ေနာက္....ဆရာေတာ္၊သမားေတာ္တိေရ တရားဓမၼေဟာေရခါ ဗမာပိုင္ရီြးထားစြာကို ရခိုင္ပိုင္ေဟာကတ္စြာ တိ တိြရေရ။
ဧမွာေျပာစရာျဖစ္လာစြာက ရခိုင္က ဗမာေတးျခင္းကို ဗမာပိုင္ဆိုစြာက ကိစၥမဟိ။ဗမာအရြီးအသားကို ရခိုင္ ပိုင္ ေျပာေရခါမွာ ဘာသာစကားႏွစ္ခုလံုးပ်က္က်လားေရ အျဖစ္ပါယာ။
ရခိုင္ဓမၼကထိက ကိုယ္ေတာ္တစ္ပါး တရားေဟာစြာနာမိေရ။တရားနာစြာမဟုတ္ဘဲ ဘာသာစကားနာ စြာ ျဖစ္လားေရ။ယင္းကိုယ္ေတာ္က“ဒါနကိုလီးျပဳလုပ္ပါ၊သီလကိုလီးလံုၿခံဳေအာင္ေစာင့္ထိန္းပါ.......”လို႔ ေဟာစြာ ကိုသတိက်ပ္မိပါေရ။
ဗမာအရီြးအသားနန္႔ဆိုေက-
“ဒါနကိုလည္းျပဳလုပ္ပါ။သီလကိုလည္းလံုၿခံဳေအာင္ေစာင့္ထိန္းပါ ............” လို႔ဟိနီပါလိမ့္ေမ။ ဧေဟာေျပာ ခ်က္ကို မိမိရို႕လိလာၾကည့္ကတ္ပါေမ။
၁း၁။ ဒါနကိုလည္း........
၁း၂။ ျပဳလုပ္ပါ။
၂း၁။ သီလကိုလည္း........
၂း၂။ လံုၿခံဳေအာင္
၂း၃။ ေစာင့္ထိန္းပါ။
၀ါက်ႏွစ္ခုကို အၿပိဳင္တိြႏိူင္ပါေရ။ဧမွာနားမလည္စရာ တစ္ခုေလ့သြင့္မပါ။ နားလည္ႏိူင္ေရ စကားခ်ည္း ယာ။ ေယေကအစြာျဖစ္လို႔ အဆံရွည္နီရေရာင္လို႔ ေစာဒကတက္စရာဟိလာပါေရ။
“ဒါနကိုလည္း” ကိုရခိုင္က “ဒါနကိုလဲ”ေလ့မဟုတ္။“ဒါနကိုလီး”ေလ့မဟုတ္။ “ဒါနကိုေလ့(ေလး)” လို႔ရာေျပာ တတ္ကတ္စြာကိုသတိျပဳမိကတ္ဖို႔စြာပါရာ။ ဗမာမွာ “-ည္”ကိုရခိုက္က“ေ-”မဟုတ္ေက “- ိုင္”အသံထြက္ တတ္ပါေရ။အဂုေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဗမာဂတိလိုက္ပနာ“-ည္” ကို “- ီ”သံထြက္စြာေရ ထိန္းကြပ္မရ ေလာက္ ေအာင္ထိမ်ားလားပါယာ။ ေယခါ မိမိရို႔တိုင္းရင္းသားတိေရ ကိုယ့္ဘာသာစကား ကို ေျပာေရခါမွာ ကိုယ့္ဘာ သာစကားဂတိမဟုတ္ဘဲနန္႔ ဗမာဂတိဖက္ကိုလိုက္ေျပာလား တတ္ပါေရ ။ေဖာ္ျပေရ နမူနာ၀ါက်မွာ “လည္း” ကို“လီး” အထိေျပာခ်လိုက္ေတခါ သီလကိုလည္းက”လည္း” ကိုေလ့ ထိုအတိုင္းပါယာ။ ဒုတိယ၀ါက် ၏ ႀကိ ယာက“ေစာင့္ထိန္း”ျဖစ္ေတ။
ေစာင့္ထိန္းရွိက ဟိေရ”လံုၿခံဳေအာင္”ကိုၾကည့္ကတ္ပါေမ။ “လံုၿခံဳ”ဆိုစြာမွာ “လံု+ၿခံဳ”ေပါင္းစပ္ထားေရ စကား မဟုတ္ပါလား။ “လံု”ကို ၾကည့္။ “အဖံုးအပိတ္အကာအရံ ေကာင္းမြန္ေရ။အကာအကြယ္ေကာင္းေရ။ မိမိမွာ အျပစ္တစ္စံုတစ္ရာမဟိလို႔ စိတ္ခ်ေရ”လို႔ တိြႏိူင္ေရ။ အသံထြက္မွာေလ့ ဗမာနန္႔ ရခိုင္ အတူတူယာ။ အနက္ အဓိပၸါယ္အရေလ့တူေရ။ အသံထြက္အားျဖင့္ေလ့ တူေရ႕”လံု”။
