နိဒန္း ။။။။။။။ ။။။။။။။။။။။။။
ဒီကေန ့ ေျပာစရာေတြကို ေျပာၾကေရးၾကတဲ ့အခါမွာ သမိုင္းနဲ ့ ပါတ္သက္တာေတြ ရွိလာရင္ သမိုင္းရဲ ့ေနာက္ခံျဖစ္စဥ္ေတြကို ေလ့လာသိထားျပီးမွ
ေျပာၾကဆိုၾကမွ ေကာင္းတယ္။ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံအတ
တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳး ( ၁၃၅ ) မ်ိဳး ေနထိုင္ၾကတယ္။ ဒီ( ၁၃၅ ) မ်ိဳး နဲ ့
ပါတ္သက္လာရင္ ဒီတိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြရ
အထင္အရွား ရွိေနတဲ ့အတြက္ တိတိက်က်ေလ့လာမွတ္သားျပီးမွ
ေျပာၾကေရးၾကတာေကာင္းတယ္။ ဒါေတြေတာင္မွ ကာယကံရွင္ေတြျဖစ္တဲ ့
တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြေလာ
ဒါေၾကာင့္မ်က္ေမွာက္ကာလမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ ့ အစိပ္အပိုင္းတခုအေနနဲ ့
ကာယကံရွင္ျဖစ္တဲ ့ သမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ဖက္က ရပ္တည္ျပီး ဒီကေန ့
ေျပာခ်င္တယ္။ သမိုင္းဆိုတာ စကၠဴစုတ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာ ပိုလို ့သိေစခ်င္လို ့
ေျပာတာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမဲ ့ ျဖစ္ပ်က္ေနခဲ ့တဲ ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို
ျပန္လည္တုန္ ့ျပန္ျပီး ျပသနာကို အျငင္းပြါးေအာင္
ျပဳလုပ္တာမဟုတ္ဘူးဆိုတာကိုေ
့တဲ ့ ဆိုတာက တခ်ိန္က အတိတ္မွာ သမိုင္းမွာ ျဖစ္ပ်က္ခဲ ့တာကို
အျငင္းပြါးေအာင္ မျပဳလုပ္ဘူးဆိုတာ ေျပာတာျဖစ္တယ္။ အခုမ်က္ေမွာက္ကာလမွာ
ျဖစ္ပ်က္လာေနတာကို ေျပာတာမဟုတ္ဘူး ။ ဘာျဖစ္လို ့ဆိုရင္ ျပသနာတရပ္ကို
ကိုယ္တြယ္ မေျဖရွင္းတတ္တဲ ့ သမတဦးသိန္းစိန္အစိုးရရဲ ့ လက္ထက္မွာ
အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာ နယေျ္မတည္တန္ ့ခိုင္ျမဲေရးဆိုတာ ကုန္းေျမကိုခ်ည္း
ေခၚေ၀ၚေလသလားဆိုတာ မေျပာတတ္ေအာင္ ျဖစ္မိတယ္။ သူတို ့ေတြ အသံုးမက်လို ့
အခုလို ဘ၈ၤလားပင္လယ္ျပင္ေရျပင္နက္က
ရွင္မျဖဴက်ြန္းေခၚ စိန္ ့မာတင္က်ြန္းကို ေပးလိုက္ရာတာက
နိုင္ငံေရးျပသနာတရပ္ကို မကိုင္တြယ္ တတ္တာဘဲျဖစ္တယ္လို ့
သံုးသပ္ျပရမွာျဖစ္တယ္ ။ နိုင္ငံတနိုင္ငံမွာ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္
နယ္နယ္နမိတ္ဆိုတာ ကုန္းေရေျမေလ ပိုင္စိုးျခင္းကို ေခၚေ၀ၚျခင္းျဖစ္တယ္။
ဒီေျမဒီေရဒီေလကို အခ်ဳပ္အခ်ာ မပိုင္စိုးနိုင္ခဲ ့ရင္ ဒါကို
အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရအဖို ့ နိုင္ငံေတာ္အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာစိုးမိုးရာနယ္ေျမလို႔ သတ္မွတ္လို ့ မရေတာ့ဘူး ။
ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္ ေနာက္ခံသမိုင္း၊ ၊၊၊၊၊၊ ၊၊၊၊၊၊
တခ်ိန္က ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္သမိုင္းကို
ေကာင္းေကာင္းၾကီး မုန္တိုင္းေတြ ရိိိိိုက္ခပ္နိဳင္ခဲ ့တယ္။ ေဒ့ခ်္နိဳင္ငံ
၊ေပါတူဂီနိုင္ငံေတြနဲ ့ -၁ရ-ရာစုေလာက္မွာ အၾကီးအက်ယ္
ကုန္သြယ္ဖက္နိုင္ငံအျဖစ္ စီးပြါးေရးျပဳလုပ္ဆက္ဆံခဲ ့ၾကတယ္ ။
အေနာက္နိုင္ငံသား ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီ -Dr-Jacques P Leider -ေဒါက္တာ
ဂ်က္ေလဒါက -၁၆၆၆-ခုနွစ္မွာ ရခိုင္နိုင္ငံဟာ ေဒ့ခ်္ေတြနဲ ့
ဆက္ဆံေရးမေျပမလည္ျဖစ္ရာကေနျ
အဲဒီအခ်ိန္မွာ ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္ကို စိုးမိုးရာကေန
အာဏာစက္ဆုတ္ယုတ္သြားရတယ္လို
အာေရွးနိုင္ငံ ။ ဂူဂ်ာရတ္ စတဲ ့ နိဳင္ငံေတြနဲ ့ ကုန္သြယ္ဖက္အၾကီးအက်ယ္
လုပ္ခဲ ့ၾကတာဟာ စစ္တေကာင္းကို ပိုင္စိုးခဲ ့တဲ ့ ရခိုင္နိုင္ငံရဲ ့
-၁ရ-ရာစု ကာလျဖစ္တယ္လို ့ ေထာက္ျပၾကပါတယ္။ အေနာက္နိုင္ငံသား- Stephen Van
Galden -စတီဗန္ ဗန္ ဟားလ္ဒန္ကေတာ့ -၁ရ-ရာစုမွာ ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္ကို
ၾကီးစိုးခဲ ့တဲ ့ ရခိုင္နိုဳင္ငံဟာ အေနာက္နိုင္ငံက ေဒ့ခ်္နဲ ့
ေပါတူဂီနိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း စားခြက္လုရာကေနျပီး ရခိုင္ေတြဖက္က
ေဒ့ခ်္နိုင္ငံက ေနာက္ပိုင္းမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း မရွိခဲ ့လို ့
ဒီလို ဆံုးရွံုးသြားရျခင္းျဖစ္တယ္
့ပင္ဆိုေစ စစ္တေကာင္းကို ရခိုင္နိုင္ငံပိုင္စိုးခဲ ့တာနဲ ့
ဘ၈ၤလားပင္လယ္ျပင္ကို ရခိုင္ေတြ ၾကီးစိုးခဲ ့တာကေတာ့ သမိုင္းမွာ အထင္အရွား
ရွိေနခဲ ့တာပါဘဲ ။ ဘဂၢၤါး-၁၂-ျမိဳ ့ နဲ ့ ဒကၠားျမိဳ ့အထိ ကို
ရခိုင္နိုင္ငံက ပိုင္စိုးခဲ ့တာေတြဟာ ရခိုင္သမုိင္းမွာ အထင္အရွား ရွိေနခဲ
့တယ္။ တခ်ိန္ထဲမွာဘဲ ေျပာခ်င္တာက ဒီလို အခုအခ်ိန္မွာ
နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မွဳကို ခ်ျပေနတာဟာ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ
ကိုယ့္မင္းကိုယ့္ခ်င္းနဲ ့ ေနထိုင္လာခဲ ့ၾကတာကို သမိုင္းမွာ တကယ္ရွိေနခဲ
့တာကို သိေစခ်င္လို ့ျဖစ္တယ္။
ဘိုးေတာ္ေမာင္၀ိုင္းက ရခိုင္နိုင္ငံကို သိမ္းပိုက္သြားတဲ ့အခါ
ရခိုင္ပိုင္ အခ်ဳပ္အခ်ာ နယ္ေျမေဒသေတြကို ဗမာေတြ ပိုင္ဆိုင္သြားတယ္ ။
ႏွစ္( ၄၀ ) စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္သြားတဲ ့အခါမွာ ရခိုင္နိုင္ငံပိုင္တဲ ့
ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ ဗမာဘုရင္ ပိုင္နက္နယ္ေျမျဖစ္ခဲ ့တယ္ ။
ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို အဂၤလိပ္အစိုးရက သိမ္းပိုက္ဖို ့လုပ္ေတာ့ အဲဒၤက်ြန္းဟာ
စိန္ ့မာတင္က်ြန္းရယ္လို ့ မေခၚေ၀ၚေသးဘူး ။ မဟာဗႏၶဳလနဲ ့
ျမန္မာအစိုးရကို စာေပးျပီး ေတာင္းဆိုရာမွာ အဲဒီက်ြန္းဟာ ( Shapuri )
က်ြန္းလို ့ဘဲ အသိအမွတ္ျပဳ ေခၚေ၀ၚေနတံုးဘဲျဖစ္တယ္ ။ စိန္
့မာတင္က်ြန္းရယ္လို ့ မသတ္မွတ္ရေသးဘူး ။ အဲဒီက်ြန္းမွာ ရခိုင္လူမ်ိဳး
တပ္မွဴး ေခါင္းေစာက္ေကဟာ ဗမာဘုရင္ ေစလႊတ္လို ့ ေနခဲ ့ရာမွာ
အဂၤလိပ္အစိုးရရဲ ့ ကုမၸဏီ၀န္ထမ္းေတြက တိုက္ပြဲမွာ တိုက္ယင္း သတ္ျဖတ္လို ့
ေသဆံုးခဲ ့ရတယ္ ။ အဲဒီအခ်ိန္က ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ
ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့လို ့ အဲဒီက်ြန္းေပၚမွာ ေနထိုင္ခဲ ့ၾကတယ္ဆိုတာ သမိုင္းမွာ
ျငင္းမရတဲ ့ အခ်က္ေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီလိုဘဲ ရခိုင္တပ္မွဴး ေခါင္းေစာက္ေကဟာ
အဲဒီရွင္မျဖဴက်ြန္း အေရး.အခင္းမွာ က်ဆံုးသြားရတဲ ့ ရခိုင္လူမ်ိဳး
တေယာက္ျဖစ္တယ္။ ရွင္မျဖဴ ( Shapuri ) က်ြန္းဟာ ရခိုင္နိုင္ငံေတာ္ကသာ
ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တဲ ့ နယ္ေျမျဖစ္လို ့ အဲဒီအခ်ိ္န္ကာလက ဘယ္လူမ်ိဳး
တဦးတေလမွ မေနထိုင္ခဲ ့ရဘူးဆိုတာ သိသာနိုင္တယ္ ။ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို
စာခ်ဳပ္ျပဳလုပ္ျပီး ကိုလိနိလုပ္ၾကတဲ ့ အခါမွာ အဲဒီက်ြန္းကို
ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြပိုင္တယ္လိ
ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြ တက္ေရာက္ေနထိုင္လာခဲ ့ရင္ ဖမ္းဆီးေ ထာင္ခ်မယ္ဆိုတာ
ပါတယ္ ။ ျပီးေတာ့ ျမန္မာနိဳင္ငံအလံကို စိုက္ထူခြင့္ေပးမယ္ဆိုတာပါတ
ျမန္မာအလံတာ္ကို စိုက္ထူခြင့္ေပးမယ္ဆိုတာဟာ ျမန္မာနိဳင္ငံက ပိုင္ဆိုင္တယ္
ဆိုတဲ ့ သေဘာဘဲ ။ ဒါေတြဟာ ရွင္မျဖဴက်ြန္းေခၚ ( Shapuri ) က်ြန္းရဲ ့
အေရွ့အိႏိၵယကုမၸဏီနဲ ့ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုရာမွာ ပါခဲ ့တဲ ့
အခ်က္အလက္ေတြျဖစ္တယ္။ ဒီလို ရွင္မျဖဴ က်ြန္းေခၚ ( Shapuri )
က်ြန္းအေၾကာင္းကို ရခိုင္သမိုင္းသုေတသီ စာေရးဆရာၾကီး ဦးစံေရႊဘုက ( THE
OLD ARAKAN ) စာအုပ္မွာအဂ္လိပ္ဘာသာနဲ ့ ေသေသခ်ာခ်ာ အတိအလင္းကို
ေရးသားေဖၚျပခဲ ့တာရွိတယ္ ။ ဒီသမိုင္းဆိုင္ရာ စာအုပ္မွာ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို
ရခိုင္နိုင္ငံက ပိုင္ဆိုင္ျပီးေနာက္ ဗမာဘုရင္က ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့လို ့သာ
အေရွ့အိႏၵိယကုမၸဏိနဲ ့ ေျဖရွင္းခဲ ့ရတယ္လို ့ သကေ္သအေထာက္အထားေတြနဲ ့
ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေဖၚျပထားတယ္ ။ မစၥာေရာဘတ္ဆင္( )
