You Are Here: Home - စာၾကည့္တိုက္ , သမိုင္း , အမ်ိဳးသားရီး , ေဆာင္းပါး - သူ႕ကၽြန္မခံ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ေတာ္လွန္ေရးခရီး

အခ်ိန္ကား ရခိုင္တို႕ ထီးက်ိဳးစည္ေပါက္ နန္းမေပ်ာက္မွီကာလ (၁၇၈၄)ခု မတိုင္မီ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ အခ်ိန္ကျဖစ္သည္။


ရခိုင္ျပည္၏ ႏိုင္ငံေရး၊ ျပည္ထဲေရး အထူးသျဖင့္ နန္းတြင္းအေရးအခင္းမ်ားသည္ မျငိမ္မသက္ႏွင့္ အရႈပ္အေထြး ျဖစ္ေနေသာကာလ ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ ရာဇပလႅင္ကို အပိုင္အုပ္စိုးရန္ ရခိုင္အမ်ိဳးသားအခ်င္းခ်င္း သူတစ္လူ ငါတစ္မ်ိဳးျဖင့္ နည္းမ်ိဳးစံုျဖင့္ ၾကိဳးပမ္းေနၾကသည္။ ရခုိင္အမ်ိဳးသားအခ်င္းခ်င္းၾကားတြင္ စည္းလံုးညီညြတ္ေရးမွာ အဖတ္ဆယ္မရေအာင္ ျပိဳကြဲလွ်က္ရွိေနေပသည္။ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ေတာ္ကို အမိန္႕ကို မနာခံေသာ ျမိဳ႕စား နယ္စား မ်ားသည္ သူတလူ ကုိယ္တမင္း ျဖင့္ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္လွ်က္ ရွိၾကသည္။

ထိုအခ်ိန္တြင္ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕သည္ မိမိႏိုင္ငံႏွင့္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေသာ ဗမာပေဒသရာဇ္ ရွင္ဘုရင္ထံ သြားေရာက္၍ ရခုိင္ျပည္တြင္းအေရးအား ျငိမ္၀ပ္ေပးရန္အတြက္ အကူအညီသြားေရာက္ ေတာင္းဆို ခဲ့ေပသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဗမာ ပေဒသရာဇ္ရွင္ဘုရင္ ဘိုးေတာင္ေမာင္၀ိုင္းသည္ သကၠရာဇ္ ၁၇၈၄ ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင္ျပည္အား က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္ျပီး နန္းရိပ္ ထီးျဖဴကို အလြယ္တကူ သိမ္းပိုက္ရယူႏိုင္ခဲ့သည္။ ၎ေနာက္ ပိုင္း ရခိုင္တစ္မ်ိဳးသားလံုးမွာ သူ႕ကၽြန္ဘ၀သို႕ လူလံုးမလွ က်ေရာက္ခဲ့ၾကရေပသည္။

ဗမာနယ္ခ်ဲ႕မ်ားသည္ ရခိုင္ထီးနန္းတြင္ စံျမန္းရံုတင္မကေသးပဲ ရခုိင္ျပည္သူျပည္သားမ်ား အေပၚတြင္ “က်ဴပင္ခုတ္ က်ဴငုတ္မက်န္ ေအာင္” နည္းပရိယာယ္အသြယ္သြယ္ျဖင့္ ႏွိပ္စက္ျပီး သတ္ျဖတ္ခဲ့ၾကေပသည္။ ယင္းကို မခံမရပ္ႏိုင္ခဲ့ၾကေသာ ရခိုင္ျပည္သူျပည္သားအေပါင္းတို႕သည္ ရခိုင္ျပည္ထဲတြင္ သူ႕ကၽြန္မခံ ဇာတိမာန္အျပည့္အ၀ျဖင့္ မ်ိဳးမာန္ မခ်ၾကပဲ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားအား ေတာ္လွန္လာၾကသည္။ အစဦးပိုင္း၌ ဗမာအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား၏ ညွင္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈ ဒဏ္ကို မခံႏိုင္၍ ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကရာမွ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အမ်ိဳးသား လြတ္ေျမာက္ေရးႏွင့္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ဆန္႕က်င္ ေတာ္လွန္ေရးအသြင္သို႕ ကူးေျပာင္းလာခဲ့ၾကေပသည္။ ရခိုင္မ်ိဳးခ်စ္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားသည္ ၁၇၉၁ ခုႏွစ္ တြင္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရအား ရခိုင္ျပည္ထဲမွ အျပီးအပိုင္ တိုက္ခိုက္ ေမာင္းထုတ္ျပီး ရခိုင္မင္းေသြးမင္းႏြယ္ တစ္ဦးျဖစ္သူ “၀မ္မိုး”ဆိုသူ ရခိုင္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးအား ထီးနန္းတင္ ဘုရင္ေျမွာက္ရန္ အစီအစဥ္ျဖင့္ ေတာ္လွန္ေရး စတင္လုပ္ခဲ့ၾကသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ေတာ္လွန္ေရးမွာ အင္အားခ်င္း မမွ်၍ ေအာင္ျမင္မႈမရဘဲ ရႈံးနိမ့္ခဲ့ရေပသည္။

၁၇၉၆ ခုႏွစ္တြင္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ အေရွ႕ဖ်ား ယိုးဒယား (Thailand) တိုင္းျပည္ကို က်ဴးေက်ာ္နယ္ခ်ဲ႕ရန္ အတြက္ ရခိုင္ျပည္တြင္းမွ ရခိုင္စစ္သည္ ရဲမက္မ်ားကို ရာဇသံခ်၍ အားႏွင့္ေခၚေဆာင္ရန္ ၾကိဳးစားလာၾကသည္။ ယင္းကို မေက်နပ္၍ ရခုိင္ေခါင္းေဆာင္တစ္ဦးျဖစ္သူ “ေအးမိုးေလာင္း” ေခါင္းေဆာင္ျပီး ဒုတိယအၾကိမ္ ဗမာ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားအား ေတာ္လွန္ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့သည္။ ေအးမိုးေလာင္း၏ ေတာ္လွန္ေရးသည္ ယင္းအခ်ိန္တြင္ အေရွ႕ဘဂၤလာျပည္အား အုပ္စိုးေနေသာ အဂၤလိပ္အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီအစိုးရ၏ သစၥာေဖါက္မႈေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္မႈမရရွိခဲ့သည့္အျပင္ ေအးမိုးေလာင္းမွာ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရထံ အပ္ႏွံျခင္းခံရျပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ ကြပ္မ်က္ သတ္ျဖတ္ျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။

၁၈၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင္မ်ိဳးခ်စ္ေခါင္းေဆာင္ၾကီး ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံသည္ သူ႕ကၽြန္မခံ ဇာတိမာန္အျပည့္အ၀ျဖင့္ တိုက္ပြဲ၀င္ ေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ကို တဖန္ စတင္လာျပန္သည္။ ယင္းေတာ္လွန္ေရးသည္ အင္အား အရွိဆံုး၊ စည္းလံုးညီညြတ္မႈ အရွိဆံုးႏွင့္ ကာလ အရွည္ၾကာဆံုးေသာ ေတာ္လွန္ေရး တစ္ခုျဖစ္ခဲ့သည္။