“ၿခံဳ” ကိုၾကည့္ကတ္ပါေမ။
ျမန္မာအဘိဓါန္ ဖြင့္ဆိုခ်က္မွာ ဂုပိုင္-
“ၿခံဳ၊ ႀကိ-အေပၚကလႊမ္းအုပ္သည္။ ႀကိ၀ိ-စုစည္း သိမ္းရံုးလ်က္၊ ၿခံဳငံုလက္။” ဆိုၿပီးတိြရေရ။ ဧဖြင့္ဆိုခ်က္ေရ မိမိရို႔ရခိုင္တိနန္႔ ကိုက္ညီပါယင့္လား။ မိမိရို႕က ျမန္မာမီဒီယာ အၿမဲစိမ္းသစ္ေတာေအာက္ မွာ ေပါက္ေရာက္ နီရေရ သစ္ပင္ေခ်တစ္ပင္ျဖစ္ေတ။ ေယခါ အၿမဲစိမ္းသစ္ေတာ၏ သစ္စက္က်မွဳေၾကာင့္ ေပါက္ေရာက္ နီေရ႕သစ္ပင္ေခ်ေရ သိမ္ကလိန္ေခ်ျဖစ္က်န္နီေရ သေဘာ တိြရေရ။ ဟုတ္ပါယင့္။ “ၿခံဳ”ဆိုစြာကို မိမိရို႕က ဗမာဂတိလိုက္ၿပီးေက ကိုယ့္စကားအသံထြက္အမွန္လို႔ ယူပစ္လိုက္ေတ။
စဥ္းစားၾကည့္ပါ။ “အေပၚကလႊမ္းအုပ္သည္”ဆိုစြာကို။
“ခ်မ္းေရ ပုဆိုးၿခံဳပီးပါ”လို႔ ေျပာလာ။ မဟုတ္ဘဲ“ ခ်မ္းေရ ပုဆိုးခ်ဳံပီးပါ” လို႔ေျပာလာလို႔။ “ခ်ဳံပီးပါ”ပါ ရာေျပာ ပါေရ။“ၿခံဳပီးပါ” လို႔မေျပာပါ။ “ၿခံဳပီးပါ”လို႔ဆိုေက ေကာင္းဟာသေျမာက္ေတ အသြန္႔စကား ရာ ျဖစ္ပါဖို႔။ ၿခံဳပီး၊ ဇာၿခံဳကိုပီးရဖုိ႔လဲ မီးဖို႔က်ျပန္လိမ့္ေမ။
ဟုတ္ယာ....။“ၿခံဳ”ဆိုေရ ရီြးထံုးကို ဗမာဂတိအသံလိုက္ပါနာ / ခ်ဳံ/လို႔ အသံထြက္စြာက မျဖစ္ႏိူင္လာ။ ယင္း ပိုင္ဆိုေက“ခ်ဳံ”ရီြးထံုးကို ၾကည့္ကတ္ပါေမ။ျမန္မာအဘိဓါန္မွာ-
“ခ်ဳံ၊ န-အကိုင္း၊အခက္၊ အရြက္၊ အႏြယ္ရို႔ ေထြးယွက္ေပါက္ေရာက္နီေသာ အပင္စု။”လို႔ ဖြင့္စြာကိုတီြရပါေရ။ မိမိရို႔တိေရ “ရ၊ယ၊ရရစ္၊ ယ-င့္” ကိုပီသစြာေျပာတတ္သူလို႔ ဗမာတိက အထြတ္တင္ေျပာခရေရလူမ်ဳိး။ “ပင့္ ရစ္မႏိူင္ရခိုင္မီး” လို႔ စံျပဳခံေရလူမ်ဳိးမဟုတ္လားေလ။ အဂု စဥ္းစားၾကည့္ပါခ်က္။ အကိုင္း၊အခက္၊ အရြက္၊ အႏြယ္ရို႔ထီြးယွက္ေပါက္ေရာက္နီေရအပင္စုကို “ၿခံဳ” ေခၚကတ္လာ။ “ခ်ဳံ”ေခၚကတ္လာလို႔။ အ၀ ပိုင္းေခ်ာင္း ကမ္းနားတိမွာ ျခဴျခာသတ္ေပါက္နီေရ အပင္စုကို တိြကတ္ပါဖုိ႔ရာ။ အစူးတိ ခၽြန္ေရ။ ထက္ေတ နန္႔ေလ။ အရြက္က ခ်င္းယားရြက္ပိုင္ဟိေရအပင္စု။ ယင္းဟင့္ကို မိမိရို႔ေခၚစြာက “ဆလီၿခံဳ”လတ္။ “ဆလီခ်ဳံ” မေခၚ ကတ္။ “ၿခံဳ”လို႔ရာေခၚစြာကို မသိသူမဟိဆိုရဖို႔။
