ရခိုင္ျပည္႕ရွင္ ဘုရင္မင္းျမတ္
မဟာစႏၵသူရိယမင္းက ျမတ္စြာဘုရား ရုပ္ထုေတာ္ကို ရင္ငြ႕ေတာ္ ခုႏွစ္အုပ္နန္ ့ ျမတ္မုနိဘုရားရုပ္ထုကို သကၠရစ္-၁၂၃-ခုနွစ္မွာ တည္ထားခပါေရ။ ရခိုင္နိုင္ငံက ရခိုင္လူမ်ိဳးတိက ဗုဒၵဘာသာကို သက္၀င္ယံုၾကည္လို ့ ကိုးကြယ္ခကတ္စြာျဖစ္ေတ။ တနိန္ ့မွာ ရခိုင္နိုင္ငံ တ၀ွမ္းလံုး ဗုဒၵဘာသာ နိုင္ငံျဖစ္ျဗီးေက အျခားအိမ္နီးခ်င္း နိုင္ငံတိကလဲ ဗုဒၵဘာသာ၀င္ ျဖစ္လားဖို ့ စြာကို ယံုၾကည္ခလို ့ သြန္းလုပ္ ကိုးကြယ္ခစြာလို႔ဆိုေက မမွားထင္ပါေရ။
ေယေကလဲ ျမတ္မုနိဘုရားကို ဗုဒၵဘာသာအယူဟိန္ ့ေရ ေအာက္ျပည္ ေအာက္ရြာသားတိက သကၠရစ္ ၁၁၈၆-ခုႏွစ္မွာ ယူေဆာင္လားခပါေရ ။ စစ္ရွံုးေရ အခါ စစ္နိုင္ေရ လူတန္းစားတိက လူတိကို သံု႔ပမ္းအျဖစ္ ဖမ္းယူလားေရ။ ျမတ္မုနိ ရုပ္ထုေတာ္ကို လက္ခ်ိဳး ျခီခ်ိဳး ေလးပိုင္း ပိုင္းပနာ ေအာက္ျပည္ ေအာက္ရြာကို ယူလားခကတ္ေတ။
ေျပာခ်င္စြာက မဟာစႏၵသူရိယမင္းက ရခို္ငရွင္ဘုရင္ျဖစ္လို ့ ျမတ္စြာဘုရားက ခြင့္ျပဳခ်က္ပီးလို ့ ရင္ငြိေတာ္နန္ ့ သြန္းလုပ္ခစြာ။ အခုက စစ္နိုင္လားေရ ေအာက္သားတိက ရုပ္ထုကို ေလးပိုင္း ပိုင္းပနာ ျခီတိ လက္တိ ေခါင္းတိ ခ်ိဳးပနာ ယူလားခကတ္ေတ။ အဂင့္ဂင့္ရာ တမလြန္ဘ၀က မဟာစႏၵသူရိယက လာလို ့ရာ ေျပာနိုင္ခေက ယင္းအခ်ိန္က ငါ့မ်က္ရည္ က်လို ့ မဆံုးပါေဒလို ့ ေျပာဖို ့ စြာက အသီအခ်ာပါ။
အဂုတခါ ယင္းပိုင္ နမူနာျဖစ္လာပါဗ်န္ေထာ။ ရခိုင္ရွင္ဘုရင္ရို႕ ထီးနန္းဥကင္ ခ်က္ျမွဳပ္ရာ ရၽႊီျမိဳ႕ေတာ္မွာ ဗဟိုရ္စည္ တိတ္လားခစြာ ၾကာခပါဗ်န္ကာ။ ယင္းပိုင္ ဗဟိုရၤစည္အသံ ေသာေသာ မညံဘဲ နိန္ခစြာ ႏွစ္ေပါင္း နွစ္ရာေက်ာ္ ၾကာလာေရအခါ ရခိုင္ရို႕ နန္းေတာ္ၾကီး၊ ရခို္င္ရွင္ဘုရင္ရို႕ တည္ထား ကိုးကြယ္ခေရ ဘုရား ေက်ာင္းကန္ ဇာတီ ပုထိုးတိကလဲ ဆည္းလည္းသံ မညံပါကားေယ။ လူသား အသက္ေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာ သီလားခရေရ ရခို္င္ရွင္ဘုရင္ နန္းေတာ္ၾကီးကား သြီးမေျခာက္ဘဲ ဟိန္႔နိန္ပါေရေထာ။ယင္းပိုင္
လြန္ခေရ -၆၃- ႏွစ္ကရာ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္က ရခို္င္နိုင္ငံရီးသမားတိ ေတာ္လွန္ရီး သမားတိကရာ ေဒပိုင္ လြပ္လြပ္ရီးကိုရာ လုပ္ခကတ္ဖို ့ ေျပာခကတ္ဖို႔ဆိုေက အဂု အခ်ိန္မွာ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ လြပ္လြပ္ရီး ရလားခစြာ ေကာင္းေကာင္း ၾကာလားခပါဗ်န္ေဒ။