ရခိုင္ျပည္၏ ၾကယ္နီတစ္ပြင့္ျဖစ္သည့္ အာဇာနည္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံသည္ အဖရခိုင္ျပည္ၾကီး၏ နယ္နိမိတ္ကို ျပန္လည္ သိမ္းယူရန္အတြက္ ရခိုင္တစ္မ်ိဳးသားလံုးပါ၀င္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ကို ဆင္ႏြဲရန္ စတင္ၾကိဳးပမ္းခဲ့သည္။

ထိုအခ်ိန္က အာဇာနည္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ဖခင္ “ငသံေဒ”သည္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ က်ဴးေက်ာ္အုပ္ခ်ဳပ္ထားသည့္ ရခိုင္ျပည္တြင္ နယ္စား တစ္ဦး ျဖစ္သည္။ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕မ်ားသည္ ယုိးဒယားႏိုင္ငံ (Thailand) ကို က်ဴးေက်ာ္ သိမ္းပိုက္ စစ္တိုက္ရန္ အတြက္ ရခိုင္စစ္သည္ ရဲမက္အေျမာက္အမ်ားကို ငသံေဒထံမွ ဗမာဘုရင္က ရာဇသံခ်၍ ေတာင္းခဲ့ေပသည္။ ငသံေဒက လံုး၀သေဘာမတူဘဲ ဖီဆန္ျငင္းဆိုခ့ဲေသာေၾကာင့္ ဗမာပေဒသရာဇ္ အစိုးရသည္ မေက်မနပ္ျဖစ္ကာ လက္တုံ႕ျပန္သည့္အေနျဖင့္ ဗမာျပည္ အမရပူရတြင္ ရွိေနသည့္ ငသံေဒ၏ သားငယ္ကို ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ပစ္လိုက္ၾကသည္။ ယင္းသားငယ္၏ ဇနီးမယား အပါအ၀င္ အေျခြအရံ မ်ားအား အဓမၼမုဒိမ္းျပဳက်င့္ကာ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါ အေပါင္းအပါမ်ားကိုလည္း ရက္ရက္စက္စက္ ႏွိပ္စက္ သတ္ျဖတ္ ပစ္ခဲ့ၾကေပသည္။ ယင္းအျပင္ က်န္ရွိေနသူ ငသံေဒ၏ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါ ငယ္သားမ်ားကိုလည္း နည္းမ်ိဳးစံုႏွင့္ ကမ္းကုန္ေအာင္ ႏိွပ္စက္ခဲ့ေပသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ငသံေဒသည္ သားခ်င္းပ်ံ အပါအ၀င္ ေနာက္ လိုက္ေနာက္ပါမ်ားႏွင့္ အတူ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီအစိုးရပိုင္ (ယခုဘဂၤလာေဒ့ခ်္ႏိုင္ငံ) စစ္တေကာင္း နယ္တြင္ ရွိေသာ ဟာရ္ဘင္းသို႕ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွာင္ျပီး ေျခကုတ္ ေနရာယူခဲ့သည္။

၁၈၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ ဦးစီး ေခါင္းေဆာင္သည့္ ေတာ္လွန္ေရးတပ္သည္ မိမိဘခင္ ငသံေဒ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ နယ္ပယ္မ်ားကို ျပန္လည္ တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ ရယူႏိုင္ခဲ့ေပသည္။ ရခိုင္ျပည္အား ကိုလိုနီ ျပဳက်င့္ေနသည့္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ အစိုးရသည္ အဂၤလိပ္အစိုးရအား “ခ်င္းပ်ံဆိုသည့္ ရခုိင္သူပုန္ တစ္ဦးသည္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရပိုင္ နယ္ေျမထဲတြင္ ခိုလႈံျပီး ဗမာ အစိုးရအား ေတာ္လွန္တိုက္ခိုက္ ထၾကြပုန္ကန္ ဆူပူလွ်က္ရွိေန ေၾကာင္း” စြဲခ်က္တင္ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ စစ္တေကာင္း တာ၀န္ခံ Magistrate P.W ပိရွ္လ္သည္ “ ခ်င္းပ်ံ အေနျဖင့္ မိမိတို႕ပိုင္ နယ္ေျမထဲတြင္ ခိုလႈံျပီး ဗမာအစိုးရအား ေတာ္လွန္ ေနပါက အဂၤလိပ္အစိုးရႏွင့္ ဗမာအစိုးရ တို႕အၾကား ပဋိပကၡ ျဖစ္လာစရာ အေျခအေန ရွိေနေၾကာင္းႏွင့္ ခ်င္းပ်ံကို အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီပိုင္ နယ္ေျမထဲ တြင္ မထားဖို႕” အေၾကာင္းကို အထက္ သက္ဆိုင္ရာသို႕ တင္ျပခဲ့သည္။ ထိုသို႕ အဂၤလိပ္ အရာရွိမ်ားမွ ခ်င္းပ်ံ ေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ ဗမာအစိုးရႏွင့္ ျပႆနာ ျဖစ္မည္ကို မလိုလား၍ အထက္သို႕ တင္ျပေနခ်ိန္တြင္ ဗမာအစိုးရ အေနျဖင့္ ခ်င္းပ်ံေတာ္လွန္ေရးအား အဂၤလိပ္မွ အေထာက္ အကူမ်ား ေပးေနေၾကာင္း ထပ္တလဲလဲ စြဲခ်က္တင္ စြပ္စြဲ လွ်က္ရွိေနခဲ့သည္။

ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံသည္ သူ၏ ေတာ္လွန္ေရး ခရီးစဥ္တြင္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရႏွင့္ လက္နက္အင္အားမမွ် သည့္အတြက္ ျဗိတိသွ် အေရွ႕ အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရထံတြင္ စစ္ေရးအရ အကူအညီ ေတာင္းခံခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ လည္း ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားအေပၚ (Governor General Lordmimto) က ပယ္ခ် ခဲ့ပါသည္။

ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံေတာ္လွန္ေရးသည္ တိုးတက္ေအာင္ျမင္သည္ဟု ထင္ရေသာ္လည္း ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ေတာ္ကို သိမ္းပိုက္ ရန္မွာကား အခက္အခဲမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ေနရသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္က ၾကီးမားျပီး စစ္အင္အား နည္းပါးေန၍ ျဖစ္သည္။

၁၈၁၁ ခုႏွစ္ဇြန္လအလယ္ေလာက္တြင္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ေတာ္မွလြဲ၍ က်န္နယ္ပယ္မ်ားကို ဗုိလ္ခ်င္းပ်ံသည္ ျပန္ လည္ သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ မိုးတြင္းကာလ ရာသီဥတုအေျခအေနဆိုးရြားမႈေၾကာင့္ ခ်င္းပ်ံ၏ စစ္ဆင္ေရး ခရီးမွာ ထင္သေလာက္ ခရီးမေပါက္ ျဖစ္ေနသည္။ ယင္းၾကားထဲမွာပင္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံသည္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ေတာ္ကို သိမ္းပိုက္ရန္ အတန္တန္ၾကိ္ဳးစားေနသည္။ စစ္ေရးအရ၎၊ ရုပ္၀တၳဳ အေျခအေနအရ၎၊ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရထံမွ အကူအညီပင္ မရျငားေသာ္လည္း အကူအညီရသည္ဟု နည္းဗ်ဴဟာတစ္ရပ္ကို က်င့္သံုး ေၾကြးေၾကာ္ျပီး ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရအား စိတ္ဓါတ္ စစ္ဆင္ေရးႏွင့္ တိုက္ပြဲ၀င္ခဲ့သည္။