ရဲ ့ ေပးစာေတြ နဲ ့ စည္းကမ္းစာခ်ဳပ္ေတြကို ၾက ့ည့္ရင္ အဲဒီတံုးက
ဗမာပိုင္ေသာ ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ အဂၤလိပ္အစိုးရအတြက္ နယ္ခ်ဲ ့ရာမွာ
ခရီးတေထာက္ ကုန္းေျမသက္သက္သာျဖစ္ခဲ ့တယ္ဆိုတာကို ရခိုင္သမိုင္းမွာ
ရွိသလို အဂၤလိပ္ေ၈ဇက္မွာမွာလဲ ခုထိ ရွိေနဆဲ ဘဲျဖစ္တယ္။
မ်က္ေမွာက္ကာလ သမိုင္းကို အေျဖရွာနည္း ။။။။ ။။။။။။။။
ပထမေရွးဦးစြာ ရွင္မျဖဴက်ြန္းေခၚ ( Shapuri ) ကို ရခိုင္နိုင္ငံက
ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တယ္ ။ ဒုတိယအခ်က္အေနျဖင့္ ႏွစ္( ၄၀ ) စစ္ပြဲနဲ ့ ဗမာဘုရင္က
ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တယ္ ။ ၁၈၂၄-ခုႏွစ္မွာ အဂၤလိပ္အစိုးရက
ရွင္မျဖဴက်ါန္းေခၚ အုန္းက်ြန္းေခၚ ( Shapuri ) ကို လက္နက္အားကိုး္နဲ ့
မတရားသိမ္းပိုက္သြားတယ္ ။ ဒိလိုပိုင္ဆိုင္ခဲ ့ေသာ နိုင္ငံနဲ ့
လူမ်ိဳးေတြဟာ ကာယကံရွင္ျဖစ္တဲ ့ မူလ ပိုင္ရွင္ ရခိုင္လူမ်ိဳးေတြရဲ ့
လက္ထဲက စစ္နိုင္သူမ်ားအျဖစ္ ပိုင္ဆိုင္သြားၾကျခင္းျဖစ္တ
ရခိုင္နိုင္ငံက ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တဲ ့ ရွင္မျဖဴ က်ြန္းကို ဗမာပိုင္တယ္ဆိုတာ
ျငင္းမရတဲ ့အခ်က္ျဖစ္တယ္။ ၁၉၄၈-ခုႏွစ္မွာ အဲဒီအဂၤလိပ္အစိုးရကဘဲ
ျမန္မာနိုင္ငံကို လြပ္လြပ္ေရးေပးတဲ့အခါ ဗမာပိုင္နယ္ေျမေဒသေတြကို
အားလံုးလြပ္လြပ္ခြင့္ေပးရမွ
နယ္ေျမေဒသမွာ ဒီလိုခ်ြင္းခ်န္ထားတတ္တယ္ဆိ
ပါကစၥတန္နိုင္ငံတို ့ အျငင္းပြါးေနတဲ ့ ကက္ရွမီးယားျပည္နယ္ျဖစ္ေနယ္
သိသာနိုင္တယ္ ။ ျမန္မာနိဳင္ငံနဲ ့ အိႏၵိယနိုင္ငံဟာ အဲဒီအခ်ိန္က
ကိုလိုနီျဖစ္ေနတဲ ့ အတြက္ လြပ္လြပ္ေရးေပးတဲ ့အခါမွာ တနွစ္ေလာက္သာ
ကြာျခားျပီး လြပ္လြပ္ေရးေပးခဲ ့တာျဖစ္တယ္ ။ နယ္ခ်ဲ ့ အုပ္စိုးခဲ ့သူ
အ၈ၤလိပ္အစိုးရဟာ သူကိုလိုနီျပဳလုပ္ခဲ ့တဲ ့ နယ္ေျမေဒသေတြကို
ကိုလိုနီဖ်က္သိမ္းေရး ဥပေဒအရ ဒုတိယကမၻာစစ္အျပီး လြပ္လြပ္ေရးေပးတဲ ့အခါ
အခုလို အိႏိၵယနိဳင္ငံနဲ ့ ကက္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ ကို နွစ္ျခမ္းကြဲေအာင္
လုပ္ခဲ ျပီး စစ္မီးထေတာက္ေစာခဲ ့တာျဖစ္တယ္။ အခုအခ်ိန္ထိ
အဲဒီႏွစ္ျခမ္းျဖစ္သြားတဲ ့ ကက္ရ်္မီးယားဟာ အင္မတန္လွပတဲ ့
ျပည္နယ္ျဖစ္ပါလ်ွက္နဲ ့ ဆီးႏွင္းေတြ လႊမ္းဳခံုေနတဲ ့ေနရာေတြမွာ
ေသြးစက္ေတြနဲ ့ ျပည့္လွ့်ံေနတယ္။ ဒါဟာ အဂၤလိပ္အစိုးရက
လြပ္လြပ္ေရးေပးနည္းတခုဘဲျဖစ
ကို လြပ္လြပ္ေရးေပးရာမွာ ဗမာပိုင္ျဖစ္ပါလ်ွက္နဲ
့ျမန္မာနိုင္ငံလြပ္လြပ္ေရးရ
အသိအမွတ္မျ႔ပဳခဲ ့ဘူး ။ ဒါဟာသမိုင္းေနာက္ခံ ေျဖရွင္းနည္းတခုကို
ခက္ခဲေအာင္ ျပဳလုပ္လိုက္ျခင္းျဖစ္တယ္လိ
