အခန္း (၁)
ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္းစပ္ဟန္ကို ေလ့လာသူ သိဟိရအခ်က္မ်ား
လူေပၚစေခတ္ကတည္းကပင္ ေတးကဗ်ာမ်ားလည္းဆင္းသက္လာပါသည္ဟု ဆိုလီသည္။ စာပီထက္
ကဗ်ာကေ႐ွးက်ပါသိမ့္၏။ ဇာေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မြီးဖြားစကပင္ မိခင္သည္
ေတးကဗ်ာကိုဆို၍ အေခ်ကိုေခ်ာ့သည္။ မအိပ္,အိပ္ေအာင္သိပ္၍ အိပ္ေပ်ာ္စီသည္။
ယင္းသို႔ကဗ်ာျဖင့္ မြီးျမဴလာရျခင္းျဖစ္သည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ကဗ်ာစပ္ရာ၌ ကာရန္ေနာက္သို႔ဂ်ည္းလိုက္၍ မေရးစပ္သင့္။ အဓိပၸါယ္ေနာက္သို႔လိုက္၍သာ ကာရန္ကိုယူ၍ ရီးစပ္သင့္ပါသည္။
ဥပမာ။
(၁) ကာရန္သာစပ္၍ အဓိပၸါယ္မစပ္ျခင္းမ်ဳိး။
(၂) အဓိပၸါယ္သာစပ္၍ ကာရန္မစပ္ျခင္းမ်ဳိး။
(၃) အဓိပၸါယ္လည္းမစပ္ ကာရန္လည္းမစပ္ျခင္းမ်ဳိး။
(၃) အဓိပၸါယ္လည္းစပ္ ကာရန္လည္းစပ္ျခင္းမ်ဳိး။
ဤေလးမ်ဳိး႐ို႕တြင္ နံပါတ္(၁)အမ်ဳိးအစားသည္ ကဗ်ာေလ့လာသူမ်ားအတြက္သာ
အသံုးျပဳသင့္သည္ဆို၏။ (၂) ႏွင့္ (၃) အမ်ဳိးအစားကိုကား မသံုးသင့္ဟူ၏။ (၄)
အမ်ဳိးအစားကိုကား ကဗ်ာေရးစပ္သူတိုင္း ပိုင္ပိုင္က်င့္သံုးလားရမည္ျဖစ္သည္။
ယင္းသို႔က်င့္သံုးရန္မွာ-
(၁) လိုအပ္ေသာစကားလံုးအတြက္ ကာရန္ရေအာင္ ႐ွာႏိုင္စြမ္းဟိရမည္။
(၂) ႐ဟိလာေသာကာရန္ကို လိုအပ္ေသာအဓိပၸါယ္သို႔ အံဝင္ေအာင္အသံုးျပဳႏိုင္စြမ္းဟိရမည္။
ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာမ်ားဖြဲ႔စည္းစပ္ဟပ္နိန္ပံု ပံုသ႑ာန္ကိုသိသာရန္အခ်က္မ်ား
ကၽြႏု္ပ္ေလ့လာသိဟိသေလာက္ ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာမ်ားတြင္-
(၁) ရခိုင္ေဒသႏၱရသံုး စကားသံကာရန္ကိုအသံုးျပဳမ်ားျခင္း၊ စကားေျပာပံုစံမ်ဳိးသီကံုး ျခင္းမ်ားပါဝင္ျခင္း။
(၂) ကာရန္အခ်ိန္၊အဆက္၊ ကာရန္ သြယ္စပ္ပံု၊
ထပ္ပံုနည္းအမ်ားအျပားခ်ဲ႕ထြင္ပါဝင္ သံုးထားျခင္းေၾကာင့္ ကာရန္ယူရန္လြယ္၍
ကာရန္ယူပံုလြတ္လပ္ျခင္း။
(၃) သီဆိုေကာင္းရန္ အစပ္အဟပ္မ်ဳိးျဖစ္ျခင္း။
(၄) သီဆိုေကာင္းရန္အတြက္ အသံနိန္အသံထားမ်ဳိးစပ္ဆိုပါဝင္စီျခင္း။
(၅) အသံအနိန္အထား တမ်ဳိးတည္းထြက္လွ်က္ နားညိန္းဖြယ္စီမႈမျဖစ္စီရဘဲ
(အသံ)အမ်ဳိးမ်ဳိးထြက္ေပၚလာေအာင္ သံနိန္သံထားမ်ဳိးျဖင့္စပ္ဆိုထားျခင္း။
(၆) စပ္နည္းစပ္ပံုမ်ားမွာ ရခိုင္သျခင္းစပ္ပံုဟန္၊ ရခိုင္သံခ်ပ္စပ္ပံုဟန္၊
တံုး (ဒံုး)ျခင္းမ်ားစပ္ဟန္မ်ား ဆင္တူေသာစပ္ဟန္
အမ်ဳိးမ်ဳိးေရာေႏွာဖြဲ႔စည္းပါဝင္ျခင္း။
(၇) နည္းစနစ္ရလွ်င္ လြယ္ကူေသာစပ္နည္း မ်ဳိးျဖစ္စီျခင္း။
အခန္း (၂)
သာျခင္းကဗ်ာစပ္ရန္ ကာရန္မ်ား
သာျခင္း၊ ကဗ်ာစပ္၊ လကၤာစပ္ဆိုရာ၌၊ အစပ္၊ အဆက္အသံုးျပဳေသာကာရန္မ်ားကိုလည္း သိရန္လိုအပ္သည္။ ႐ွိဆရာ႐ို႕က-“ကာရန္ဆဲ့တစ္၊ သတ္ဆစ္ဆယ္ပါး၊ သံုးဆယ့္ငါးႏွင့္၊ တျခားဆယ့္ေျခာက္၊ အက်ည္းေထာက္၍၊ ေျခာက္ဆယ္ေလးသြယ္၊ ကာရန္က်ယ္၏” ဟုစပ္ဆုိျခင္းျပဳထားၾက၏။ ယင္းအဆိုအရ ခြဲျပသိသာႏိုင္၏။
ကာရန္အမည္ႏွင့္ ေရတြက္ပံုအက်ည္း
(က) ကာရန္ဆဲ့တစ္ကား-အ,ကာရန္၊ ဣ၊ ဥ၊ ဧ၊ အဲ၊ ၾသ၊ အိပ္၊ ေအာက္၊ အိုက္,ကာရန္႐ို႕ျဖစ္ၾကသည္။
(ခ) သတ္ဆစ္ဆယ္ပါးကား-က,သတ္၊င၊ စ၊ ည၊ တ၊ န၊ ပ၊ မ၊ ယ၊ ဝ,သတ္ကာရန္႐ို႕ျဖစ္ၾကသည္။
(ဂ) သံုးဆယ့္ငါးပါးႏွင့္ဟူသည္ကား- အ,ကာရႏၱာဒိ၊ ဣ၊ ဥ၊ ဧ၊ အဲ၊ ၾသ၊ အက္၊ အင္၊ အစ္၊ အည္၊ အဉ္၊ အတ္၊ အန္၊ အပ္၊ အမ္၊ ဝ,သတ္၊ အိုကာရႏၱာဒိ႐ို႕ျဖစ္ၾကသည္။ (အဂုအခါ (ဝ္) ဝ,သတ္ကိုအသံုးမျပဳကတ္ဗ်ာယ္။)
၎ေလးမ်ဳိးအနက္ ေနာက္ဆံုးအက်ဥ္းေကာက္ကာရန္(၁၆)ပါးကိုအက်ယ္ေရတြက္လိုက္လွ်င္ (၆၄)သြယ္ ကာရန္ျဖစ္လာသည္။ ေအထက္အက်ယ္ဆံုးကာရန္ဟူ၍ကား မဟိပါဗ်ာယ္။
(က) (ခ)အကၡရာႏွစ္မ်ဳိးကိုပါေပါင္း၍ေရတြက္လွ်င္လည္းအက်ယ္ရပါသည္။
(ဃ) အက်ည္းေကာက္ကာရန္(၁၆)ပါး၏ (၆၄)သြယ္ကာရန္က်ယ္ေရတြက္နည္း
ကာရန္အမည္------------------အက်ယ္ကာရန္မ်ား--------------------------လံုးေရေပါင္း
၁။ ။ အ,ကာရႏၱာဒိ---------------အ. အာ. အား---------------------------------၃
၂။ ။ ဣ,ကာရႏၱာဒိ---------------ဣ. ဤ. အီး----------------------------------၃
၃။ ။ ဥ,ကာရႏၱာဒိ----------------ဥ. ဦ. ဦး--------------------------------------၃
၄။ ။ ေအ,ကာရႏၱာဒိ-------------ေအ. ေအ့. ေအး-------------------------------၃
၅။ ။ အဲ,ကာရႏၱာဒိ---------------အဲ. အဲ့. အဲး-----------------------------------၃
၆။ ။ ၾသ,ကာရႏၱာဒိ---------------ေအာ. ေအာ့. ေအာ္---------------------------၃
၇။ ။ အက္,ကာရႏၱာဒိ------------အက္. ေအာက္. အိုက္-------------------------၃
၈။ ။ အင္,ကာရႏၱာဒိ-------------အင္. အင့္. အင္း.ေအာင့္. ေအာင္.