မိမိတပ္သားမ်ားကို အဂၤလိပ္စစ္သားမ်ား ၀တ္ဆင္ေသာ အနီေရာင္၀တ္စံု (Red Uniform) မ်ားကို ၀တ္ဆင္ ေစျပီး အဂၤလိပ္မ်ား ေဆာင္းေသာ ဦးထုပ္မ်ားကို ေဆာင္းေစခဲ့သည္။ ယင္းအျပင္ ဗမာ စစ္သားမ်ား ျမင္ႏိုင္ေသာ ေနရာမ်ားမွ စစ္ေရး ခ်ီတက္မူမ်ားကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ယင္းကဲ့သို႕ စစ္ေရးနည္း ပရိယာယ္မ်ားကို သံုးခဲ့သျဖင့္ ဗမာ နယ္ခ်ဲ႕ စစ္တပ္သည္ ခ်င္းပ်ံေတာ္လွန္ေရးအား ျဗိတိသွ် တို႕မွ အကူအညီေပးေနသည္ဟု တထစ္ခ် ယံုၾကည္ခဲ့သည္။ ၎ျပင္ ဗုိလ္ခ်င္းပ်ံသည္ အဂၤလိပ္ အစိုးရထံတြင္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနၾကသည့္ ရခိုင္ အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး မဟုတ္ေသာ အျခား တိုင္းရင္းသားမ်ားကို ၾကိဳတင္လစာ ထုတ္ေပးျပီး မိမိတို႕ေတာ္လွန္ေရးတြင္ ပါလာေအာင္ သိမ္းသြင္းခဲ့သည္။

ထိုကဲ့သို႕ လူပ္ရွား ေဆာင္ရြက္မူမ်ားကုိ သိရွိသြားေသာ ကုမၸဏီအစိုးရသည္ ဗိုလ္ခ်င္းပံ်၏လႈပ္ရွားမႈကို ပိတ္ပင္ရန္အတြက္ မိမိပိုင္နယ္ေျမအထဲမွ လူမ်ားကို ရခုိင္ျပည္ ထဲသို႕ မ၀င္ရဟု အျပင္းအထန္ တားျမစ္ ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္လည္း ထိေရာက္စြာ ပိတ္ပင္တားဆီးႏိုင္ ျခင္းမရွိခဲ့ ေပ။ ခ်င္းပ်ံသည္ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ေတာ္ကို ေလးဘက္ေလးတန္ ၀ိုင္းညွပ္ျပီးလွ်င္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရကို လက္နက္ ခ်ခိုင္းသည္။ မၾကာမွီမွာ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ေတာ္ကို ခ်င္းပ်ံတို႕ တိုက္ခိုက္သိမ္းယူ ေအာင္ပြဲဆင္ႏိုင္ခဲ့သည္။ ဗိုလ္ခ်င္း ပ်ံအေနျဖင့္ ဖမ္းဆီး ရမိျပီးျဖစ္ေသာ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕စစ္သားမ်ားကို စစ္သံုးပန္းအျဖစ္ ထားေသာ္လည္း ရဲေဘာ္ရဲ ဘက္မ်ားကမူ လက္စားေခ်လိုစိတ္ လြန္ကဲ ျပင္းျပေနၾကသည့္ အတြက္ ဗမာစစ္သားမ်ားကို သတ္ျဖတ္ လက္စား ေခ်ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းအျပင္ ဗမာအလိုေတာ္ရိ၊ ရခိုင္တိုင္းရင္းသား လက္ကိုင္တုတ္မ်ားကိုပါ ကြပ္မ်က္ ခဲ့ၾကသည္။ ယင္းသို႕လုပ္ျခင္းျဖင့္ ဗမာအလိုေတာ္ရိ လက္ကိုင္တုတ္မ်ား၏ေဆြမ်ိဳးမ်ားက ခ်င္းပ်ံေတာ္လွန္ေရး အေပၚ မခံမရပ္ႏိုင္ျဖစ္လာၾကသည္။ ယင္းကိုအေျခခံ၍ ကုမၸဏီအစိုးရသည္ ခ်င္းပ်ံ၏ေတာ္လွန္ေရး၌ ရခိုင္ တစ္မ်ိဳးသားလံုးက ေထာက္ခံေနသည္ဟု ထင္ရေသာ္လည္း အားလံုးေသာ ျပည္သူတစ္ရပ္လံုး၏ ေထာက္ခံမႈ မရရွိခဲ့ေၾကာင္းကို သက္ေသျပရန္ အခြင့္အခါေကာင္းတစ္ရပ္ ရသြားခဲ့သည္။ မည္သို႕ပင္ ျဖစ္ေစ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ သည္ ရခိုင္ျပည္ကို ကယ္တင္ရန္ေသာ္၎၊ ရခိုင္ျပည္လြတ္လပ္ေရးကို ရရွိရန္အတြက္ေသာ္၎ အဖက္ဖက္မွ အသက္ကိုစြန္႕၍ ေတာ္လွန္ခဲ့ေသာ ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္ အာဇာနည္ေကာင္း တစ္ေယာက္ျဖစ္သည္ဟု အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီအစိုးရ၏ စာရြက္စာတမ္းမ်ားတြင္ သံုးသပ္ထားသည္ကုိ ေလ့လာေတြ႕ရွိရသည္။

ခ်င္းပ်ံေတာ္လွန္ေရး ေအာင္ျမင္မႈမ်ားကို ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ မခ်ိခံျပင္းျဖစ္ေလေလ၊ အေရွ႕အိႏၵိယကုမဏီ အစိုးရအေပၚတြင္ရွိေသာ သံသယမ်ားသည္လည္း ပိုမိုမ်ားျပားလာေလေလ ျဖစ္သည္ကို သိသာထင္ရွားစြာ ေတြ႕ျမင္လာရသည္။ ယင္းသံသယ ပိုကဲျခင္းကို သိသာရျခင္းမွာ----

ဗမာျပည္ပိုင္နက္ နယ္ေျမထဲတြင္ရွိေသာ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီအစိုးရပိုင္ ကုန္တင္သေဘၤာသံုးစီးျဖစ္ေသာ “အပ္ဒမီးရာဒူရီ၊ ခ်ာေဟာအာေလာင္၊ အီလီမန္” တို႕ကို ဗမာပိုင္နက္ နယ္ေျမထဲမွ ထြက္ခြာျခင္း လံုး၀ မျပဳေတာ့ဘဲ တားဆီးထားျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ယင္းသို႕ လြန္ကၽြံေအာင္ျပဳလုပ္ျပီးခါမွ ပဲခူးတြင္ရွိေသာဗမာ စစ္ဗိုလ္တစ္ဦးက ဗမာအစိုးရအေနျဖင့္ သေဘၤာသံုးစီးကို ၁၂ ပတ္ ဆိုင္းငံ့ထားျခင္းသည္ ေရတပ္တြင္ လံုျခံဳမႈ မရွိသျဖင့္ လံုျခံဳေရးအရသာလွ်င္ ထိန္း သိမ္းထားျခင္းျဖစ္သည္ဟု သေဘၤာသံုးစီးကို ျပန္လႊတ္ျပီးမွ အေၾကာင္းျပ အေျဖေပးခဲ့သည္။