ေသြးေခ်ာင္းစီး ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္နည္းျဖစ္တယ္ ။
အတိတ္ဆိုတာ ဒီကေန ့ပစၥဳပန္ကာလရဲ ့ အေရးၾကီးဆံုးအခ်ိန္ ။။။။။။ ။။။။။။။
တခ်ိန္က သမိုင္းဟာ ပေဒသရဇ္ကာလရဲ ့ လက္နက္အားကိုးနဲ ့အင္ပါယာခ်ဲ ့ထြင္ခဲ
့တယ္လို ့ လြယ္လြယ္နဲ ့ေျပာလို ့မရဘူး ။ တကယ္ရွိခဲ ့တဲ ့
သမိုင္းျဖစ္ရပ္ကို လက္လြပ္စပယ္ ေျပာလို ့မရဘူး ။ အယင္က စစ္နိုင္သူတို ့
နယ္ပယ္ခ်ဲ ့ထြင္ၾကလို ့ဘဲျဖစ္ျဖစ္ ဆံုးရွံုးခဲ ့ၾကလို ့ဘဲျဖစ္ျဖစ္
ဒါဟာသမိုင္းဘဲျဖစ္တယ္။ သမိုင္းမွာ ေသြးစြန္းခဲ ့တာေတြကို မေျပာလို
့မရဘူး။ သမိုင္းမွာ မွားခဲ ့တာကို မေျပာလို ့ မရဘူး ။ ဒီလိုျဖစ္ခဲ ့လို ့
လူေတြ ေသဆံုးခဲ ့ၾကရတာကို အခုမ်က္ေမွာက္ကာလမွာ နိိိုင္တဲ ့သူက
ေတာင္းပန္ရဲရမယ္ ။ ဒိလိုျဖစ္ရပ္ဆိုးေတြကို မၾကံဳရေအာင္ ဖန္တီးယူရဲရမယ္ ။
ဒါမွ လူၾကီးလူေကာင္းဆန္တယ္လို ့ အသိအမွတ္ ျပဳနိုင္ၾကရတယ္။ အယင္က
အင္ပါယာခ်ဲ ့ထြင္ခဲ ့တာကို ခုအခ်ိန္မွာ ေျပာလို ့မရေတာ့ဘူး ။ ခုအခ်ိန္မွာ
ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံပိုင္ဆိ
ဆိုတာမ်ိုဳးနဲ ့ေလာက္ေတာ့ ေျပာလို ့မရဘူး ။ ဘာျဖစ္လို ့ဆိုရင္
ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္ရဲ ့ ရွင္မျဖဴက်ြန္းရဲ ့ ေသြးေျမက်ခဲ ့တဲ ့
သမိုင္းေတြထဲမွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံက အဲဒီအခ်ိန္မွာ မရွိေသးသလို
ဘဂၤလီလူမ်ိဳး တေယာက္တေလေတာင္မွ အဲဒီက်ြန္းေပၚမွာ တဲထိုးလို ့ မေနခဲ
့ဖူးဖူး ။ ဒါေၾကာင့္ အတိတ္ဟာ ခုအခ်ိန္မွာ မ်က္ေမွာက္ကာလရဲ
့ဆံုးျဖတ္ခ်က္အတြက္ အေရးၾကီးတာျဖစ္တယ္ ။
ကက္ရွ္မီးယားလို စစ္မီးထေတာက္လာမည္ေလာ ။။။ ။။။။
အိႏၵိယနိုင္ငံရဲ ့ အလွပဆံုးျပည္နယ္တခုကို ေျပာရရင္ ကက္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ဟာ
ဆီးႏွင္းေတြနဲ ့ ဆယ့္နွစ္လရာသီ ေ၀ေနတဲ ့ အလွပဆံုး ျပည္နယ္ဆိုျပီး
လက္ညွိဳးထိုးျပရမွာပါ ။ မိန္းမေခ်ာေလးေတြရဲ ့ မ်က္လံုးေတြဟာ
သမင္မမ်က္လံုေးလးလို စိမ္း၀ါေနျပီး ေလးကိုင္းသ႑န္ရွိတဲ ့ မ်က္ခံုးေတြနဲ
့ သူတို ့ရဲ ့အလွေတြနဲ ့ သူတို ့ ျပည္နယ္ကို ဖန္ဆင္းေနၾကတာျဖစ္တယ္။
အင္မန္ေအးခ်မ္းလ်တဲ ့ ေဆာင္းရာသီ မဟုတ္ရင္ေတာင္ ဆီးႏွင္းေတြက်ဆင္းေ၀ေနတဲ
့ အဲဒီျပည္နယ္ကို ကမၻာလွည့္ခရီးသည္ေတြ အမ်ားၾကီးလည္ပတ္သြားေနၾကတတ္
ဒါေပမဲ ့ အင္မတန္ေအးခ်မ္းဆိတ္ျငိမ္တဲ
နိဳင္ငံေရးမတည္မျငိမ္ျဖစ္လိ
ဆူေ၀ေနတယ္ ။ လူေတြဟာ ေသဆံုးေနၾကရတယ္ ။ မိန္းခေလးငယ္ေတြဟာ သူတို ့ ရဲ
့အလွေတြကို ေသနတ္ကိုင္တဲ ့လက္မ်ားနဲ ့ မိပ္ကပ္လိမ္းျခင္းကို မျပဳလုပ္ရဘူး
။ပါကစၥတန္နိုင္ငံရဲ ့ ကတ္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ထဲက ခ်စ္သူရည္စားကို