----------------------------------ေအာင္း . အိုင္. အိုင့္. အိုင္း-------------------၃
၉။ ။ အစ္,ကာရႏၱာဒိ--------------အစ္------------------------------------------၁
၁၀။ ။ အည့္,ကာရႏၱာဒိ-----------အည္. အည့္. အည္း (ဖြင့္၍႐ြတ္ရသည္)------၃
၁၁။ ။ အဥ္,ကာရႏၱာဒိ------------အဥ္. အဥ့္. အဥ္း (ပိတ္၍႐ြတ္ရသည္)---------၃
၁၂။ ။ အတ္,ကာရႏၱာဒိ-----------၁။ (အံ+အန္) ၂။ (အံ့+အန္႔) ၃။ အန္း
----------------------------------၄။ အိန္ ၅။ အိန္႔ ၆။ အိန္း ၇။ အံု+အုန္)
-----------------------------------၈။ (အံု႔+အုန္႔) ၉။ (အံုး+အုန္း)--------------၉
၁၃။ ။ အပ္,ကာရႏၱာဒိ------------အပ္. အိပ္. အုပ္------------------------------၃
၁၄။ ။ အမ္,ကာရႏၱာဒိ------------အမ္. အမ့္. အမ္း၊ အိမ္. အိမ့္. အိမ္း
----------------------------------အုမ္. အုမ့္. အုမ္း----------------------------၆
၁၅။ ။ အို+အိုင္-------------------(အို+အိုင္) (အို+အိုင့္) (အိုး+အိုင္း)----------၃
အက်ယ္အားျဖင့္လံုးေရေပါင္း (၆၄)
အသံမၾတာ
အသံ ၄ မ်ဳိး
၁။ ။ တက္သံ
၂။ ။ သက္သံ
၃။ ။ ႏွိမ့္သံ
၄။ ။ တိုင္သံ
၁။ တက္သံမွာ-ဝိသဇၨနီ-႐ွိဆီးဝစၥေပါက္ႏွစ္လံုး၊ ေအာက္ျမစ္ မပါေသာအသံျဖစ္သည္။
၂။ သက္သံမွာ- ေအာက္ျမစ္ပါေသာ အသံျဖစ္သည္။
၃။ နိမ့္သံမွာ- ဝိသဇၨနီ-႐ွိ္ဆီး-ဝစၥေပါက္ပါေသာ အသံျဖစ္သည္။
၄။ တိုင္သံမွာ- သံတိုအသတ္ျဖစ္ေသာ “က္၊ စ္၊ တ္၊ ပ္” ပါသည့္အသံျဖစ္သည္။
တိုင္သံကို “ဥဒကစီက” ဟူ၍တြင္သည္။ ဤအသံမွာ ပကတိမူလအသံျဖစ္သည္။ ႏွိမ့္၍ျမွင့္၍လည္းမရေသာ သံရပ္သံျဖတ္လည္းျဖစ္သည္။ တက္သံႏွင့္ ႏွိမ့္သံႏွစ္ရပ္႐ို႕၏အၾကားသံျဖင့္ ႐ြတ္ဆိုရလီသည္။ ထိုေၾကာင္ သံမွန္၊ သံလပ္စသည္ ျဖင့္ေခၚေဝၚၾကသီး၏။
ယင္းႏွင့္ကဗ်ာစပ္ဆိုရာ၌ ၿငိမ့္ေညာင္းစြာသီဆိုႏိုင္ရန္ အသံအတိုအ႐ွည္ကို အလွည့္အလွည္ သံုးစီျခင္း၊ တစ္ပါဒထဲ၌ အသံတမ်ဳိးတည္းမစပ္ဘဲ ဆြဲခ်ည္တလွည့္၊ ခ်ခ်ီတဟန္၊ အတက္အဆင္း၊ လႈိင္းတြန္႔ညီညာ သာယာစြာသီဆိုႏိုင္စီရန္စပ္ဆိုၾကေၾကာင္း သိစီအပ္ပါသည္။
အသံေလးမ်ဳိးျပဇယား
လံုးေရ-၁။ သက္သံ(တို)----၂။ တက္သံ(႐ွည္)-------၃။ နိမ့္သံ(႐ွည္လြန္း)----၄။ တိုင္သံ
၁။------- အ-----------------အာ---------------------အား---------------------အက္
၂။--------အိ-----------------အီ----------------------အီး----------------------ေအာက္
၃။--------အု-----------------အူ----------------------အူး----------------------အိုက္
မွတ္ခ်က္။ “အက္,ေအာက္,အိုက္” ႐ို႕သည္ “က” သတ္။
၄။-------ေအ့(ဧ႔)------------ေအ(ဧ)------------------ေအး(ဧး)-----------------အစ္
၅။-------အဲ့(အယ့္)----------အဲ(အယ္)----------------အဲး-----------------------အစ္
၆။-------ေအာ့(ေၾသာ့)-------ေအာ္(ၾသ)---------------ေအား(ၾသး)--------------အစ္
မွတ္ခ်က္။ “အစ္” သည္ “စ”သတ္။
၇။--------အည့္ -------------အည္ -------------------အည္း
၈။--------အဥ့္---------------အဥ္---------------------အဥ္း
၉။--------အင့္---------------အင္ -------------------- အင္း ---------------------အတ္
၁၀။-------ေအာင့္------------ေအာင္------------------ေအာင္း-------------------အိတ္
၁၁။-------အိုင့္---------------အိုင္---------------------အိုင္း----------------------အုတ္
မွတ္ခ်က္။ “အတ္,အိတ္,အုတ္” ႐ို႕သည္ “တ” သတ္။
၁၂။-------အန္႔ ---------------အန္---------------------အန္း
၁၃။-------အိန္႔----------------အိန္---------------------အိန္း