ေယေက “ခ်ဳံ” နန္႔“ၿခံဳ” အသံထြက္မတူ။ အဓိပၸါယ္ေလ့မတူ။ ရီြးထံုးေလ့မတူ ဆိုစြာကို သတိျပဳကတ္ပါဖို႔။ ဗမာမွာရီြးထံုးမတူ။အသံထြက္ အတူတူျဖစ္ေတ။ ေယဒါေလ့ ရီြးထံုးကိုလိုက္ပနာ အဓိပၸါယ္ခြဲယူရေရ။
ဗမာက- “ခ်ဳံထဲမွာ ပုဆိုး ၿခံဳအိပ္ပါ---” လို႔ရီြးေက။
ဖတ္ေတခါ- “ခ်ဳံဒဲမွာ ပဆိုးခ်ဳံအိပ္ပါ---” လို႔ဖတ္ေတ။
ရခိုင္က- “ၿခံဳထဲမွာ ပုဆိုးခ်ဳံအိပ္ပါ---”လို႔ရီြးေက။
ဖတ္ေတခါ-“ၿခံဳေထးမွာ ပဆိုးခ်ဳံအိပ္ပါ---” ဖတ္ေတ။
“ပုဆိုး”ဆိုေရ ေ၀ါဟာရကေတာ့ အသံထြက္တူေရ။ စကားလံုးကေတာ့ အဓိပၸါယ္လံုး၀ကြဲေရ။ ဗမာမွာ ပုဆိုး ဆိုစြာ ေယာက်္ား၀တ္ေတ ဒေယာ(ခေယာက္)ကိုဆိုေရ။ ရခိုင္မွာ အိပ္ေတခါ အခ်မ္းကို ကာကြယ္ဖို႔ ခ်ဳံေရ အထည္ႀကီးႀကီးလို႔ အဓိပၸါယ္ရေရ။ မတူ။
ဧမွာ ဗမာဂတိလိုက္သူဆိုေကေတာ့ “ခ်ဳံထဲမွာ ပုဆိုးၿခံဳအိပ္ပါ” လို႔ဆိုစြာကို ဒေယာၿခံဳအိပ္လို႔ အဓိ ပၸါယ္ ေကာက္ယူေမ။ ဗမာစကားကို ဟုတ္ရူပရူရာသိေရ ရခိုင္ကေတာ့ “ၿခံဳထဲမွာ မခ်မ္းရေအာင္ (ဗမာ က ေစာင္ လို႔ေခၚေရ) ပုဆိုးကို ခ်ဳံအိပ္” ခိုင္းစြာလို႔နားလည္လိမ့္ေမ။
အဓိက ေျပာခ်င္စြာကေတာ့ ဗမာကရရစ္“ၿခံဳ”ကို ရခိုင္က ယပင့္”ခ်ဳံ” ေရ။ ဗမာက ယပင့္“ခ်ဳံ” ကို ရခိုင္က ရရစ္“ၿခံဳ” ေရ။ ဧမွာ အသံထြက္ကြဲေရပိုင္ အဓိပၸါယ္ ေလ့လြဲေရ။
ေယနန္႔အထက္မွာ ရခိုင္ဓမၼကထိက ကိုယ္ေတာ္ေရ“သီလကို လံုၿခံဳေအာင္ေစာင့္ထိန္းပါ” ဆိုစြာေရ ရခုိင္ စကားပ်က္ အျဖစ္လို႔ဆိုရေမပင္။
ယပင့္ ရရစ္ ကိစၥေရ ဧေလာက္တည္းရာလာဆိုေက ဇာဟုတ္ပါဖို႔ေရာင္။ ရတတ္သမွ်စာရင္းျပဳစုၾကည့္ေက-
ဗမာ ရခိုင္
၁။ ေက်ာကုန္း------------------------------ေၾကာကုန္း
၂။ ေက်ာခိုင္း-------------------------------ေၾကာခိုင္း
၃။ က်ပ္ခိုး----------------------------------ၾကပ္ခိုး
၄။ က်ပ္ခိုးစင္-------------------------------ၾကပ္ခိုးစင္
၅။ ကၽြတ္ေမွ်ာ့----------------------------- ၾကြတ္မွ်ဳိ႕
၆။ ကၽြတ္ကၽြတ္ျမည္-----------------------ၾကြတ္ၾကြတ္ျမည္
၇။ ေၾကာ္ခ်က္----------------------------ေက်ာက္ခ်က္
၈။ ေၾကာ္ေလွာ္---------------------------ေက်ာ္ေလွာ္
၉။ ခ်ဲ(က်ဲေအာင္ခ်ဲ)-----------------------ၿခဲ(ႀကဲေအာင္ၿခဲ)
၁၀။ ခ်ဳိး(ခ်ဳိးငွက္)--------------------------ၿခိဳး(ၿခိဳးငွက္)