လက္ထပ္ေပါင္းသင္းမိတဲ ့ အိႏၵိယနိုင္ငံက ေကာင္ေလးေတြဟာ သူတို ့ ရဲ ့
အမိေျမအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ၾကရတယ္။ ဒီေနရာမွာ ႏွလံုးသားရဲ ့ ပန္းနဲ
့ေပါက္ျခင္းမကစားရဘဲ ခ်စ္သူေတြဟာ ေသနတ္နဲ ့ ပစ္သတ္တမ္းကစားေနၾကရတယ္ ။
ပါကစၥတန္နိုင္ငံထဲမွာပါသြား
ရန္သူလို သေဘာထားသြားၾကရတယ္ ။ ဒါဟာ အဂၤလိပ္အစိုးရက အိႏိၵယနိုင္ငံနဲ ့
ပါကစၥတန္နိုင္ငံကို ကတ္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ကို နွစ္ျခမ္းခြဲ ျပီး
လြပ္လြပ္ေရးေပးခဲ ့တဲ ့ စနက္တံေၾကာင့္ဘဲျဖစ္တယ္ ။ အခုလဲဘဲ
ျမန္မာနိုင္ငံကို နယ္ခ်ဲ ့ သိမ္းပိုက္ခဲ ့တဲ ့ အဂၤလိပ္အစုိးရဟာ
ျမန္မာနိုင္ငံကို လြပ္လြပ္ေရးေပးေတာ့ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ေသေသခ်ာခ်ာ
ထည့္သြင္းေဖၚျပျခင္းမျပဳဘူး
မ်က္ေမွာက္ကာလျဖစ္တဲ ့ပစၥဳပန္ကာလမွာ လြယ္လြယ္နဲ ့ ဖယ္ထားလို ့ မရဘူးဆိုတာ
ရွင္းေနတယ္ ။ ကိုလိုနီလုပ္တံုးက ပါရွိေနခဲ ့တဲ ့ နယ္ေျမေဒသကို
လြပ္လြပ္ေရးေပးတဲ ့အခါ အဲဒီေနရာေဒသေတြဟာ မုခ်အက်ံုဳးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ
ရွိေနရမွာဘဲျဖစ္တယ္ ။ ဒါကို နိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္စာတမ္းအရ ဘယ္သူမွ
ျငင္းခ်က္ထုတ္လို ့မ ရဘူး ။ တကယ္လို ့ ျငင္းခ်က္ထုတ္လို ့ရွိရင္
တစ္ကျပန္စဖို ့အတြက္ စစ္မီးေတြ ထေတာက္ရမွာလားဆိုတာ ေမးခြန္း
ထုတ္စရာျဖစ္ေနတယ္ ။
အဓိကတာ၀န္ ရွိသူ သမတဦးသိန္းစိန္ျဖစ္တယ္ ။။။။။။ ။။။။။။။
နိဳင္ငံတနိုင္ငံရဲ ့ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္နယ္ေျမကို တလက္မမွ မထိေစရဆိုတာ
နိုင္ငံတိုင္းရဲ ့ နိဳင္ငံေတာ္ဖြဲ ့စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေ
ေဖၚျပထားတာရွိပါတယ္ ။ ဒီနိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ ့စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခခံဥပေ
ထိမ္းသိမ္းလိုက္နာတဲ ့အတြက္ ဒီအခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပိုင္နယ္ေျမကို
ထိမ္းသိမ္းကာကြယ္ေစာင့္ေရွာ
အသက္ကိုပဓာနမထားဘဲ အသက္ေပးကာကြယ္ ေစာင့္ေရာက္ေနၾကရတယ္ ။ ခုေတာ့
ေသြးေျမတစက္မွ မက်ရဘဲ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာနယ္ေျမကို လက္လြပ္စပယ္
ေပးလိုက္ရျပီျဖစ္တယ္ ။ ဒီလိုလက္လြပ္စပယ္ေပးလိုက္တာ
သမတဦးသိန္းစိန္မွာ ေျဖရွင္းရမဲ ့ အေၾကာင္းအရာျဖစ္တယ္ ။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိဳင္ငံဟာ လက္နက္အားကိုးနဲ ့ နယ္ခ်ဲ ့လာတာမဟုတ္ဘဲ
တရားရံုးအဆင့္ ေျဖရွင္းနည္းနဲ ့ ေတာင္းဆိုခဲ ့တာျဖစ္တယ္ ။ ဒါကို
အေကာင္းဆံုးေျဖရွင္းနည္းျဖစ