၁၄။-------အုန္႔----------------အုန္---------------------အုန္း---------------------အပ္
၁၅။-------အမ့္----------------အမ္---------------------အမ္း
၁၆။-------အိမ့္----------------အိမ္---------------------အိမ္း---------------------အိပ္
၁၇။-------အုမ့္----------------အုမ္---------------------အုမ္း---------------------အုပ္
၁၈။-------အို႔------------------အို----------------------အိုး
(အာ့,အိ့,အူ႕)
မွတ္ခ်က္။ “အပ္,အိပ္,အုပ္” ႐ို႕သည္ “ပ” သတ္။
အခန္း (၃)
ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္မ်ား (၁)
တစ္ပါဒေခၚ တပိုဒ္ကို အကၡရာေလးလံုးစီ သတ္မွတ္ထားသည္။ ပါဠိသဒၵါက်မ္း႐ို႕၌ကား ထိုသို႔သတ္မွတ္မႈမဟိေခ်။ အကၡရာအေပါင္းကို “ပဒ” ဟူ၍သာ ဆိုလီသည္။ “ပဒ”အေပါင္းကို ဝါက် (စကားခြန္း) ဟူ၍ဆိုသည္။ ထိုေၾကာင့္ ေလးလံုးတပါဒမွာ ထိုဖြဲစပ္နိန္ေသာ စာပိုဒ္ကိုလိုက္၍ သတ္မွတ္ျခင္းသာျဖစ္သည္။
ယင္းသို႔ေလးလံုးတပါဒကို တပုဒ္က်စီကံုး၍ ပါဒေပါင္း မ်ားစြာဖြဲ႔စပ္ ဆက္စပ္ထားျခင္းကို စာပိုဒ္ဟုေခၚတြင္လီသည္။ အေၾကာင္းအရာတခုလံုးကို ယင္းသို႔တပိုဒ္သီးသီးျဖင့္ သီကံုးလွ်င္ “ဧကပိုဒ္” ဟုေခၚသည္။ ပိုဒ္ ပိုဒ္ျပဳ၍စီကံုးလွ်င္ “ပိုဒ္”စံုမည္လီသည္။ ယင္းသို႔စပ္ရာ၌ ေဖာ္ျပပါသံုးပါ၏ကာရန္တစံုယူပံုမွာ ေအက္ပါအတိုင္းျဖစ္လီသည္။
(က) အၾကြင္းထားေပ၊ စကားေနေသာ္၊ ၾကားေလသသူ (၄-၃၂)
(ခ) ေဗာဓိမ႑ိဳင္၊ ခန္းဝါပိုင္ေက၊ ခ်က္႐ိုင္ျပည့္စံု (၄-၃-၂)
(ဂ) တီတီနကၡတ္၊ ႀကံဆံုးျဖတ္၍၊ ပါဒ္ဗဇနာ (၄-၃-၁)
ဤသို႔ဥပမာေဖာ္ျပခ်က္ကို စာလံုးမည္းျဖင့္ျပထားသည့္အတိုင္း (ေပ-ေန-ေလ) စတုတၳအကၡရာႏွင့္ တတိယအကၡရာကို၎၊ တတိယအကၡရာႏွင့္ စတုတၳအကၡရာကို၎ ကာရန္ (ေန-ေပ-ေလ) ဟူေသာ “ေအ” ကာရန္ဆက္စပ္ထားလီသည္။ အတိုေကာက္အားျဖင့္ (၄-၃-၂) ဟုမွတ္ႏိုင္သည္။
သို႔ေသာ္ထိုစပ္နည္း (က)တြင္ (ၾကား-ကား) ကားႏွင့္ထားသည္ ပါဒအတြင္၌ကာရန္ယူႏိုင္ ဆက္စပ္ႏိုင္၊ ထပ္ႏိုင္သီး၏။ ဤသို႔ထပ္ႏိုင္မႈမ်ဳိးပါသည္ကို “ဝမ္းတြင္းကာရန္” ဟူ၍လည္းေခၚတြင္လီသည္။ (ခ)စပ္နည္း၌ကား ထိုသို႔ဝမ္းတြင္းကာရန္မပါေပ။
ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္ (၂)
ထို္႔ေၾကာင့္ (ခ)နည္းထက္ (က)နည္းမွာ ကာရန္ႏွစ္မ်ဳိးစပ္ဆိုမႈဟိသည္အတြက္ ထူးသလိုျဖစ္နိန္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း အမွန္မွာ သံုးပါဒကာရန္တစ္စံုစပ္နည္းသာ ျဖစ္လီသည္။
(ဂ)စပ္နည္းကား (ကၡတ္၊ ျဖတ္၊ ပါဒ္) ကို “အက္” ကာရန္ျဖင့္ဆက္စပ္ထားသည္။ (၄-၃-၁) စပ္နည္းဟူ၍ အတိုေကာက္မွတ္သားထိုက္ေပသည္။
ဤအတိုင္း (၁) –(၄-၃-၂) စပ္နည္း။ (၂) – (၄-၃-၁)စပ္နည္းက်စြာ ကာရန္မ်ား (ကာရန္ ၆၄- မ်ဳိးဟိသည္) ျဖင့္ စပ္ဆိုလားႏိုင္လီသည္။
ကဗ်ာဖြဲ႔နည္းက်မ္း႐ို႕၌ (က) စပ္နည္းကို “မန္းက်ဥ္း႐ြက္ထပ္” ၊ “သံုးခ်က္ညီနဘီ”၊ “သက္သီႏွက္သံုးခ်က္ညီ” စပ္နည္းဟူ၍ အမ်ဳိးမ်ဳိးပီၾကသည္။ (ခ) စပ္နည္းကို “သံုးခ်က္ညီ”၊ “လႊာခ်င္းသံ သံုးခ်က္ညီ” စပ္နည္းဟူ၍ဆိုထားလီသည္။ (ဂ) စပ္နည္းကို “သံုးခ်က္ညီ ႐ိုး႐ိုး” စပ္နည္းဟူ၍ပင္ အမည္မွည့္ေခၚထားသည္ကုိ တြိ႔ႏိုင္ေပ၏။
ဤ (က) ႏွင့္ (ခ) ႏွစ္နည္းမွ ျဖာထြက္၍ (၁) ၄-၃-၂ စပ္ဆိုနည္းကိုခြဲလိုက္လွ်င္ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစံုစပ္နည္း ႏွစ္မ်ဳိးထြက္လာလီသည္။ ၄-၃ စပ္နည္း ၃-၂ စပ္နည္း
ဟူ၍ျဖစ္လာသည္။
တဖန္ (၂) ၄-၃-၁ စပ္နည္းကိုခြဲလိုက္လွ်င္ ၄-၃ ႏွစ္ခုကိုတူရာေပါင္းၿပီး၊ ၄-၃၊ ၃-၂၊ ၃-၁ စပ္နည္းဟူ၍ သံုးမ်ဳိးျဖစ္လာသည္။
