စည္းစိမ္မ်ားကို ဖ်တ္ဆီးျခင္း၊ ဥပေဒမဲ့ သတ္ျဖတ္မႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ က်ဴးလြန္ေနေၾကာင္း စြပ္စြဲ ေရးသား ေဖၚျပထားသည္။
Amnesty International နိုင္ငံတကာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕က ထိုသို႕ စြပ္စြဲ ထုတ္ျပန္ထားျပီး AI အဖြဲ႕၏ ျမန္မာနိုင္ငံ ဆိုင္ရာ သုေတသီ Benjamin Zawacki (ဘင္ဂ်မင္ဇာဝါကီ) က ယခုလို လုပ္ရပ္ကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ရွဳတ္ခ်ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာတြင္ ေရးသားထားသည္။
ထိုသို႕ ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕မွ ေရးသားေဖၚျပခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ေမးျမန္းရာ ဦး၀င္းျမိဳင္က ယခုလို ေခ်ပေျပာဆိုသည္။
“ ျပစ္မူ က်ဴးလြန္သူေတြကို တရား ဥပေဒအရ ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ တရားစြဲဆိုတာေတြေတာ့ ရွိပါတယ္။ ညွႈဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္တာေတြ မရွိဘူး။ သတ္ျဖတ္တာေတြ မရွိဘူး။ ဒါေတြဟာ အေျခအျမစ္ မရွိဘဲ တဘက္သတ္ ေရးသား စြပ္စြဲခ်က္ေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု ဦး၀င္းျမိဳင္က ေျပာသည္။
၎ျပင္သူက ဘူးသီးေတာင္ႏွင့္ ေမာင္ေတာတြင္ ရခိုင္မွာ လူနည္းစု ျဖစ္ျပီး ဘဂၤလီမ်ားမွာ လူမ်ားစု ျဖစ္ပါေၾကာင္း၊ ဘူးသီးေတာင္ႏွင့္ ေမာင္ေတာတြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ားက ဘဂၤလီ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားကို တရား ဥပေဒမဲ့ သတ္ျဖတ္ျပီး ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကို မုဒိမ္းက်င့္သည္ဟု စြပ္စြဲျခင္းမွာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ရွိမရွိကို ဥေဏွာက္ရွိသည့္ လူတိုင္း စဥ္းစားၾကည့္လွ်င္ သိႏိုင္ပါေၾကာင္း သူက ေျပာဆိုသြားသည္။
Amnesty International ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕၏ အစီရင္ခံစာတြင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား အေနျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ဘဂၤလီမ်ားကို သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ရိုဟင္ဂ်ာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား မုဒိမ္းက်င့္ေနသည္ဟု ေဖၚျပ ေရးသားျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရး ပါတီမွ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး ဦးလွေစာကို ေမးၾကည့္ရာ သူက ယခုလို ေျပာသည္။
“ အမွန္တကယ္ကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ေနတဲ့ ရခိုင္ လူမ်ိဳးေတြ အသိဆံုးပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ ကုိယ့္ေျမမွာ ကုိယ္အိမ္မွာ ေနထိုင္ေနေပမယ့္ က်ဴးေက်ာ္ခံရတယ္။ အေစာ္ကားခံရတယ္။ ျခိမ္းေျခာက္ခံရတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ မွာ လံုျခံဳမူ မရွိဘူး။ ဒီျပႆနာ အေျခအေနကို ႏိုင္ငံတကာ အသုိင္းအ၀ိုင္းက သိေစလိုပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ဒီရရွိလာတဲ့ သတင္းေတြဟာ အျဖစ္မွန္ Really နဲ႕ အလြန္တရာ လြဲမွားေနတယ္ဆိုတာကို အစီရင္ခံစာ ထုတ္ေ၀သူ အေနနဲ႕ သိဖို႕ ေကာင္းပါတယ္။ အခု လက္ရွိ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ဆူပူ အၾကမ္းဖက္မူကို RNDP အေနနဲ႕ အသိဆံုးပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီျဖစ္ပ်က္တဲ့ ကိစၥ အ၀၀မွာ RNDP ရဲ႕သေဘာထား မူ၀ါဒ အမွန္ေတြ ေပ်ာက္ေနျပီး သူတို႕က လက္ဦးမူယူျပီး ေျပာခ်င္သလို ေျပာေနတဲ့ အတြက္ ဒီလို လုပ္ေဆာင္ေနမူ အေပၚမွာ ၀မ္းနည္းမိပါတယ္” ဟု သူက ေျပာသည္။
၎ျပင္ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ေ၀သူမ်ား အေနျဖင့္ ရခိုင္တြင္ ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာ ျပႆနာကို ဂဃနဏ သိရန္လို္ေၾကာင္း သူက ေျပာသည္။
“ အခု အျဖစ္အပ်က္မွာ ရခိုင္ေတြ ဘက္ကလည္း လူေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္ ေသဆံုးခဲ့ရတယ္။ ရြာေတြလည္း အမ်ားၾကီး မီးရွိဳ႕ ဖ်က္ဆီးခံရတယ္။ နစ္နာမူေတြ အမ်ားၾကီး ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီျပႆနာကို စတာ ဘယ္သူလဲ ဆိုတာကို အဲဒီ AI အဖြဲ႕ အေနနဲ႕ ဂဃနဏ သိဖို႕လိုပါတယ္။ အခု ျပႆနာရဲ႕ အျဖစ္မွန္ကိုလည္း ဂဃနဏ ေသေသခ်ာခ်ာ မသိဘဲနဲ႕ အေ၀းကေနျပီး ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ့ အဖြဲ႕ အစည္း အေနနဲ႕ ခုလို ေအာက္တန္းက်တဲ့ အစီရင္ခံစာ ေရသားထားတဲ့ အေပၚ ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းနဲ႕ ေရႊးခ်ယ္ တင္ေျမွာက္ခံထားရတဲ့ တရား၀င္ ပါတီ တစ္ရပ္ ျဖစ္တဲ့ RNDP အေနနဲ႕ လံုး၀ ကန္႕ကြက္ ရွဳတ္ခ်တယ္ဆုိတဲ့ အေၾကာင္း တစ္ကမၻာလံုးကို သိေအာင္ ေျပာခ်င္ပါတယ္” ဟု ဦးဦးလွေစာက ေျပာသည္။
၎ျပင္ ျဗိိတိန္ႏိုင္ငံ အေျခစိုက္ Burma Democratic Concern ( BDC) ဒါရိုက္တာ ဦးမ်ိဳးသိန္းမွလည္း ယခုကဲ့သို႕ မွားယြင္းစြာ မဟုတ္မမွန္္ လုပ္ၾကံဖန္တီးေရးသားထားေသာ AI ၏ အစီရင္ခံစာအား ျပင္းထန္စြာ ဆန္႕က်င္ပါေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႕ AI သုိ႕ ေရးသား ေပးပို႕ခဲ့ေသာ စာတြင္ ေဖၚျပသည္။
ဦးမ်ိဳးသိန္း၏ စာထဲတြင္ အစီရင္ခံစာကို ေရးသားသူ Benjamin Zawacki အေနျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ ဘဂၤလီမ်ား၏ လုပ္ၾကံဖန္တီးထားေသာ မဟုတ္မမွန္ ပံုျပင္မ်ားကို မယံုၾကည္ဘဲ စစ္မွန္ေသာ ျမန္မာ သတင္းမ်ားကိုသာ နားေထာင္ ယံုၾကည္ သင့္ပါေၾကာင္း တိုက္တြန္း ေရးသား ေဖၚျပထားသည္။