မတည္ေဆာက္နိုင္ခဲ ့ဘူး ။ ျပည္သူ ့လႊတ္ေတာ္ညီလာခံမွာ က်င္းပေနတဲ ့
လႊတ္ေတာ္ကို္ယ္စားလွယ္ေတြနဲ
နယ္ေျမနဲ ့ ပတ္သက္ေနတယ္ဆိုတာကို ခ်မျပခဲ ့ဘူး ။ မေဆြးေႏြးခဲ ့ၾကဘူး ။
စာတမ္း မဖတ္ခဲ ့ၾကဘူး ။ ရွင္မျဖဴက်ြန္းရဲ ့ သမိုင္းကို
ရခိုင္သမိုင္းသုေတသိေတြ သိၾကပါလ်ွက္နဲ ့ ဘာတခုမွ အကူအညီ မေတာင္းခံခဲ ့ဘူး
။၁၉၇၄-ခုနွစ္မွာမွ ကမၻာ့ေျမပံုမွာ ဘ၈ၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံရယ္လို ့
လြပ္လြပ္ေရးရလာတဲ ့ နိုင္ငံေလးတနိုင္ငံက ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္နဲ ့ နီးလို ့
ဒီပင္လယ္ျပင္ရဲ ့ မိုင္-၂၀၀- ၀န္းက်င္ကို သူတို ့နိုင္ငံက
ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ ေတာင္းတယ္ဆိုတာကို ဘာမွ မေျပာသာေပမဲ ့ ဘာမွ မပါတ္သက္တဲ
့ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ေပးလိုက္တာကေတာ့ အဓိပၸါယ္ရွိတဲ ့
လုပ္ရပ္တခုမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ေျပာရဲတယ္ ။ ဒါေတာင္မွ ပင္လယ္ျပင္
ေရေအာက္မ်က္နွာျပင္က သဘာ၀ဓါတ္ေငြ ့ ထြက္လာလို ့ အခုလို
ေတာင္းဆိုလာရျခင္းျဖစ္တယ္ ။ မဟုတ္ရင္ ေတာင္းဆိုမ်ာ မဟုတ္ေသးဘူး ။ ဒီေတာ့
ကိုယ္ပိုင္တဲ ့ နယ္ေျမေဒသကို ဆံးုရွံုးေစျခင္းဟာ နိဳင္ငံေေတာ္ဖြဲ ့ စည္းအုပ္ခ်ဳပ္ပံုအေျခံဥပေဒ
အဓိကတရားခံဟာ သမတဦးသိန္းစိန္ျဖစ္တယ္ဆိုတ
နိဂံုး ။။။။။ ။။။။။။။
နိဒန္းကေနျပီး နိဂံုးအထိ တင္ျပရာမွာ ဘ၈ၤလားပင္လယ္ျပင္ဟာ တခ်ိန္က
ရခိုင္ေတြ ၾကီးစိုးရာနယ္ေျမျဖစ္တယ္ဆို
ရွင္မျဖဴက်ြန္းဟာ ရခိုင္နိုင္ငံက ပိုင္ခဲ ့တယ္ ။ ေနာက္ေတာ့ ဗမာဘုရင္က
ပိုင္ဆိုင္ခဲ ့တယ္ ။ ေနာက္ေတာ့ အဂၤလိပ္အစိုးရက ပိုင္ဆိုင္သြားတယ္ ။
ျမန္မာနိုင္ငံကို လြပ္လြပ္ေရးေပးေတာ့ ကိုလိုနီလုပ္တံုးက ျမန္မာနိဳင္ငံရဲ
့ နယ္ေျမျဖစ္တဲ ့ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို လြပ္လြပ္ေရးေပးရာမွာ မျပဳလုပ္ခဲ ့ဘူး
။ အျခားတဖက္မွာ ဘာမွ မပါတ္သက္တဲ ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံကို အခုအခ်ိန္မွာ
ေစတနာဗလပြနဲ ့ထိုးေပးလိုက္ရျပီ ။ နိုင္ငံတနိုင္ငံရဲ ့ ပင္လယ္ျပင္
အကြာအေ၀း နယ္နမိတ္ကို ဒီကေန ့ ကမၻာ့နိဳင္ငံအသီးသီးမွာ
က်င့္သံုးခ်မွတ္ထားတဲ ့ ဥပေဒအတိုင္း ေဆာင္ရြက္ရတယ္ဆိုတာ နားလည္ပါတယ္ ။
ဒါေပမဲ ့ နားမလည္တာက ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ဘာမွ မပါတ္သက္ပါဘဲနဲ ့
ေပးလိုက္ရတယ္ ဆိုတာပါဘဲ ။ ဒါဟာ နိဳင္ငံေတာ္ရဲ ့ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာကို
ထိပါးေစာ္ကား ခံလိုက္ရျခင္းလို ့ျမင္ပါတယ္ ။ ဘာမွ မပါတ္သကေ္သာ
ရွင္မျဖဴနဲ ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွၤနိုင္ငံဟာ ဒီကေန ့ အင္တာနတ္မွာ ရွိတဲ ့ (