ႏွစ္ေပါင္း-၆၆- နွစ္မွာ ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီး မီးေတာက္ေလာင္ခလို ့ ကမၻာတခုလံုး သီသူသီ ေပ်ာက္သူေပ်ာက္နန္ ့ ျဖစ္နိန္ခပါေရ။ ဂ်ပန္နိုင္ငံ ဟီရိုးရွီးမားနန္ ့ နာဂါစကီျမိဳ ့ကို အနုျမဴဗံုး ၾကဲပလို္က္လို႔ ဂ်ပန္နိုင္ငံက စစ္ရွံုးဗ်န္လို ့ လက္နက္ခ်ေရ အခါ ရခို္င္လူမ်ိဳးတိမွာ အၾကီးအက်ယ္ အခြင့္ေကာင္းတခု ရခကတ္ပါေရေယ။
ယင္းခ်င့္က ဂ်ပန္နိုင္ငံက လက္နက္ခ်လို ့ ထြက္ျဗီးလားေရအခါ ရခိုင့္ေတာ္လွန္ရီးသမားတိက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ကို လြပ္လြပ္ရီး ရဗ်န္ဆိုပနာ မေၾကျငာ ခကတ္ပါေဒ။ ေနာက္တခါ အဂၤလိပ္ဘားက လြပ္လြပ္ရီး ပီးဖို႔ဗ်န္ဆိုေရ အခါမွာလဲ ရခို္င္နို္င္ငံေတာ္က လြပ္လြပ္ရီး လိုခ်င္ေရ ဆိုပနာ လွဳပ္ရွားခေရ စင္းသီး ရခို္င္နိုင္ငံရီး သမားတိကား မေပၚခပါမနား။
ယင္းအခ်ိန္က ဗမာနိုင္ငံရီး သမားတိနန္ ့ လားေပါင္းစြာမွာ ျပသနာတိ ရွင္းလို႔ကား မက်ီပါဗ်န္ကားေယ။ ၁၉၄၈-ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာနိုင္ငံ လြပ္လြပ္ရီး ရလားေရအခါ လက္နက္အားကိုးနန္ ့ တိုက္လို ့ ရလားစြာကား မဟုတ္ပါေဒ။ ယင္းခ်င့္ကို သတိထားဖို႔လိုပါေရ။
နိိိိိိိုင္ငံရီးအရ ေအာင္ဆန္းရို႕က လွဳပ္ရွားလားစြာမွာ ရခို္င္နိုင္ငံရီး သမားတိက ယင္းပိုင္ ေအာက္သားတိနန္ ့ လားေပါင္းစြာမွာ ရခိုင္နိုင္ငံ လြပ္လြပ္ရီး ရလာစြာကား မဟုတ္ပါကားေဒ။ မရလိုက္စြာထက္ ရခိုင္နို္င္ငံေတာ္ ေပ်ာက္လားခေရ စြာက ေကာင္းေကာင္းၾကီး အခံရခက္ရစြာပါေဒ။
လြန္ေရ အခ်ိန္က-၆၃-ႏွစ္ရာ ဟိန္ ့ပါသိေရေဒ။ ယင္းပိုင္ဟိန္ ့နိန္ေရအတြက္ ရခိုင္နိုင္ငံရီး သမားတိက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ကို လြပ္လြပ္ရီး အတြက္ တညီ တညြတ္နန္႔ ဇာျဖစ္လုိ ့ မလုပ္နိုင္ရဖို႔လဲခ်င့္။ ဇာျဖစ္လို ့ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ရီးမွာ တညီ တညြတ္တည္း မျဖစ္နိုင္ဘဲ ဟိန္႔လီရဖို႔လဲခ်င့္။ ကၽြန္ေတာ္ ေျပာခေရပိုင္ ထမင္းတလုပ္ကို မေကႊ်းနိုင္သိလို႔ရာ ေျပာရဖို ့ စြာပါကာ။
ဇာျဖစ္လို႔ဆိုေက ကၽြန္ေတာ္ကရာ ထမင္းတလုပ္ကို ေကၽြးခနိုင္ေက ရခိုင္နိုင္ငံရီးသမားတိ ေတာ္လွန္ရီးသမားတိမွာ ကၽြန္ေတာ္ေျပာေရပိုင္ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ လြပ္လြပ္ရီးမွအပ အျခား မဟိန္႔ဗ်န္ ဆိုပနာ လုပ္ကတ္ဖို ့ စြာပါကားေယ။ ယင္းခ်င့္က ရခိုင္လူမ်ိဳးတိုင္းက ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ကို လြပ္လြပ္ခ်င္ကတ္စြာပါရာ။ အမ်ိဳးကိုလဲ ခ်စ္ကတ္စြာပါရာ။