ယင္းအျပင္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီစီးပြားေရး၏ လုပ္ငန္းရွင္ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၏ စီးပြားေရး ယႏၱရားမ်ားကို ဖ်က္ဆီး ပစ္ခဲ့ပါသည္။ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီအစိုးရသည္ မိမိတို႕အေပၚ ဗမာအစိုးရ၏ သံသယျမင္မႈကို ေျဖရွင္း ရန္အတြက္ေသာ္၎၊ ကုမၸဏီကိုယ္စားလွယ္မ်ား၏ စီးပြားေရး ျပန္လည္ ရွင္သန္ႏိုင္ေရး အတြက္ေသာ္၎၊ Lordmimto သည္ Captain Conning ေခါင္းေဆာင္ေသာ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ကို ဗမာျပည္သို႕ ေစလႊတ္ လိုက္ရသည္။ ယင္းေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕ကို ေစလႊတ္လိုက္ျခင္း၏အဓိက ဇစ္ျမစ္မွာ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရ အေနျဖင့္ ခ်င္းပ်ံေတာ္လွန္ေရး အေပၚ လံုး၀ အကူအညီ မေပးေၾကာင္းႏွင့္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရႏွင့္ ဗမာ အစိုးရတို႕၏အၾကားတြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ ပဋိပကၡမ်ား၊ သံသယမ်ားကို ေျဖရွင္းရန္ အတြက္ ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ လည္း ေကာ္မရွင္ေခါင္းေဆာင္ Captain Conning သည္ အေရွ႕ အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရအေနျဖင့္ ခ်င္းပ်ံေတာ္ လွန္ေရးတြင္ အကူအညီေပးေနသည္ဆိုေသာ ဗမာအစိုးရ၏ သံသယကို ေျပေပ်ာက္ေအာင္ မေျဖရွင္းႏိုင္ခဲ့ေပ။ ဗမာအစိုးရအေနျဖင့္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရအေပၚ သံသယျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ားမွာ -----

(က) ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ေနာက္လိုက္ေနာက္ပါ အမ်ားစုသည္ ဟာရ္ဘင္းသားမ်ား ျဖစ္ေနၾကျခင္း၊
(ခ) ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ဆုတ္စစ္မ်ားတြင္ စစ္တေကာင္းနယ္၌ အေရာင္ေပ်ာက္ ေနႏိုင္ျခင္း၊
(ဂ) ၁၈၁၁ ခုႏွစ္က အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရႏွင့္ ဗမာအစိုးရတို႕၏ ျဖစ္ေပၚလွ်က္ရွိေနေသာ နယ္စပ္ျပႆနာ (Taknaf Border) တြင္ ခ်င္းပ်ံအေနျဖင့္ ယင္းနယ္စပ္တြင္ ေျခကုတ္ရယူျပီး ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ မ်ားကို တုိက္ခိုက္ေနသည္ကို သိလွ်က္နဲ႕ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီအစိုးရသည္ ေမလအထိ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံအေပၚ အေရးယူ ႏွင္ထုတ္မႈမရွိခဲ့ျခင္း၊
(ဃ) အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရသည္ ခ်င္းပ်ံလႈပ္ရွားမႈအေပၚတြင္ တစ္စံုတစ္ရာ ထိေရာက္စြာ အေရးယူမႈ မရွိျခင္း၊
(င) အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရပိုင္ စစ္တေကာင္းနယ္တြင္ အမႈထမ္းေနေသာ ဆရာ၀န္ Dr. Mack ႏွင့္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ အဆက္အသြယ္ရွိေနျခင္း၊ ယင္းသို႕ အဆက္အသြယ္ရွိေနသည္ဟု ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရက စြပ္စြဲျခင္းမွာ စစ္တေကာင္းနယ္ရွိ သေဘၤာက်င္းတစ္ခုမွ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ေတာ္လွန္ေရး ရဲေဘာ္မ်ားသည္ ေသနတ္ အပါအ၀င္ လက္နက္ခဲယမ္းမီးေက်ာက္မ်ားကို လုယူသြားသည္ကို Dr. Mack အေနႏွင့္ တစ္စံုတစ္ရာမွ ထိေရာက္စြာ အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈ မရွိသည့္ အတြက္ျဖစ္သည္။

သေဘၤာႏွင့္ေသနတ္မ်ားကို လုယူမႈအေပၚ Dr. Mack အေနျဖင့္ မသိက်ိဳးကၽြံျပဳေနျခင္းသည္ မျဖစ္ႏိုင္။ ယင္းေၾကာင့္ Dr. Mack အား အျပစ္ေပးရန္အတြက္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရလက္ထဲသို႕ အပ္ႏွံရမည္ဟု ဗမာ အစိုးရက ရာဇသံထုတ္လာပါသည္။

ယင္းအျပင္ နတ္ျမစ္အတြင္တြင္ရွိေသာ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရ လက္ေအာက္ခံ ေရတပ္မွ အေျမာက္ၾကီး တစ္လက္ကို ခ်င္းပ်ံႏွင့္ရဲေဘာ္ရဲဘက္မ်ားက ခိုးယူသြားသည္ကို သိလွ်က္ႏွင့္ လ်စ္လ်ဴရႈ႕ထားျခင္းသည္ ခ်င္းပ်ံ ေတာ္လွန္ေရးအေပၚ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီအစိုးရသည္ တဆင့္ခံ အကူအညီေပးသည္ဟု ဗမာအစိုးရက အတိအက် စြပ္စြဲေျပာဆိုလာသည္။

ယင္းသို႕ေသာ စြပ္စြဲမႈမ်ား၊ သံသယမ်ားရွိေနသျဖင့္ ဗမာအစိုးရႏွင့္ ေဆြးေႏြးသည့္အခါ သတိထား၍ ေဆြးေႏြးရန္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရသည္ ေကာ္မရွင္ေခါင္းေဆာင္ Captain Conning အား ထပ္မံမွာၾကားလိုက္ေသးသည္။

အဂၤလိပ္အစိုးရ သည္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ေတာ္လွန္ေရးကို အကူအညီေပးခဲ့ေၾကာင္း W.White ၏ သမိုင္း စာအုပ္တြင္ အတိအက် ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ နတ္ျမစ္၀ရွိ ေရတပ္မွ အေျမာက္ၾကီး ေပ်ာက္ဆံုးသြားျခင္းကိစၥတြင္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ Dr. Mack တို႕ အဆက္အသြယ္ရွိခဲ့သည္ဟုလည္း ေရးသားထားပါသည္။ သို႕ေသာ္ W.White ၏ ေရးသားခ်က္မ်ားသည္ အမွန္တရားႏွင့္ဆက္ႏြယ္မႈမရွိေသာ လုပ္ဇာတ္ခင္းမႈ တစ္ခုသာျဖစ္သည္ဟု အျခား သမိုင္းဆရာမ်ားက ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကေလသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံေနေသာ နတ္ျမစ္ကမ္းေျခ တေလွ်ာက္တြင္ ေတာေတာင္ထူထပ္သည္က တစ္ေၾကာင္း၊ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ လႈပ္ရွားမႈကို ႏွိပ္ကြပ္ရန္အတြက္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရတြင္ ထိေရာက္ေသာ အင္အား မရွိသည္က တစ္ေၾကာင္း စသည့္အေၾကာင္း တို႕ေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ကိုးကားေဖၚျပေပသည္။