ထို႔ျပင္ ေအာက္ပါကဲ့သုိ႔စပ္ႏိုင္သည့္ (၄-၁) စပ္နည္း (၄-၂) စပ္နည္းမ်ဳိးလည္းရႏိုင္သီး၏။
ဥပမာ။
(ဃ) အနာမဲ့ေၾကာင္း၊ ေကာင္းလွဴစီခ်င္ (၄-၁)
(င) ဝါဆိုမာသ၊ သံုးလလံုးလံုး (၄-၂)
ဤ(ဃ)နည္းကို “ထိပ္ခ်င္းတိုက္”၊ “ဦးတိုက္”၊ “ေတ့ဆက္”စပ္နည္းဟု အမည္ပီးထားၾကသည္။ (င) နည္းကို “ရထားၿပီး”၊ “ဘီးလူရယ္”စပ္နည္းဟူ၍ ဆိုထားၾကလီသည္။
ယင္းႏွင့္ေပါင္းလွ်က္ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစ္စံုစီယူစပ္နည္းကို (၅) မ်ဳိးရဟိႏိုင္လီသည္။ ကဗ်ာ႐ို႕၌ ဤငါးနည္းထက္ပို႔၍ မရယာဟုဆိုထားၾကလီသည္။
သို႔ေသာ္လည္း ရခိုင္စာဆို သာျခင္း၊ ကဗ်ာ၊ ပ်ဳိ႕စပ္နည္း႐ို႕၌ (၃-၃) စပ္နည္းကိုတြိ႔ရသီး၏။
ဥပမာ။
“တုမဟိေက၊ ကရဝိေဖာင္ပ်ံ၊ ငွက္အသံသို႔” ဟူ၍ လွီေလွာ္သံဖြဲ႔ကိုတြိ႔ရလီသည္။
“ဇ႐ံုႀကီးနန္႔၊ သံုးခြက္ပီးမည္၊ တန္တန္ (ေတးကဗ်ာ) ”
ထိုေၾကာင့္ ဤနည္းပါဆိုပါက (၆)နည္းရေခ်မည္။ အားလံုးကိုၿခံဳ၍ ရခိုင္လိုေလးလံုးပါဒညီ ကာရန္စပ္ဆိုရာ၌ သံုးပါဒကာရန္တစ္စံုယူစပ္နည္း၌ ႏွစ္မ်ဳိး၊ ႏွစ္ပါဒ ကာရန္တစ္စံုယူစပ္နည္း၌ (၆)မ်ဳိးအားျဖင့္ စုစုေပါင္း (၈) နည္းထိစပ္ႏိုင္ေၾကာင္း ထင္႐ွားလီသည္။
(က) ပံုကိုဖတ္႐ႈပါ
(က) ႏွစ္ပါဒကာရန္တစံုစီယူ၍စပ္ပံုနည္းျပ
ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္ (၃)
ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္ စပ္နည္းထူးျခားခ်က္
ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္းသည္လည္း ေဖာ္ျပပါ (၄) လံုးတစ္ပါဒစီ ကာရန္ယူစပ္နည္းႏွင့္ ႏွီးေႏွာလွ်က္ဟိသည္။ ထိုေၾကာင့္ ေဖာ္ျပခၿပီးေသာ စပ္နည္း (ဂ) နည္းပံုစံကိုပင္ စပ္ဆိုၾကသည္ကို တြိ႔ႏိုင္၏။ ထိုတြင္ (၃) ပါဒကာရန္တစ္စံုစီယူနည္းႏွစ္မ်ဳိးကိုလည္း လက္မ႐ႊတ္တမ္းစပ္ဆုိၾကရာ အနည္းအပါးကို သာဓကျပလို၏။
(ခ) ပံုကို႐ႈပါ
(ခ) သံုးပါဒကာရန္တစ္စံုစီယူ၍စပ္ပံုနည္းျပ
သံုးပါဒကာရန္တစ္စံုစီယူစပ္ဟန္မ်ား
(က) ၄-၃-၂ စပ္နည္း
၁။ ဂဏွာဇာလီ၊ ညာမဒီႏွင့္၊ သာကီမဟာ (ေဝႆႏၱရာသာျခင္းမွ)
၂။ ပညာထြန္းေျပာင္၊ ေမာင္သာေအာင္ေလ၊ ႀကံေဆာင္႐ံုးစု (ဒမၼိကသာျခင္းမွ)
၃။ အထူးမျမင္၊ တရပ္ခြင္က၊ တပင္သရက္ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
(ခ) ၄-၃-၁ စပ္နည္း
၁။ ဘက္မေပၚႏိုင္၊ စၾကာပိုင္၍၊ ၿပိဳင္သူ႐ႈံးလို႔ (ဥဒိႏၷသာျခင္းမွ)
၂။ ေဝသန္မဒီ၊ ေဆြသာကီတို႔၊ ခ်ီကာလွမ္းေက (ေဝႆႏၱရာသာျခင္းမွ)
၃။ ဒြါရာဝတီ၊ တိုင္းဌာနီသို႔၊ ခ်ီလာၾက၍ (ကဥၹနေဒဝီသာျခင္းမွ)
ထူးျခားေသာ ၾကားညွပ္ကာရန္ယူနည္း
ယင္းသို႔စပ္နည္းအျပင္ အသံခ်ရပ္၍မရႏိုင္သလို စပ္ဆိုျခင္းမ်ဳိး႐ို႕၌လည္း ဟိပါသီး၏။ ထိုသို႔စပ္ရာ၌ ကာရန္ယူထူးျခားခ်က္ဟိလီသည္။
(၁) သံုးပါဒတစ္စံု။ (၂) ေလးပါဒတစ္စံု။ (၃) ငါးပါဒတစ္စံု ထိလည္းစပ္ဆိုခၾကသည္။ ထိုသို႔စပ္ဆိုခ်က္မ်ားမွာ ႐ြတ္ဆိုမႈ၏ အသံတန္႔ရပ္၊ ျဖတ္နားရာကိုလိုက္၍ စပ္ဆိုျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ယခုစပ္နည္းသံုးမ်ဳိး၏ စပ္ဟန္ကာရန္သြယ္နိန္ပံုနည္းကုိ တစ္ခုစီေဖာ္ျပရမည္ပင္ျဖစ္၏။
ယခုေဖာ္ျပလတၱံ႕ေသာသုံးနည္းစလံုးသည္ အခံကာရန္ေနာက္ အလယ္ၾကားညွပ္ပါဒပိုမ်ားပါဟိ၏။ အခံႏွင့္ အအုပ္ၾကားတြင္ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာကဲ့သို႔ ျဖစ္နိန္၏။ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ တစ္ခု၊ ႏွစ္ခု၊ သံုးခု ထိပါနိန္သည္ဟုဆိုႏိုင္၏။ ၎အျပင္ ခြ တေထာက္၊ ႏွစ္ေထာက္၊ သံုးေထာက္ထိဟိနိန္၏။