အဂၤလိပ္နယ္ခ်ဲ ့ကို လြပ္လြပ္ရီးအတြက္ ေနာက္ဆံုးတိုက္ပြဲ ၀င္ခစြာ မင္းသားၾကီးရႊီဘန္းရို ့ျဗီးေက ရခိုင္ေတာ္လွန္ရီး သမားတိ ကြင္းဆက္ျပတ္လားခပါေရ။ ယင္းပိုင္နာင့္ပင္ ရခိုင္နိုင္ငံရီး သမိုင္းမွာ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္အတြက္ ေတာ္လွန္ရီး ေခါင္းေဆာင္ မေပၚေပါက္ဘဲ နိန္ခစြာမွာ ၁၉၃၉-ခုနွစ္မွာ ပ်ံလြန္လားခေရ ဆရာေတာ္ ဦး ဥတၱမက ရခိုင္လူမ်ိဳး ျဖစ္လီေကလဲ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ လြပ္လြပ္ရီး အတြက္ မလုပ္ျပနိုင္ခစြာကို တိြ႕ရပါေရ။
ဒုတိယကမၻာစစ္ ျဖစ္လာေရအခါ ဆရာေတာ္ ဦးစိႏၱာရို႕ ဆရာေတာ္ ဦးပညာသီဟ၊ ဘံုေပါက္ သာေက်ာ္ရို႕ ေပၚေပါက္လာပါေရ။ ေယေကလဲ ရခိုင္နိိုင္ငံေတာ္ လြပ္လြပ္ရီးအတြက္ လုပ္ခကတ္စြာ မဟုတ္ဘဲ ေအာက္ျပည္ေအာက္ရြာ နိုင္ငံရီးသမားတိနန္ ့လားလို႔ ေပါင္းခီစြာမွာ ငါးပါးၾကီး ေမွာက္လားစြာပါေယ။
ေနာက္ဆံုးမွာ ပင္လံုညီလာခံ စာခ်ဳပ္တိကို လက္မွတ္ထိုးကတ္လို ့ ယင္းပိုင္နန္႔ပင္ ျမန္မာနိုင္ငံ လြပ္လြပ္ရီး ရလားခစြာမွာ ရခို္င္ငံရီး သမားတိက ၀န္ၾကီးနိန္ရာတိကို ယူလိုက္ျဗီးစြာနာင့္ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္လဲ ေပ်ာက္လားခရစြာပါရာ။
အခု တခါ ရခိုင္ လူမ်ိဳးတိ ကမၻာတည္သရြိ႕ က်ႊန္သက္ရွည္ဖို ့ ဒုတိယပင္လံုညီလာခံ လုပ္ဖို ့ ျပင္ဆင္နိန္ပါဗ်န္ကာ။
ယင္းပိုင္ ျပင္ဆင္နိန္စြာမွာ ရခို္င္လူမ်ိဳးတိက ရွိဆံုးက ပါနိန္ပါေရေထာ။ ရခိုင္နိုင္ငံရီး သမိုင္းကို မသိလို႔လား နားမလည္စြာလား မေျပာတတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္ သိထားစြာ တခုက ေအာက္ျပည္ ေအာက္ရြာသားတိနန္ ့ ေပါင္းလို ့ ပထမ ပင္လံုမွာ ရခို္င္ငံေတာ္ ေပ်ာက္လားခရပါဗ်န္။
အခုတခါ ဒုတိယပင္လံုညီလာခံ လုပ္လာေက က်ိန္းသီလံုး၀ ရခိုင္နိိိုင္ငံေတာ္ေပ်ာက္စ
ယင္းပိုင္စြာမ်ိဳးမွာ အခုတခါ ၾကားလာရပါဗ်န္ေထာ။ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕က ရႊီဆင္းထုေတာ္တိကို အခုတခါ ေအာက္သား စစ္အစိုးရက လက္နက္ အားကိုးနန္ ့ အနိုင္က်င့္လို ့ေနျပည္ေတာ္ကို ယူလားဖို ့ လုပ္လာကတ္ပါေရလတ္။ ကံေကာင္းလို႔ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕သူ ျမိဳ႕သားတိက ၀ိုင္းပနာ ကန္ ့ကြက္လို ့ မယူျဖစ္ပါသိေဒ။
ရတနာမန္ေအာင္ ဆရာေတာ္ၾကီးက ယင္းပိုင္ျဖစ္နိန္ေရအခိ်န္မ