Captain Conning သည္ ခ်င္းပ်ံေတာ္လွန္ေရးအေပၚတြင္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရအေနျဖင့္ အကူအညီ မေပးေၾကာင္းႏွင့္ ၾကားေနအျဖစ္သာ ေနေၾကာင္းကိုတင္ျပရန္ အၾကိမ္ၾကိမ္ၾကိဳးစားခဲ့သည္။ Captain Conning ႏွင့္ ဗမာအစိုးရတို႕ ေဆြးေႏြး ဆံုးျဖတ္ခ်က္တြင္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရအေနျဖင့္ ခ်င္းပ်ံ ေတာ္လွန္ေရး အတြက္ လက္နက္၊ စားနပ္ရိကၡာကို မိမိအစိုးရ ပိုင္နက္ နယ္ေျမထဲတြင္ မရွာရေအာင္ တားျမစ္ေပးမည္။ သို႕ေသာ္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံအား ဖမ္းဆီးျပီး ဗမာအစိုးရ၏လက္ထဲသို႕ အပ္ႏွံရန္မွာ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ျငင္းဆိုခဲ့သည္။ ယင္းျငင္းပယ္ခ်က္ အေပၚတြင္ ဗမာအစိုးရသည္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရအေပၚ မ်ားစြာမေက်မနပ္ ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။

မိုးရာသီကုန္သြားသည္ႏွင့္ တျပိဳက္နက္တည္း ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ သိမ္းပိုက္ ထားေသာ နယ္ေျမ မ်ားကို ျပန္လည္သိမ္းယူရန္ ၾကိဳးစားလာပါသည္။ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ ဗမာစစ္တပ္တို႕၏ မာန္ေအာင္ကၽြန္းတြင္ ျဖစ္ပြားေသာစစ္ပြဲ၌ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံဘက္မွ တပ္သားမ်ားႏွင့္ စစ္သေဘၤာအေျမာက္အမ်ား က်ဆံုး နစ္နာခဲ့သည္။ ဗိ္ုလ္ခ်င္းပ်ံသည္ က်န္ရွိေသာ စစ္သည္အင္းအား၊ စစ္သေဘၤာအင္အားမ်ားႏွင့္ ျပန္လည္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ေသာ္လည္း ေအာင္ျမင္မႈမရွိခဲ့ေပ။ မာန္ေအာင္ကၽြန္းသည္လည္း ဗမာနယ္ခ်ဲ႕လက္ေအာက္သို႕ ျပန္လည္ေရာက္သြားခဲ့သည္။ တျဖည္းျဖည္းႏွင့္ပင္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕သမားမ်ားသည္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံသိမ္းပိုက္ထားေသာ နယ္ေျမမ်ားကို အလံုးအရင္း ႏွင့္ ၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္လာသည့္ အခါ အင္အားခ်င္း မမွ်သည့္ အတြက္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရး ရဲေဘာ္ မ်ားသည္ တဖန္ျပန္၍ စစ္တေကာင္းနယ္ ေတာင္တန္းေဒသမ်ားတြင္ ခိုလႈံလာၾကရသည္။

Captain Conning သည္ ဗမာအစိုးရအေပၚတြင္ ေပးထားသည့္ ခ်င္းပ်ံအား အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရပိုင္ နယ္ေျမထဲမွ တိုက္ထုတ္ပစ္မည့္ ဆႏၵသေဘာထားမ်ားသည္ ေျပာင္းလြဲသြားသည္ကို ေတြ႕ရ၏။ အဘယ္ ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ ရဲေဘာ္ရဲဘက္မ်ားကို ဖမ္းဆီးရမိက စစ္တေကာင္းေတာင္တန္းနယ္ တ၀ိုက္တြင္ အကြဲကြဲအျပားျပား ဖမ္းဆီးခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားမည္ဆိုသည့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကိုသာ ခ်မွတ္လာခဲ့ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ သည္။ ယင္းသို႕ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရ သိရွိသြားေသာ အခါတြင္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရအား ဆန္႕က်င္တုန္႕ျပန္သည့္အေနျဖင့္ ခ်င္းပ်ံႏွင့္တကြ သူ၏ရဲေဘာ္ရဲဘက္မ်ားကို ဗမာအစိုးရလက္ထဲသို႕ အပ္ႏွံ ရမည္ဟူေသာ အမိန္႕ကို ခ်မွတ္လာခဲ့သည္။ ယင္းနည္းတူ Dr. Mack ကိုလည္း ဗမာအစိုးရလက္ထဲသို႕ အပ္ႏွံ ရန္ ရာဇသံ ထပ္ဆင့္ ေပးလာသည္။ ဤခ်မွတ္ထားေသာရာဇသံကို အာဏာဖီဆန္ပါက ဗမာစစ္တပ္မ်ားသည္ စစ္တေကာင္းနယ္ အတြင္းသို႕ ၀င္ေရာက္ ရလိမ့္မည္ဟု အမိန္႕ခ်မွတ္ခဲ့သည္။ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရသည္ Dr. Mack ကိုေခၚယူ၍ ဗမာအစိုးရ၏ စြပ္စြဲခ်က္ကို ရွင္းလင္းရန္ႏွင့္ ထုေခ် ေပးရန္ ေျပာေလသည္။ Dr. Mack က ေခ်ပရာတြင္ မိမိအေနျဖင့္ ဆရာ၀န္ တစ္ေယာက္ျဖစ္ျပီး ရခုိင္ျပည္မွ စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ားကို ျပဳစုရန္ တာ၀န္ ေပးထားခံရသူျဖစ္၍ ျပဳစုကူညီခဲ့ေၾကာင္း၊ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ သိသည္ဆုိရံုသာ သိေၾကာင္းႏွင့္ အျခားအမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ လုပ္ငန္းမ်ားအေပၚတြင္ အေၾကာင္းျပျပီး ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရက စြပ္စြဲခ်က္မ်ားသည္ မမွန္ကန္ေၾကာင္း ျပန္လည္ ထုေခ်တင္ျပခဲ့ေပသည္။ ယင္းသို႕ Dr.Mack ၏ထုေခ်တင္ျပခ်က္ကို အေရွ႕ အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရအေနျဖင့္ ေက်နပ္မႈရေနျပီး ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရ၏ လိမ္လည္ၾကံရြယ္ စြပ္စြဲမႈ မ်ားသာျဖစ္သည္ဟု ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်ခဲ့ေပ သည္။ ယင္းေနာက္ပိုင္းတြင္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရ ဘုရင္ခံ Lordmimto သည္ ရခုိင္စစ္ေဘး ဒုကၡသည္မ်ား အေပၚတြင္ အဆင့္ သံုးဆင့္ ခြဲျခားလိုက္သည္။