၁၁။ခ်ဳိး(ထမင္းခ်ဳိး)------------------------ၿခိဳး(ထမင္းၿခိဳး)
၁၂။ခ်ဳိးကူ--------------------------------ၿခိဳးကူ
၁၃။ခ်ဳိးကပ္------------------------------ၿခိဳးကပ္
၁၄။ခ်င္း(ဧခ်င္း)--------------------------ျခင္း(ဧျခင္း)
၁၅။ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုး-------------------ေျခာင္းေျခာက္ဆုိး
၁၆။ေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါ--------------------ေျခာင္းဆိုးေရာဂါ
၁၇။ေခ်ာင္းဟန္႔--------------------------ေျခာင္းဟန္႔
၁၈။ခ်ည္ခင္စြပ္ငွက္----------------------ျခည္ခင္စြပ္ငွက္
၁၉။ခ်ည္ငင္------------------------------ျခည္ငင္
၂၀။ခ်ည္မွ်င္------------------------------ျခည္မွ်င္
၂၁။ခ်ည္၀င္------------------------------ျခည္၀င္
၂၂။ခ်ိပ္----------------------------------ၿခိပ္
၂၃။ခ်ိပ္တံဆိပ္---------------------------ၿခိပ္တံဆိပ္
၂၄။ခ်ိပ္ေတာင့္---------------------------ၿခိပ္ေတာင့္
၂၅။ခ်ိပ္ပိတ္စာအိတ္---------------------ၿခိပ္ပိတ္စာအိတ္
၂၆။ခ်ိပ္ပင္-------------------------------ၿခိပ္ပင္
၂၇။ခ်ဳပ္စပ္(အထည္ခ်ဳပ္စပ္)-------------ျခဳပ္စပ္(အထည္ျခဳပ္စပ္)
၂၈။ခ်ဳပ္ရိုး-------------------------------ျခဳပ္ရိုး
၂၉။ေျခာင္းေျခာင္း(ေဒါသထြက္)---------ေခ်ာင္းေခ်ာင္း(ေဒါသထြက္)
၃၀။ၿခံဳလႊမ္း------------------------------ခ်ဳံလႊမ္း
၃၁။ၿခံဳမိ---------------------------------ခ်ဳံမိ
၃၂။ၿခံဳထည္-----------------------------ခ်ဳံထည္
၃၃။ၿခံဳေျပာ------------------------------ခ်ဳံေျပာ
၃၄။ျခယ္(ေဆးျခယ္)--------------------ခ်ယ္(ဆီးခ်ယ္)
၃၅။ျခယ္မွဳန္း--------------------------ျခီမွဳန္း
၃၆။ျခယ္လွယ္-------------------------ခ်ယ္လွယ္
၃၇။ေခၽြးမ-----------------------------ျခမ(ျခဳပ္မ)
၃၈။ျပက္ေခ်ာ္ေခ်ာ္--------------------ပ်က္ေခ်ာ္ေခ်ာ္
၃၉။ျပက္ရယ္ျပဳ-----------------------ပ်က္ရယ္ျပဳ
၄၀။ျပက္လံုးထုတ္---------------------ပ်က္လံုးထုတ္
၄၁။ျပင္(ပ်က္လို႔ျပင္)------------------ပ်င္(ပ်က္လို႔ပ်င္)