ျပန္ကာဟပ္လွ်က္၎၊ ဇရက္ခုန္ဟန္၎၊ ျခသၤီးလည္ျပန္ဟန္၎၊ စပ္ဆိုျခင္းလည္းျဖစ္၏။ ႀကိဳက္ေတပိုင္အမည္ပီးၾကကုန္။) ထုိေၾကာင့္ မည္သို႔အမည္ပီးၾကရအံ့နည္း။ တစ္ခြင္လွ်ာ၊ ႏွစ္ခြင္လွ်ာ၊ သံုးခြင္လွ်ာ ဟူ၍အမည္ပီၾကရမည္ေလာ။ သို႔မဟုတ္ ေမွ်ာ့တကိုက္စသည္ျဖင့္၎၊ ခြါတစ္ေထာက္စသည္ျဖင့္၎၊ တျပန္ကြိ႕ကာဟပ္စသည္ျဖင့္၎၊ သမင္လည္တဆစ္ကြိ႔စသည္ျဖင့္၎ ပီးရအံ့ေလာ။ ႀကိဳက္ေတပိုင္ ပီးႏိုင္ၾကေပသည္။
ရခိုင္သာျခင္းစပ္ဟန္ (၄)
ရခိုင္အဖြဲ႔အႏြဲ႔႐ို႕တြင္ လွ်ဳိးလိုက္ (သွ်ဳိးလိုက္) ရတုဖြဲ႔ပံုဖြဲ႔နည္းျဖစ္ေၾကာင္း “သိန္ကန္မိန္တြင္ခ်ီ” သွ်ဳိးလိုက္ရတုကိုေလ့လာၾကည့္က သိႏိုင္သည္။
ထူးျခားေသာ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္း (၃) မ်ဳိး
စပ္နည္း (၁)
အလယ္တစ္ပိုဒ္ညွပ္ေသာ သံုးပါဒတစ္စံုလိုင္(လည္)ျပန္စပ္နည္း
၁။ ႐ြက္ေဟာင္းညွာႀကြီ၊ (႐ြက္သစ္ႏုလို႔)၊ ညြန္႔ဖူးစီေက၊ (ဓမၼဝိဇယသာျခင္းမွ)
၂။ သီတာတ႐ိုး၊ (ကၽြတ္ကၽြတ္ဆူေက)၊ ယက္ျဖဴမိုးလို႔ (သတၱာႏုသာျခင္းမွ)
၃။ လႊဲငင္ႀကိတ္ႀကိတ္၊ (ညဥ့္ဗဟိုမွာ)၊ သားကိုသိပ္လို႔ (ဂုတၱိလသာျခင္းမွ)
၄။ ဆန္အိတ္ကိုထုတ္၊ (ဘုိးသူေတာ္ေလ)၊ ခုခါလုပ္ေက (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
၅။ ေမာင္ေတာ္ဘုရား၊ (ႏွမပ်ဳိကို)၊ လိုပါေလာတည္း (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
စပ္နည္း (၂)
အလယ္ပိုဒ္ညွပ္ေသာ ေလးပါဒတစ္စံုလိုင္(လည္)ျပန္စပ္နည္း
၁။ လႊဲင္ႀကိတ္ႀကိတ္၊ (မငိုစီလို၊ သီဆိုျခင္းေလ)၊ သားကိုသိပ္လို႔ (ပဋာစာရီသာျခင္းမွ)
၂။ ေနလတႏႈံး၊ (ဘက္မေပါႏိုင္၊ စၾကာပိုင္၍)၊ ၿပိဳင္သူ႐ႈံးလို႔ (ဥဒိႏၷသာျခင္းမွ)
၃။ အမွန္ငါဆိုက္၊ (တၾကင္ၾကင္ေလ၊ ႏႈတ္တင္ဆက္ေက)၊ မခက္ျဖစ္လို႔ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
၄။ မၾကင္လိုက္ရ၊ (ေမသုဝဏ္မွာ၊ ေ႐ွးကံဆိုးေက)၊ က်ဳိးမလွလို႔ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
၅။ စေႏၱ႐ုပ္ပြါး၊ (ဓာသရိကို၊ ေစတီသက္ေက)၊ ျမတ္ကိုယ္စား၌ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
၆။ ဣဒၶိေတဇာ၊(ေရာင္ေျခာက္သြယ္ေက၊ စြယ္ေတာ္ၿဖိဳးေဝ)၊လည္႐ိုးေတာ္၏ (လြမ္းမေျပသာျခင္းမွ)
မွတ္ခ်က္။ ။ ၾကားညွပ္ကဗ်ာကိုလည္း ကာရန္ခ်င္းစပ္ရန္လိုသည္။ (ဝါ) ဆက္စပ္လီသည္။
စပ္နည္း (၃)
အလယ္သံုးပိုဒ္ညွပ္ေသာ ငါးပါဒတစ္စံုလိုင္(လည္)ျပန္စပ္နည္း
၁။ ပင္ရင္းပင္ေအာက္၊ (ေဝသန္မဒီ၊ ေဆြသာကီတို႔၊ ခ်ီကာလွမ္းေက)၊ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ (ေဝႆႏၱရာသာျခင္းမွ)
၂။ မွီကာဝါကပ္၊ (သုတၱံအဘိဓမၼာ၊ ဝိနယာဟု၊ သံုးျဖာလာသည္)၊ ပိဋကတ္ႏွင့္ (မယားလုသာျခင္းမွ)
၃။ တိတ္ပါငါ့သား၊ (ခဲဝါျမည္သံ၊ တညံညံကို၊ သက္ႏွံနားမွာ)၊ မၾကားလီလား (ဂုတၱိလသာျခင္းမွ)
၄။ အာကာစိုးကြပ္၊ (ဆင္ယာည္ျမင္းယာည္၊ ရထားယာည္ကို၊ စိုးပုိင္သသည္)၊ ေလာကနတ္ေလ (မယားလုသာျခင္းမွ)
၅။ ေတာင္ညာစံသီး၊ (မဒုမၼဏီ၊ စံုအညီေလ၊ ဂုဏ္သိမ့္ျမင့္ေက)၊ မင္းသမီးကို (မယားလုသာျခင္းမွ)
ကာရန္လြပ္စပ္သည္မ်ားေလ့လာတြိ႔ဟိခ်က္
ေဖာ္ျပပါထူးျခားေသာ (၁) (၂) (၃) စပ္နည္းမွာ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္းပင္ကိုယ္မူဟန္ လည္းျဖစ္သည္။ ရခိုင္မူပိုင္တီထြင္ဆန္းသစ္ခ်က္ဆိုကလည္း မမွားေခ်။
၁။ ေတာသံလည္းက်ဴး၊(ဝါေယာေမေလ)၊ ေတာင္လီျဖဴးလို႔ (ဓမၼဝိဇယသာျခင္းမွ)
၂။ ၾကင္သူေယမေရာက္၊ (ႏွမျဖဴေလ)၊ ညႈိးပိန္ေျခာက္လို႔ (ရာသီဖြဲ႔သာျခင္းမွ)
၃။ အပူမမွ်၊ (ငါ့သည္းအူမွာ)၊ ႀကံဳျပန္ရလို႔ (ေကာ္ကာႏုသာျခင္းမွ)
၄။ ဘုန္းကံႀကီးျငား၊ (ေမာင္လုလင္ေက)၊ ႐ွင္မင္းသားလည္း (ကဥၹနေဒဝီသာျခင္းမွ)
၅။ ေပ်ာ္စရာတေၾကာင္း၊ (ေမ႐ို႕မွာေလ)၊ ေဖာ္အေပါင္းႏွင့္ (သာစြေလသာျခင္းမွ)