(က) ခ်င္းပ်ံႏွင့္တကြ ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား
(ခ) ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ဦးေဆာင္မႈကိုခံယူျပီး ေတာ္လွန္ေသာျပည္သူမ်ား၊
(ဂ) ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရ၏ ႏိွပ္စက္ညွင္းပမ္းမႈမွ လြတ္ေျမာက္ေအာင္ တိမ္းေရွာင္ေနေသာ ရခိုင္ျပည္သူမ်ားဟူ၍ ျဖစ္သည္။
(က) အဆင့္တြင္ပါ၀င္ေသာ ေတာ္လွန္ေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားကို Lordmimto သည္ ဗမာလက္ထဲ အပ္ရန္ သေဘာ မတူခဲ့ေပ။ (ခ) အဆင့္တြင္ပါ၀င္ေသာ ေတာ္လွန္ေသာျပည္သူမ်ားကိုလည္း ဗမာနယ္ခ်ဲ႕တို႕၏ ႏွိပ္စက္မႈမွ လြတ္ရန္အတြက္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရ ပိုင္နက္နယ္ေျမထဲတြင္ ေနထိုင္ခြင့္ ေပးခဲ့သည္။ (ဂ) အဆင့္တြင္ပါ၀င္ေသာ Refugees မ်ားကိုလည္း အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရနယ္ေျမထဲ၌ အျမဲတမ္းလုပ္ကိုင္ စားေသာက္ရန္ ေနထိုင္ခြင့္ေပးခဲ့သည္။ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ ရခိုင္စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ားကို ျပန္လည္ ေတာင္းခံသည္ကို အမ်ိဳးမ်ိဳးစဥ္းစားလွ်က္ Lordmimto သည္ စိတ္အေျပာင္းအလဲျဖစ္သည္ဟု သိရွိရေသာ္ လည္း ေနာက္ဆံုးတြင္ ရခုိင္စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ားကို ဗမာနယ္ခ်ဲ႕လက္ထဲသို႕ လံုး၀မအပ္ႏွံခဲ့ေပ။

ခ်င္းပ်ံသည္ စစ္ေအာင္မႈမရရွိပဲ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရပိုင္ စစ္တေကာင္းနယ္ထဲတြင္ ခိုလႈံေနသည္ကို အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရအေနျဖင့္ ႏွင္ထုတ္မႈ လံုး၀မရွိခဲ့ေပ။ ၁၈၁၂ ခု ေဖေဖၚ၀ါရီလတြင္ Teknaf ရဲဌာနာ သည္ ခ်င္းပ်ံကို ဖမ္းယူသြားပါသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံသည္ ယင္းဌာနာလက္ထဲမွ ထြက္ေျပးႏိုင္ခဲ့ပါ သည္။ ခ်င္းပ်ံအေပၚတြင္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရ၏ အေရးယူမႈမ်ားသည္ ထိေရာက္မႈမရွိသည့္ အတြက္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ အစိုးရသည္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရအေပၚတြင္ မ်ားစြာေဒါသထြက္လွ်က္ရွိေနသည္။ ယင္း ေၾကာင့္ ဗမာစစ္သား ၆ ေယာက္သည္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီအစိုးရပိုင္ စစ္တေကာင္းနယ္ထဲသို႕ ခိုး၀င္လွ်က္ ရခိုင္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားကို တိုက္ခိုက္လာသည္။ ယင္းအေၾကာင္းေၾကာင့္ ၁၇၉၄ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ နယ္ေျမ က်ဴးေက်ာ္မႈ ျပႆနာသည္ ယခုတဖန္ ျပန္လည္ေပၚေပါက္လာခဲ့ျပန္သည္။ ဗမာအစိုးရသည္ နယ္စပ္ ေဒသတေလွ်ာက္တြင္ စစ္တပ္မ်ား ခ်ထားေၾကာင္းကို သိထားယံုၾကည္ေသာ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရသည္ ဒကၠားျမိဳ႕မွ အမွတ္ ၁၂ ေၾကးတပ္ ၂ တပ္ကို Teknaf နယ္စပ္မွာ ခ်ထားလိုက္သည္။ ယင္းအခ်ိန္တြင္ အေရွ႕ အိႏၵိယကုမၸဏီအစိုးရ၏ ေထာက္လွမ္းေရးသတင္းပို႕သူ ခၽြိဳက္ေရာ့ဒ္ အဟာမြတ္ ဘာဒါဒီသည္ ဗမာအစိုးရ၏ သတင္းကို ပို႕ရန္လာစဥ္ ရခိုင္ျပည္တြင္ အဖမ္းခံခဲ့ရသည္။ ခၽြိဳက္၏ ေျပာျပခ်က္အရ Dr.Mac ႏွင့္ ရခိုင္စစ္ ေျပးဒုကၡသည္မ်ားကို ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရထံ အပ္ႏွံရန္ေတာင္းဆိုခ်က္အရ ဗမာစစ္သားမ်ားကို နယ္စပ္တ ေလွ်ာက္ခ်ထားေၾကာင္း သိရသည္။ အကယ္၍ မလြဲအပ္ပါက ဗမာတပ္မ်ားသည္ Teknaf မွ Dhaka သို႕ ခ်ီတက္ရလိမ့္မည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ Calacutta သို႕ထိ စစ္ခ်ီမည္။ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ဘက္မွ စစ္ေရးအကူအညီေပးရန္ ျပင္သစ္အစိုးရသည္ အဆင္သင့္ရွိေၾကာင္းကိုလည္း ဗမာအစိုးရမွ ေျပာၾကားေၾကာင္း သိရသည္။

ဗမာအစိုးရအေနျဖင့္ Dr. Mac အပါအ၀င္ ရခိုင္စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္ ခၽြိဳက္ကို ဖလွယ္ရန္ အတြက္ ဓါးစာခံ ဖမ္းထားခဲ့ ေသာ္လည္း အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရထံသို႕ စာႏွစ္ေစာင္ကို ေပးပို႕မည့္သူ မရွိသည့္ အတြက္ ခၽြိဳက္ကို ေစ လႊတ္ခိုင္းျခင္းျဖင့္ ခၽြိဳက္သည္ ဗမာအစိုးရလက္ထဲက လြတ္လာခဲ့သည္။ ယင္းစာႏွစ္ေစာင္တြင္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီအစိုးရႏွင့္ စစ္မက္ျဖစ္ပြားမည္ဆိုပါက ဗမာစစ္တပ္ဘက္မွ ျပင္သစ္အစိုးရသည္ စစ္ကူေပးရန္အဆင္ သင့္ရွိေၾကာင္း၊ နယ္စပ္တေလွ်ာက္မွာလည္း စစ္တပ္အေျမာက္အမ်ား ခ်ထားေၾကာင္း ပါရွိသည္။ သို႕ေသာ္ လည္း အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီအစိုးရအေနျဖင့္ ယင္းစာမ်ားတြင္ ပါေသာ အေၾကာင္း အရာမ်ားသည္ ဗမာမ်ား၏ လိမ္လည္ေျခာက္လွန္႕မႈမ်ားသာ ျဖစ္သည္ဟု သေဘာေပါက္နားလည္ျပီးသား ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။