၄၂။ျဖားေယာင္း-----------------------ဖ်ားေယာင္း
၄၃။မ်က္(ခါးမ်က္)---------------------ျမက္(ခါးျမက္)
၄၄။မ်က္(ႏို႔မ်က္)----------------------ျမက္(ႏို႔ျမက္)
၄၅။ေမ်ာက္ဥပင္----------------------ေျမာက္ဥပင္
၄၆။ေျမာ္(ဖူးေျမာ္)---------------------ေမွ်ာ္(ဖူးေမွ်ာ္)
ေလးဆယ္ေက်ာ္ေလာက္ရဟိပါေရ။ ေ၀ါဟာရေထာင္ေသာင္းဟိစြာမွာ ေ၀ါဟာရေလးဆယ္ေက်ာ္ ရီြးထံုး မ တူစြာေရျပႆနာေတာ့မဆိုသာပါ။ ေယဒါေလ့ ေျပာလာေရအခါမွာ နားၾကားခက္စြာကေတာ့ အမွန္ ပါ ယာ။ ဗမာရီြးထံုးအတိုင္းမိမိရို႔အသံထြက္ေျပာၾကည့္ေက ၾကားရေရရခိုင္သားတိအဖို႔ ရယ္စရာျဖစ္ႏိူင္ ပါေရ။ စာရင္း ျပဳစုထားေရ စကားလံုးတစ္လံုးကို စာလံုးေပါင္းအတိုင္းအသံထြက္ေက ရခိုင္စကားမျဖစ္ပါယာ။ ဇာျဖစ္ ဆို ေက ရခိုင္စကားဆိုစြာ ဗမာစကားနဲ႔မ်ဳိးတူသံကြဲစကားျဖစ္နီလို႔ျဖစ္ပါေရ။ ရခိုင္ဆိုစြာ အဖဘုရား သခင္က “ရ”နန္႔“ယ” ကိုပီေအာင္ေျပာလီ၊ “ရရစ္၊ယပင့္” ကိုကြဲေအာင္ေျပာလီလို႔ ဖန္ဆင္းျခင္းခံ ထားရသူတိမဟုတ္ ပါလာ။ ယင္းဟင့္ကိုမွ အလီးမမူ၊ ဂရုမစိုက္ဘဲေျပာကတ္(ရီြးကတ္)ဖို႔ဆိုေက အဖဘုရား သခင္၏ဒဏ္ခတ္ ျခင္းကို ခံရပါလိမ့္ေမလို႔ ဆိုခ်င္ပါယင့္ေထာ။
ေနာက္ ဟိပါသီးေရ။ “ေ-”သရ၊“- ီ”သရကြဲေရကိစၥ။ ဟင့္မွာေလ့ စာရင္းျပဳစုၿပီးေက ၾကည့္ဖို႔လိုပါလိမ့္ေမ။ ဧမွာေလ့ ကိုယ္ရို႔က “ေ-” သရသံထြက္လာ၊ “- ီ”သရသံထြက္လာ ဆိုစြာကို ေယာင္၀ီေယာင္၀ါးျဖစ္နီကတ္ပါ ယာ။ ဂုပိုင္ျဖစ္ရစြာေလ့ ဧနိမွျဖစ္လာရစြာက မဟုတ္ပါကိုး။သမိုင္းကိုခ်ီၿပီး ျဖစ္လာရစြာပါကိုး။ ဧကိစၥေျဖ ရွင္း ႏိူင္ဖုိ႔ကိုထား။ယိမ္းယိုင္နိန္ေရဘာသာစကားကို က်ားကန္ပီးဖို႔ကေတာ့ အမွန္လိုအပ္ေတ။ ေယနန္႔ ရ၊ ယ မွန္ေအာင္ရရစ္၊ ယပင့္ မွန္ေအာင္ သေ၀ထိုး၊လံုးႀကီးတင္မွန္ေအာင္ ဂရုတစိုက္ေျပာလားဖို႔(ဂရုတစိုက္ ရီြး လားဖို႔) ဆိုေက ရခိုင္ဘာသာစကား၏ခ်ဳပ္ၿငိမ္းမွဳကာလေရ ဧထက္စေကရွည္လ်ားႏိူင္သိေရလို႔ ယူဆ ပါေရ။
သာစြေလ...
ၿငိမ္းခ်မ္းဦးဖ
၃၀၁၈၀၇/၉/၀၃
၁၃၆၅၊ကၽြတ္လဆန္း ၅ ရက္၊ ၃ဂၤါ။
ေအာင္တံခြန္၀ံသရကၡိတမဂၢဇင္းအတြဲ(၄)၊အမွတ္(၃) မွကူးယူေဖာ္ျပသည္။
စာလံုးေပါင္းသတ္ပံုမ်ားမွာ မဂၢဇင္းပါ အာေဘာ္အတိုင္းျဖစ္ပါသည္။