ရခိုင္ျပည္က ဒုတိယပင္လံုညီလာခံ လုပ္ဖို႔လို ့ၾကြီးေၾကာ္နိန္ေရ ရခိုင္နိုင္ငံရီးသမားတိကလဲ အခုဆိုေက ရခို္င္နိုင္ငံေတာ္က ၇ႊီဆင္းထုေတာ္ ဘုရားနန္ ့ ရခိုင္ေရွးေဟာင္းဘုရား ယိုင္ေက်းမူ လက္ရာတိ္ကို ေနျပည္ေတာ္ကို ယူလားဖို ့ လုပ္နိန္စြာကို တခြန္းေခ်ေတာင္ မယူေက့လို ့ ေျပာသံမၾကားပါသိမ့္။
ေနျပည္ေတာ္က သမတဦးသိန္းစိန္ အနားမွာ ဟိန္ ့နိန္ေရ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား တိုးတက္ရီးပါတီက ဥကၠဌၾကီးကလဲ အခုအခ်ိန္ထိ ယင္းရႊီဆင္းထုေတာ္နန္ ့ ယိုင္ေက်းမူတိလက္ရာတိကို မယူပါေက့လို ့ ဟန္ ့တားစြာကို မၾကားရပါသိ။ ရခိုင္သဟာယအသင္းၾကီးနန္ ့ ရခိုင္စာပီယိုင္ေက်းမူ အသင္းၾကီးတိကလဲ လံုး၀ဟန္ ့တားေရဆိုစြာကို မၾကားရပါသိကာ။
က်ႊန္ေတာ္ၾကားရစြာက ေျမာက္ဦးျမိဳ ့သား ျမိဳ ့သူတိက အသက္ကို မေၾကာက္မရြံ႔နန္ ့ သီခ်င္ေက သီလီပတ္စီ ဆိုပနာ ဟန္႔တားနိန္ကတ္စြာကိုရာ ၾကားရပါေရေဒ။ ေနျပည္ေတာ္ကို တရက္မဟုတ္ေက တရက္မွာ ယင္းဘုရားတိ ယူလားဖို႔စြာက အသီအခ်ာပါရာ။
လက္နက္ အားကိုးနန္ ့ ယူလားဖို ့ လုပ္ထားေရ အမိန္႔ကို မဖ်က္သိသမွ် လုပ္လာဖို ့ စြာပါရာ။ ၂၀၁၀- နိုင္ငံေတာ္ဖြဲ ့စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအျခီခံ ဥပေဒျပ႒ာန္းထားစြာမွာ ေရွးေဟာင္းယိုင္ေက်းမူတိကို
လက္နက္လဲမဟိန္ ့ နိုင္ငံရီးပါတီကလဲ မဟုတ္ပါဘဲ ယိုင္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ကို အသက္စြန္ ့လို ့ ကာကြယ္နိန္ကတ္ေတ အမ်ိဳးသမီး( မမေခ် )တိကို ရခိုင္နိုင္ငံရီး သမားၾကီးတိက လက္အုပ္ခ်ီလို ့ ရွိခိုးဖို ့ အခ်ိန္ က်နိန္ပါဗ်န္ေဒ။
ဇါပင္ျဖစ္ျဖစ္ တခါက မဟာျမတ္မုနိဘုရား အလွဴရွင္ မဟာစႏၵသူရိယမင္းက ဘုရားကို ရင္ငြိ႔ေတာ္ ခုနွစ္အုပ္နန္ ့အုပ္လို ့ လွဴဒါန္းခစြာကို တမလြန္ဘ၀က မ်က္ရည္က်လို ့ ငိုၾကြီးဖူးခပါဗ်န္ေဒ။
အခုလဲ မ်က္ရည္ မခမ္းသိေရ အခါမွာပင္ ေလာကမဥၹဴ ရႊီဆင္းထုေတာ္ဘုရားနန္ ့ ယိုင္ေက်းမူတိကို စစ္နိုင္သူ ေအာက္သား လူမ်ိဳးတိက အခုတခါ ယူလားဖို ့ ျပင္ဆင္နိန္ေရ ဆိုစြာကိုသိရေက မဟာစႏၵသူရိယ မင္းၾကီး ဒုတိယ အၾကိမ္ေျမာက္ မငိုၾကီြးဘဲ နိန္လီပါဖို႔လားခ်င့္။ ပထမ တၾကိမ္က ငါလွဴခလို ့ ငါမ်က္ရည္က်ခစြာကို အခုအခ်ိန္ထိ ရခိုင္လူမ်ိဳးတိ သတိမရကတ္သိလားေယလို ့ ေျပာခေက ကၽြန္ေတာ္ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ျပန္လို ့ ၾကည့္ပနာ ဇာပိုင္ ျဖီရဖို႔လဲ။ မေျပာတတ္ပါကာ။