ဤသုိ႕အေျခအေနတြင္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရသည္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံကို ဖမ္းဆီးလွ်က္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏ ေတာ္ လွန္ေရးကို ရပ္စဲပစ္ရန္ ၾကဳိးစားပါသည္။ ဗိုလ္မွဴး တြက္မက္္ေမာ္လင္းသည္ ေရာ္နာပူေလာင္ အရပ္၏ အေရွ႕ ေျမာက္ဘက္သို႕ စစ္ဆင္ေရး ထြက္ျပီးလွ်င္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ မိသားစု ၂၈ ေယာက္ကို ဖမ္းဆီးခဲ့ေပသည္။

ဗိုလ္မွဴးၾကီးေမာ္ဂင္သည္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ား၏မိသားစုမ်ားကို ဖမ္းဆီးျခင္းအားျဖင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို ဖမ္းဆီးရလိမ့္မည္ဟု ထင္ခဲ့သည္။ ေမာ္ဂင္ထင္ျမင္လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားသည္ အထင္ႏွင့္အျမင္ အားလံုးကုန္စင္ ေအာင္ လြဲမွားေၾကာင္းကို အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရသည္ ေနာက္မွ သိလာခဲ့သည္။ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရသည္ ဖမ္းဆီးရမိထားေသာ မိသားစု (၂၈)ေယာက္ကို ဗမာနယ္ခ်ဲ႕လက္ထဲသို႕ မအပ္ႏွံခဲ့ပါ။ ယင္းသို႕ မအပ္ႏွံသည့္အတြက္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ မိမိတို႕အား တိုက္ခုိက္လာလိမ့္မည္ဟု ထင္ျမင္သံုးသပ္ခဲ့သည္။ ယင္းအျပင္ ဖမ္းဆီးရမိျပီးျဖစ္ေသာ မိသားစု ၂၈ ေယာက္ကိုလည္း လြတ္ပစ္ပါက ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ မိမိ အစိုးရအေပၚ တင္ရွိေသာသံသယမ်ား ပိုမိုၾကီးထြားလာႏို္င္သည္ဟု သံုးသပ္ျပီး ယင္းမိသားစုမ်ားကို စစ္တ ေကာင္းမွတစ္ဆင့္ ဒကၠားျမိဳ႕သို႕ယူေဆာင္သြားခဲ့သည္။ စစ္တေကာင္းမွ တရာသူၾကီး P.W ပိရွ္လ္သည္ ခ်င္းပ်ံႏွင့္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရတို႕ ဆက္သြယ္မႈမရွိေၾကာင္းကို ရခိုင္ျပည္အား အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ ဗမာ နယ္ခ်ဲ႕ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ သိေစရန္ စကားျပန္ တိတ္ေလာ့မွ တစ္ဆင့္ ျပန္ၾကားလိုက္သည္။ ယင္းျပန္ၾကားလႊာတြင္ ခ်င္းပ်ံကို ဖမ္းဆီးရန္အတြက္ ၀ရမ္း ထုတ္ထားျပီျဖစ္ေၾကာင္း၊ သို႕ေသာ္လည္း ခ်င္းပ်ံကို ဖမ္းဆီးရမိက ဗမာ အစိုးရထံသို႕ ပို႕မည္မပို႕မည္ကို အထက္အရာရွိပုိင္း၏ သေဘာထားကို လိုက္နာရမည္ဟု ပါရွိသည္။ General Lordmimto ကလည္း တရားသူၾကီး P.W ပိရွ္လ္၏သတင္းေပးခ်က္ကို သေဘာတူလက္ခံ အတည္ျပဳခဲ့သည္။ General Lordmimto ကပင္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံကို ဖမ္းဆီးရမိပါက အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရ၏ အထက္ပိုင္း အရာရွိမ်ား၏ သေဘာထားကို ၾကည့္ရမည္ဟု လွည့္ပတ္ေျပာဆိုခဲ့သည္။ မိမိ၏ေျပာဆိုခ်က္မ်ားကို ဗမာ နယ္ခ်ဲ႕အစိုးရအေနျဖင့္ ခ်င္းပ်ံကို ဖမ္းဆီးရမိပါက သူတို႕လက္ထဲသို႕ အပ္လာလိမ့္မည္ဟု ထင္ျမင္ေနမွာ ေသခ်ာေၾကာင္းကိုလည္း ေျပာခဲ့ေပသည္။

ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ၏မိသားစုကို ဖမ္းဆီးမိျပီးေနာက္ ခ်င္းပ်ံကို ထပ္မံဖမ္းမည္ဆိုေသာ ဗုိလ္မွဴးၾကီးေမာ္ဂင္၏အစီအစဥ္ သည္ အထမေျမာက္ခဲ့ေပ။ ၁၈၁၂ ခုေဖေဖၚ၀ါရီလကုန္ပိုင္း နတ္ျမစ္အေရွ႕ဘက္ကမ္းတြင္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရ၏ စစ္သေဘၤာမ်ားႏွင့္ စစ္သည္ေတာ္အင္အား အေျမာက္အမ်ားခ်ထားသျဖင့္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရႏွင့္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရတို႕သည္ ရန္ေစာင္မႈမ်ား တျဖည္းျဖည္းတင္းမာလာခဲ့ၾကသည္။ နယ္စပ္ျပႆနာ ပိုမိုတင္းမာလာ သည့္အတြက္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရမွပို႕ထားေသာ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ အတြက္ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾက စဥ္းစား ရမည့္အေျခအေနသို႕ ေရာက္လာျပန္သည္။ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရႏွင့္ ဤကဲ့သို႕ စစ္သည္အင္အားမ်ား နယ္စပ္ တြင္ ပိုမိုခ်ထားသည္ကို အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရအေနျဖင့္ သံုးသပ္ၾကည့္ေသာအခါ အေျဖ ၂ ခုထြက္လာ ပါသည္။