Wikipedia ) ေဖၚျပတာေလာက္နဲ ့ေတာ့ ဘာမွ တရားမ၀င္ဘူးဆိုတာ ေျပာခ်င္တယ္ ။
ဒါက ျပဳစုသူက တင္ျပထားတာျဖစ္ျပီး ကိုယ္လိုရာ ဆြဲ တင္ထားတာဘဲျဖစ္တယ္ ။
တကယ္လို ့ ရွင္မျဖဴက်ြန္းကို ျမန္မာနိုင္ငံထဲက မည္သူမဆို
ကမၻာလွည့္ခရီးသည္မ်ားအတြက္ တင္ျပထားတယ္ဆိုရင္ အဲဒီအတိုင္း ေဖၚျပေနမွာပါဘဲ
။ ဒါက လက္ေတြ ့က်လွတာမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ေျပာတာဘဲျဖစ္တယ္ ။ ေနာက္တခ်က္ကေတာ့
ရွင္မျဖဴက့်ြန္းကို အုန္းက်ြန္းလို ့ေခၚျပီး အ၈ၤလိပ္လိို ( Shapuri ) လို
့ အဲဒီအခ်ိန္က အသိအမွတ္ျပဳ ေခၚေ၀ၚခဲ ့ၾကတယ္ ။ စိန္ ့မာတင္က်ြန္းလို ့
ေနာက္မွ နာမည္ေျပာင္း ေခၚေ၀ၚတာာသာျဖစ္တယ္ ။ ဒါေၾကာင့္ ရွင္မျဖဴ က်ြန္း
သို ့ မဟုတ္ အုန္းက်ြန္း သို ့မဟုတ္ ( Shapuri ) သို ့မဟုတ္ စိန္ ့မာတင္
က်ြန္းဟာ နာမည္ေလးမ်ိဳးတြင္တဲ ့ ဘဂၤလားပင္လယ္ျပင္က က်ြန္းတက်ြန္းျဖစ္တယ္
။ ဒီက်ြန္းဟာ နတ္မျမစ္၀ကေနျပီး ၈- ကီလုမီတာေလာက္သာ ေ၀းျပီး ေမာင္ေတာျမိဳ
့နယ္ဖက္က လူေတြဟာ တဲထိုးျပီး ညအိပ္ညေန ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းကို ခုအခ်ိန္ထိ
လုပ္ကိုင္ သက္ေမြးေနၾကတဲ ့ ေနရာျဖစ္တယ္ ။ အသံုးမက်လွတဲ ့
ျမန္မာနိုင္ငံအစိုးရေတြက ဒီက်ြန္းရဲ ့အေရးပါပံုကို ဘာမွ မသိရွိၾကတဲ
့အတြက္ လက္လႊတ္ဆံုးရွံုးခံလိုက္တာျ
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နိုင္ငံဟာ ျမန္မာနိုင္ငံေလာက္ နယ္နမိတ္မက်ယ္၀န္းသလို
လူဦးေရက -သန္း-၂၀၀- နီးပါးကို ေရာက္ေနျပီျဖစ္တယ္ ။ လူဦးေရ
ေပါက္ဖြးမွုနံဳး ျမင့္မားလာလို ့ သူတို ့မွာ နယ္ေျမသစ္ ရွာေနရျပီျဖစ္တယ္
။ မၾကာခင္ သူတို ့ဆီက လူဦးေရ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ျမန္မာနိဳင္ငံကို
ကူးစက္ျပန္ ့ပြါး မလာဘူးလို ့ မည္သူတဦးတေလကမ်် တပ္အပ္ေသခ်ာ
မေျပာရဲေတာ့တဲ ့ အေျခအေနျဖစ္ေနတယ္ ။ ဒီကိစၥျပသနာဟာ အနာဂါတ္ဟာ
ျခိမ္းေျခာက္လာမဲ ့ အရာျဖစ္သလို တားဆီးရမဲ ့ တာ၀န္ကလဲဘဲ အဓိက
သမတဦးသိန္းစိန္ရဲ ့ တာ၀န္အရွိဆံုးျပသနာျဖစ္တယ္လ
တိတိလင္းလင္းေျပာခ်င္တာကေတာ
ဆိုတာပါဘဲ ။ ဒါေၾကာင့္ ရွင္မျဖဴက်ြန္းျပသနာဟာ မိုးမီးေလာင္လာျပီး
အစစ္အမွန္ျပည္သူေတြ လက္ထဲ ေရာက္လာရလိမ့္မယ္လို ့ျမင္မိေနပါတယ္ ။
ေအာင္သာနီ
ကုိးကားစာအုပ္မ်ား ။
-1-Stephen Van Galden --( Leiden University ) Arakan at the turn of
the first Millennium of the Arakanese era ) /
-2-Dr Jacques P Leiden ၏ Arm"s ascent during the Mrauk -U period
စာတမ္း- Expansion and Integration : The Dynamics of Growth /
-3- U San Shwe Bu - The Old Arakan