ယခုေဖာ္ျပၿပီးေသာ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္းမ်ဳိး၌-
၁။ ေလးလံုးႏွစ္ပါဒ ႏွစ္စံုစပ္နည္း---------------------------၆ မ်ဳိး
၂။ သံုးခ်က္ညီစပ္နည္း------------------------------------၂ မ်ဳိး
၃။ အလယ္တပုိဒ္ညွပ္စပ္နည္း------------------------------၁ မ်ဳိး
၄။ အလယ္ႏွစ္ပိုဒ္ညွပ္စပ္ညန္း-----------------------------၁ မ်ဳိး
၅။ အလယ္သံုးပိုဒ္ညွပ္စပ္နည္း----------------------------၁ မ်ဳိး
(လိုင္(လည္)ျပန္စပ္နည္း ၃- မ်ဳိးေပါင္းေသာ္ စပ္နည္း ၁၁ နည္းရသည္။
မွတ္ခ်က္။ ။ အလႊဲမေယွာင္သာ ကာရန္လြတ္စပ္နည္းပါဆိုလွ်င္ ထိုထက္ပိုလြန္ေသာ စပ္နည္းမ်ားရႏိုင္ပါသည္။
အခန္း (၄)
ကာရန္ဆက္စပ္ႏိုင္သည္မ်ား
အသံမစပ္ေသာကာရန္ (၆၄)သြယ္ဟိေၾကာင္း ေဖာ္ျပခၿပီလီယာ။ ထို႔အျပင္ ေဖာ္ျပပါစပ္နည္း႐ို႕၌ အသံကာရန္အျပင္၊ အနီးစပ္အသံကာရန္မ်ားျဖင့္လည္း စပ္ဆိုထားေၾကာင္းတြိ႔ႏိုင္ေပသည္။
ဥပမာ။ စပ္နည္း (၂) ၌-
“ဆိုက္” ႏွင့္ “ျဖစ္” ကို၎၊ “ဇာ” ႏွင့္ “ေတာ္” ကို၎၊
စပ္နည္း (၁) ၌-
“ေတာ္” ႏွင့္ “ခါ”ကို၎၊ “ရား” ႏွင့္ “ေလာ” ကို၎၊ အသံကာရန္အျဖစ္ယူထားလီသည္။
ထို႔အျပင္ စပ္နည္း (၁)၌-
“ႏု” ႏွင့္ “ဖူး”ကို၎၊ အနီးစပ္သံ သို႔မဟုတ္ သံေျပာင္းသံခြဲအျဖစ္သံုးထားသည္။
ဤသို႔လွ်င္ စပ္ႏိုင္ေသာ ကာရန္မ်ားမွာ ေအာက္၌ေဖာ္ျပထားသည့္အတိုင္း ေလ့လာႏိုင္သည္။
“အူ” ႏွင့္ “အု” ကာရန္စပ္ပံု
ဆုထူးယူေက၊ ေကာင္းမႈတို႔ေမ (ဇိသွ်င္ခိုးေက ကဗ်ာမွ)
“အု” ႏွင့္ “အူး” ကာရန္စပ္ပံု
ဧယာည္ယာည္ေလ၊ လႊဲငင္ျပဳပ်ာ၊ က်ဴးလိုက္ေမေလ (ပဒုမၼဝတီသာျခင္းမွ)
ေလးမ်က္ႏွာကို၊ ေမေမွ်ာ္႐ႈက၊ ဝမ္းႏူးဝမ္းပါး (ဓမၼဝိဇယသာျခင္းမွ)
“ေအာ” ႏွင့္ “အား” ကာရန္စပ္နည္း
အနိစၥသေဘာ၊ မွန္ေပျငား၏၊ မေနာဓမၼသခၤါရသည္ (ေတမိလကၤာမွ)
ထိုထုိေတာက၊ ေၾကာင္ဖားၿမီးတို (ပဋာစာရီ-မွ)
ဆင္ျမင္းကၽြဲႏြား၊ တေသာေသာေက၊ ေတာသားသတၱဝါ (ဓမၼဝိဇယ-မွ)
“ေအာ္” ႏွင့္ “အာ” (အာ-ႏွင့္ ေအာ္)ကာရန္စပ္ပံု
ခႏၶာပင္ပန္း၊ လြမ္းဆြတ္ခါျဖင့္၊ စိတ္ေတာ္ႏြမ္းလို႔ (လြမ္းမေျပ-မွ)
ကထိန္လည္းကပ္၊ ေမ႐ို႕မွာေလ၊ ေပ်ာ္ပါးကတ္ေမ (သာစြေလ-မွ)
သတင္းေမြးေက၊ မင္းေလးေတာ္ဟု၊ ဂဏွါဇာလီ၊ ညာမဒီႏွင့္၊ သာကီမဟာ၊ ေ႐ႊကိုယ္ေတာ္တို႔၊ ေမႊးစြာနံ႔ေလာင္း (ေဝႆႏၱရာ-မွ)
ဇရက္က်ီးကန္း၊ ပ်ံသန္းႀကိဳးၾကာ၊ ေက်ာက္နီေမာ္တြင္ (ကင္းဆရာ)
“အူ” ႏွင့္ “အံု၊ အုမ္” ကာရန္စပ္ပံု
သိလိုျငားမူူ၊ ဘုမၼိဇာလ (ရာဇဝင္လကၤာမွ)
ေနေလကာမူ၊ ေဟယတံုတစ္ခါ (ရာဇဝင္လကၤာမွ)
ကိုယ့္ေငြ႔ေတာ္ယူ၊ ထည့္တံုၿပီးျငား (င/လက္႐ံုးေလွ်ာက္ထံုးမွ)
“အား” ႏွင့္ “ေအာ္” ကာရန္စပ္ပံု
တနန္းလံုးသား၊ ပ်ဳိေတာ္မ်ားတို႔၊ ေဟာေၾကာ္ကာျဖင့္ (ဥဒိႏၷ-မွ)
“ေအာ” ႏွင့္ “အိုး” ကာရန္စပ္ပံု
ကြမ္းသီးပိုးထိုး၊ ရီမွာေမ်ာ/မ်ဳိး (ေတးကဗ်ာမွ)
“ေအာ္” ႏွင့္ “အို” ကာရန္စပ္ပံု
ႏြားမေယၿဂိဳတို၊ ပင္လယ္နားမွာ၊ သားကိုေမွ်ာ္ (ေက်းလက္ကဗ်ာမွ)
သာသနာေတာ္၊ ထြန္းလင္းေပၚေက၊ မဂ္ဖိုလ္လွမ္းလို႔ (ရီလားသာျခင္းမွ)
“အဲ” ႏွင့္ “ေအး”ကာရန္စပ္ပံု
အျဖဴအမဲ၊ ပူအေအးကို၊ ခြဲခြဲျခားျခား၊ ေမးစကားမွာ (မယားလု-မွ)
ရတနာေလ၊ သျပာေၾကးကို၊ တပဲမက်န္ (မယားလု-မွ)
“ေအ-အဲ-(ေအ့-အဲ့)” ႏွင့္ “အယ္-အည္-အည့္” ကာရန္စပ္ပံု
ေမြးတရေသ့၊ ေခၚစဖြယ္မွာ၊ နာမည္ဆြဲကား၊ မွည့္လိုက္သည္မွ (မယားလု-မွ)
“အဲး” ႏွင့္ “အဲ့” ကာရန္စပ္ပံု
ကာရန္ႏြဲးေက၊ ဖြဲ႔ကာေလဆိုေရ (ရီလားသာျခင္းမွ)
“အည္း” ႏွင့္ “အည္” ကာရန္စပ္ပံု
စိတ္ကေရာက္ေရး၊ တသက္တြင္ေလ၊ စားလင္ေမ်ာက္သည္၊ တစ္ေယာက္တည္းႏွင့္ (မယားလု-မွ)
“ေအ-အယ္” ႏွင့္ “အည္” ကာရန္စပ္ပံု