၁။ အကယ္၍ ဒကၠားႏွင့္ ကာလကတၱားသို႕သာ ဗမာတပ္မ်ားက်ဴးေက်ာ္လာသည္ရွိက ဗမာႏွင့္ အဂၤလိပ္ အစိုးရတို႕ စစ္ျဖစ္ရန္ အေျခအေနရွိသည္။
၂။ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံႏွင့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားမ်ားကိုသာ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရလက္ထဲသို႕ မအပ္ႏွံခဲ့လွ်င္ Captain Conning ေခါင္းေဆာင္ေသာ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕သည္ အလိုအေလွ်ာက္ ဓါးစာခံဘ၀သို႕ က်ေရာက္ႏိုင္သည္ဟု သံုးသပ္ခဲ့ၾက၏။ ယင္းေၾကာင့္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရသည္ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕ႏွင့္တကြ ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္ရွိေန ေသာ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးမ်ား၏ လံုျခံဳေရးအတြက္ မိမိအစိုးရပိုင္ အင္ပြိဳင္နာႏွင့္ မာလာဘာအမည္ရွိ သေဘၤာႏွစ္စီး ကို ရန္ကုန္သို႕ ေစလႊတ္လိုက္သည္။ တခ်ိန္တည္းမွာပင္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရသည္ စစ္တေကာင္း နယ္၌ စစ္သေဘၤာမ်ားႏွင့္ စစ္သည္အင္အားကို ထပ္ေလာင္းျဖည့္စြက္ ေနရာခ်ထားလိုက္သည္။ သုိ႕ေသာ္လည္း ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရႏွင့္ ပဋိပကၡမျဖစ္ရေအာင္ ၾကိဳးစားလွ်က္ရွိသည္။
ဗမာစစ္သားမ်ားသည္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရ၏ စစ္သားမ်ားကို စတင္က်ဴးေက်ာ္ ပစ္ခတ္ခဲ့သည္။ ထိုအခါ ဗုိလ္မွဴးေမာ္ဂင္က ဤသို႕ ပစ္ခတ္ရျခင္း ဇစ္ျမစ္အေၾကာင္းတရားကို ဗမာအစိုးရထံ ေတာင္းဆိုခဲ့သည္။ ယင္းေတာင္ခံခ်က္ အေပၚ ဗမာစစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္က ဤသို႕ပစ္ခတ္သည္ကို မိမိအေနနဲ႕ မသိ ေၾကာင္း၊ ဤသို႕ ျဖစ္ရသည့္ အတြက္ မ်ားစြာယူက်ံဳးမရျဖစ္မိေၾကာင္း ေျပာဆိုျပန္ၾကားခဲ့သည္။ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီ အစိုးရ အေနျဖင့္ ဗုိလ္ခ်င္းပ်ံကိုဖမ္းဆီးရန္ ၾကိဳးစားေနသည္ဟူေသာ တင္ျပခ်က္ကိုမူ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုး ရသည္ ေက်နပ္မႈ မရွိခဲ့ေပ။ ေဆြးေႏြးေနစဥ္အတြင္းမွာပင္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုးရသည္ နယ္စပ္၌ စစ္သည္အင္အား အျပည့္ ခ်ထားလွ်က္ရွိသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ယင္းသို႕ျပင္ဆင္ျခင္းႏွင့္ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပင္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕အစိုး ရသည္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရ၏စစ္အင္အားကို သိရွိႏိုင္ရန္ သူလွ်ိဳမ်ားကို ေစလႊတ္ ေပးပို႕လိုက္ေၾကာင္း ကို ျဗိတိသွ်တို႕ သတင္းရေလသည္။ သုိ႕အတြက္ နယ္စပ္ ျပႆနာ ေျပလည္ေရး အတြက္ ေဆြးေႏြးရန္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ က စီစဥ္ခဲ့ေလသည္။ သို႕ေသာ္လည္း ေဆြးေႏြးေနစဥ္အတြင္း အပစ္အခတ္ ရပ္စဲ လွ်က္ရွိသျဖင့္ ဗမာစစ္သားမ်ားသည္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရ ပိုင္နယ္ေျမထဲသို႕ ၀င္ေရာက္ ႏိုင္သည္ဟု အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရက ခန္႕မွန္းထားသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆိုေသာ္ ၁၈၁၂ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ ဗမာစစ္သားမ်ားသည္ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရပိုင္ နယ္စပ္ထဲသို႕ ခ်င္းႏွင္း ၀င္ေရာက္လာသျဖင့္ အဂၤလိပ္အစိုးရႏွင့္ တိုက္ပြဲတစ္ခုျဖစ္ပြားျပီး ဗမာစစ္သားႏွစ္ဦးကို အရွင္ဖမ္းဆီးရ မိခဲ့သည္။ ဤျဖစ္ရပ္ အေၾကာင္းကို ဗမာစစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္က Teknaf တြင္ရွိေသာ Commanding officer ထံသို႕ ေျပာဆိုသည္မွာ “ ဤသို႕ျဖစ္ရျခင္းသည္ မိမိထံတစ္စံုတစ္ရာေသာ အခြင့္မရရွိဘဲ ၀င္ေရာက္ေၾကာင္းႏွင့္ ယင္းဗမာ စစ္သားႏွစ္ဦးအား မိမိတို႕က ျပစ္ဒဏ္ အျဖစ္ ေသဒဏ္ခ်ရန္ စီစဥ္ထားသျဖင့္ ျပန္လည္ ေပးပို႕ရန္ ေျပာၾကား လာသည္။ မည္သို႕ပင္ေျပာေျပာ ယင္းတိုက္ပြဲမွာ ဗမာစစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္၏ အစီအစဥ္တစ္ရပ္ျဖစ္ရမည္ဟု အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစိုးရအေနျဖင့္ သံသယျဖစ္ခဲ့သည္။ ယင္းတိုက္ပြဲငယ္ျပီးသည့္ေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း တိုက္ပြဲငယ္မ်ား မၾကာမၾကာ ျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး နယ္စပ္ အေျခအေနသည္ တစ တစတင္းမာ လာခဲ့သည္။

ထိုသို႕ အေရွ႕အိႏၵိယကုမၸဏီ အစုိးရႏွင့္ ဗမာနယ္ခ်ဲ႕ စစ္တပ္တို႕အၾကား နယ္စပ္ ျပႆနာမ်ား ေျပလည္ မသြားဘဲ တစ တစ ၾကီးထြားလာေနခ်ိန္တြင္ ရခိုင္ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံသည္ ေကာဇာ သကၠရာဇ္ ၁၁၇၇ ခုႏွစ္၊ ခရစ္ သကၠရာဇ္ ၁၈၁၅ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလ ၂၅ ရက္ေန႕တြင္ ၎ပုန္းေအာင္းေနရာ ပင္း၀ါ ေခ်ာင္းဖ်ား ေတာင္တန္း တေနရာတြင္ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္ အနိစၥေရာက္သြားခဲ့ေလသည္။ ဗိုလ္ခ်င္းပ်ံ ကြယ္လြန္ျပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ရခိုင္ျပည္ လြတ္လပ္ေရး တိုက္ပြဲသည္လည္း ေခတၱခဏမွ် ျငိမ္သက္ သြားခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္က်န္ ရခိုင္ ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ဗမာ ပေဒသရာဇ္ နယ္ခ်ဲ႕မ်ား အေပၚ ဆန္႔က်င္ ေတာ္လွန္ တိုက္ခုိက္မူမ်ားေၾကာင့္ နယ္စပ္ ျပႆနာမွာ ပိုမို တင္းမာလာခဲ့ျပီး အဂၤလိပ္- ျမန္မာ ပထမ စစ္ပြဲ ျဖစ္ပြားခဲ့ရေသာ အဆင့္ထိ ေရာက္ရွိခဲ့ရေလသည္။ (ျပီး)

---------------------------------------------
( ကုိဦးရွင္ႏွင့္ ကုိေအာင္ေက်ာ္သိန္းတို႕ ဘာသာျပန္ေသာ ေဆာင္းပါးမွာ ေပ်ာက္ကြယ္ေနသျဖင့္ မူရင္း ေခါင္းစဥ္ကို ေဖၚျပေပးႏိုင္ျခင္း မရွိပါ။)

http://minhtee.blogspot.com/feeds/posts/default
Blogger Widgets