ေအးျမေရာင္ျခည္၊ မေျပာင္းေဝဘဲ၊ ေမွာင္ကြယ္မႈိင္းမႈိင္း (ဥဒိႏၷ-မွ)
“အံုး-အုန္း” ႏွင့္ “အုန္႔-အူ-အူး” ကာရန္စပ္ပံု
နဂိုရ္ပုန္႔ပုန္႔၊ ခ်ဳိျပဳန္႔ျပဳန္႔ႏွင့္၊ မုဒုလကၡဏာ၊ အသားမွာေလ၊ ဂြမ္းဝါမုန္႔သို႔၊ ႏူးညံ့စြာႏွင့္ (မယားလု-မွ)
သဒၶါ႐ႊင္ၿပံဳး၊ သတင္းသံုး၍၊ ၾကည္ႏူးေစတနာ (ေတမိယလကၤာမွ)
ေသာေသာအံုးအံုး၊ တ႐ံုး႐ံုးႏွင့္၊ ေပ်ာ္ႏူးသာယာ (ေတမိယလကၤာမွ)
မာသဆန္းထူး၊ တန္းေဆာင္မုန္႔ကား၊ အသံုးအေဆာင္ (တိတၳံဳပရမက်မ္းမွ)
“အစ္” ႏွင့္ “အိုက္” ကာရန္စပ္ပံု
ဤ႐ွားတံုးကို၊ စဥ္းကာခုတ္ပစ္၊ မီးျပင္းတိုက္၍ (ရာဇဝင္လကၤာမွ)
ျမင္မသန္းေက၊ စြမ္းမညစ္ပဲ၊ မဂ္၌တည္းခို (ရာမသာျခင္းမွ)
မ်ဳိးေစ့လည္းရ၊ ဥယ်ာဥ္၌လွ်င္၊ စိုက္ပ်ဳိးစကို (မယားလု-မွ)
“အိုင္” ႏွင့္ “အဥ္” ကာရန္စပ္ပံု
ႏွမပင္တိုင္၊ သံေယာဇဥ္ကို၊ ခြဲႏိုင္အခက္ (လြမ္းမေျပ-မွ)
“ေအာင့္” ႏွင့္ “ေအာင္း” ကာရန္စပ္ပံု
မယားသားေၾကာင့္၊ တျဖားေႏွာင္းဟု (လြမ္းမေျပ-မွ)
မွတ္ခ်က္။ ။
ရခိုင္သာျခင္း၊ ကဗ်ာစပ္ဆိုရာ၌ ရခိုငအသံႏွင့္ နီးစပ္တူညီေသာ အသံနီးစပ္ခ်င္းတို႔ကိုစပ္ဆိုႏိုင္သီးေၾကာင္း၊ အသံထြက္ကိုလိုက္၍လည္းစပ္ဆိုႏိုင္ေၾကာင္း ထင္႐ွားႏိုင္ပါသည္။
“ပ” သံကာရန္မ်ားတြင္ (အံ+အန္+အမ္) ႐ို႕ (အုံ+အုန္+အုမ္) ႐ို႕ (၍+ေ႐ြ႕) ႐ို႕ (တ္-ႏွင့္ ပ္) ႐ို႔စပ္ဆိုႏိုင္ပါသည္။
ထုိ႔ျပင္ အသံထြက္အလိုက္ ကာရန္ယူ၍လည္း စပ္ေလ့ဟိသည္မ်ားကုိ အနည္းအပါးတြိ႔ရပါသည္။
အခန္း (၅)
ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္ဟန္အမူနာမ်ား
လံုးဝကာရန္ထပ္သည္လည္းရႏုိင္သည္။ မထပ္သည္လည္းဟိသည္။ တစိပ္တေဒသ ထပ္သည္လည္းဟိသည္။ မထပ္သည္လည္းဟိသည္။ အကၡရာလံုးေရ ေလးလံုးတပါဒ ညီသည္မ်ား၊ မညီသည္မ်ား၊ ေလးလံုးတပါဒထက္ပိုသည္၊ ေလ်ာ့သည္မ်ားလည္းဟိေၾကာင္း တြိ႔မည္ျဖစ္သည္။
ေလးလံုးႏွစ္ပါဒတစ္စံုယူ၍ စပ္ပံုမ်ား၊ ေလးလံုးညီသံုးပါဒတစ္စံုယူ၍ စပ္ပံုမ်ား၊ ေလးလံုးေလးပါဒတစ္စံုယူ၍စပ္ပံုမ်ားေသာ္ တူညီၾကေပ၏။ လံုးေရမညီဘဲ သံုးပါဒတစ္စံု၊ သံုးပါဒတစ္စံု၊ ေလးပါဒတစ္စံု စပ္နည္းမ်ဳိးတိကိုကား ေဖာ္ျပပါအတိုင္း သိသာႏိုင္ေပ၏။
ထိုတြင္ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစ္စံုစီစပ္နည္း၌ ဆိုလွ်င္ ရခိုင္သာျခင္းစပ္နည္း၌ ေဖာ္ျပခသည့္အတိုင္း ---“၃-၁၊ ၃-၂၊ ၃-၃၊ ၄-၁၊ ၄-၂၊ ၄-၃” စပ္နည္း (၆)မ်ဳိးလံုးပင္တြိ႔ႏိုင္ေပ၏။
ႏွစ္ပါဒတစ္စံုစပ္နည္း (၁) နည္း၌ အခံအအုပ္ အကၡရာလံုးေရမညီဘဲ တကြဲတျပား စပ္သည္မ်ားလည္း တြိ႔ဟိႏိုင္ေပသည္။ ထိုတြင္ အသံေလးလံုး၊ အအုပ္၌သံုးလံုး၊ ေလးလံုး၊ အခံ၌ ငါးလံုး၊ အအုပ္၌ သံုးလံုး၊ ေလးလံုးစပ္နည္းတိမွာ ရခိုင္သံခ်ပ္စပ္နည္း၊ တံုးျခင္းစပ္နည္းမ်ားႏွင့္ ဆင္တူေပ၏။
ယင္းသို႔ ႏွစ္ပါဒတစ္စံုစီယူ၍စပ္ပံုစပ္နည္းမ်ားကို ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာ႐ို႕မွ႐ွာဖြီ ရဟိသေလာက္ ခန္႔ခြဲ၍ သာဓကႏွင့္တကြ တြဲစပ္ကာတင္ျပထားေပ၏။ ထိုတြင္ အမိန္း၊ အေျဖ၊ အတင္အခ်၊ အျပန္အလွန္ စပ္နည္းစပ္ပံုမ်ားလည္း တြိ႔ႏိုင္ေပသည္။
ထိုသံုးပါဒတစံုယူ၍စပ္နည္း၌---
၁။ ။သံုးပါဒလံုးကာရန္ခ်ိတ္ဆက္ေသာ သံုးခ်က္ညီစပ္နည္း။
၂။ ။အလယ္တပုိဒ္ညွပ္ေသာ လိုင္ျပန္စပ္နည္း။
၃။ ။ပထမပါဒႏွင့္ ဒုတိယပါဒထပ္၍ တတိယပါဒကာရန္႐ြတ္စပ္နည္း။
၄။ ။အစ ပထမပါဒသာကာရန္႐ြတ္၍၊ အလယ္ဒုတိယပါဒႏွင့္ အဆံုးတတိယပါဒကာရန္ထပ္ေသာ စပ္နည္း။
၅။ ။အစ၊ အလယ္၊ အဆံုးျဖစ္ေသာ သံုးပါဒလံုး ကာရန္မထပ္ေသာ ကာရန္႐ြတ္စပ္နည္း။
ဤသို႔ (၅) မ်ဳိးရႏိုင္သည္။
ထို(၅)မ်ဳိး႐ို႕တြင္ကား (၅)နံပါတ္စပ္နည္းသည္ မလြဲမေယွာင္သာေသာစပ္နည္းမ်ဳိးျဖစ္ေပရာသည္။ (၃) ႏွင့္ (၄) နံပါတ္စပ္နည္းတိကဲ့သို႔ အနည္းအပါးကာရန္႐ြတ္၍ စပ္ဆိုျခင္းမ်ဳိးကား ျမန္မာေလးဆစ္စပ္နည္း၌လည္း တြိ႔ႏိုင္ေပ၏။ ထို(၅) မ်ဳိး႐ို႕တြင္ ပါဒညီလံုးေရအကၡရာမဟိကတ္။ အကၡရာလံုးေရတပါဒႏွင့္ ႏွစ္ပါဒမတူညီကတ္ေခ်။
(က)
ႏွစ္ပါဒတစ္စံုစပ္နည္းမ်ား
(၁) ေလးလံုးညီ ႏွစ္ပါဒကာရန္တစံုစီယူ၍စပ္နည္းမ်ား
၁။ ။ယိုင္းျဖဴစင္ေက၊ ယင္းပုခြက္ကို (၃-၁ --စပ္နည္း)
၂။ ။ျပႆဒ္ပ်င္ပ်ာ၊ စြန္းတင္ၾကက္လို႔ (၃-၂- -------)
၃။ ။အညီေမ႐ို႕၊ ဖူးကတ္ေတေလ (၃-၃------------)
၄။ ။အတြင္းကန္မွာ၊ ၾကာနီေထာင္ေသာင္း (၄-၁------)
၅။ ။ၾကက္ယွာဒဏ္စြန္၊ တံခြန္လိပ္လက္ (၄-၂--------)
၆။ ။ဖိုးေခါင္လည္းက်ဴး၊ ေမလည္းခူးေရ (၄-၃-------)
(၂) ကာရန္႐ြတ္ သံခ်ပ္-ဒံုးျခင္းမ်ားစပ္နည္းဟန္ကဲ့သို႔စပ္နည္း
၁။ ။ အုန္းသီးခြန္ထူ၊ ညွင္ရီပပါး။
၂။ ။အပုေမဆင္၊ ဆင္ကာပုလဲ။
၃။ ။ၾကင္ေသာင္ေသာင္နန္႔၊ လ-ေကာင္း ပ-ေယာင္။
၄။ ။ေဒတလင္းကို၊ ညက္ေအာင္လယ္ခ။
၅။ ။ေတာင္လီသြက္သြက္၊ ေျမာက္လီသြက္သြက္။
၆။ ။႐ႊီသီးတပတ္၊ ငြီသီးတပတ္။
၇။ ။ျမတ္စီစြန္းစီ၊ လားကတ္ခီေမ။
၈။ ။သၾကၤန္ရက္မွာ၊ ပို႔ခလိုက္ေလ။
၉။ ။အစံေမကို၊ ယိုင္းယင္ဆိုးေက။
၁၀။ ။အေ႐ွ႕ပန္းထိန္၊ အေနာက္ပန္းဘဲ။
၁၁။ ။ခါးမွာမပါ၊ လက္မွာၾကန္ဆစ္။
(၃) အကၡရာလံုးေရမညီေသာ ႏွစ္ပါဒတစံုစီစပ္နည္းမ်ား
-----ပထမပါဒ----------------------------------------ဒုတိယပါဒ
၁။ေတာင္တက္--------------------------------------ဝါးရစီ (၂-၃)
ျမစ္ဆင္း---------------------------------------------ငါးရစီ (၂-၃)
၂။ ေတာင့္ကို----------------------------------------အလိုလိုက္ေက (၂-၄)
၃။ အႏွစ္ကို------------------------------------------ယူယူ (၃-၂)
အကာကို---------------------------------------------စားစား(၃-၂)
အစူလြဲ------------------------------------------------ယိုင္း-ယုိင္း (၃-၂)
၄။ စပါးလွန္း------------------------------------------ဇကန္းဖို႔ (၃-၃)
ဝက္သားကင္-----------------------------------------ေမာင္သွ်င္ဖို႔ (၃-၃)
အေမေလ---------------------------------------------ေရာက္မေလ (၃-၃)
ၾကက္ဖတြန္-------------------------------------------တန္းထက္က (၃-၃)
ခ်င္းခ်င္းနီ----------------------------------------------လိုင္မွာစြပ္ (၃-၃)
ေကာက္စရီ--------------------------------------------သီေအာင္သတ္ (၃-၃)
၅။ ေသာ္ဒရီ--------------------------------------------အယင္ၿပီးလီ (၃-၄)
ဂုမေပ်ာ္------------------------------------------------ဇာခါေပ်ာ္ဖို႔ (၃-၄)
မိကိုယ္ကို----------------------------------------------မိကိုပီးေလ (၃-၄)
ေတာင္ကိုတက္----------------------------------------ဝါးရစီ (၃-၄)
စူးခက္ရံ------------------------------------------------ဖက္ရံေတာမွာ (၃-၄)
၆။ နင့္လင္ဇာကို---------------------------------------လား-လား (၄-၂)
အစရာေလ---------------------------------------------ရီငံ (၄-၂)
အဖ်ားရာေလ-------------------------------------------ရီေကာင္း (၄-၂)
ေထြငါးကိုလည္း----------------------------------------ကင္-ကင္ (၄-၂)
ေဒငါးကိုလည္း------------------------------------------ခ်က္-ခ်က္ (၄-၂)
နတ္ေတာင္ဖလာ---------------------------------------ဆီး-ဆီး (၄-၂)
သွ်င္ေတာ္လိုက္လို႔--------------------------------------ၿဗီး-ၿဗီး (၄-၂)
အဘုေခ်လႊဲ---------------------------------------------ယိုင္း-ယိုင္း (၄-၂)
ၾကည့္ခီကတ္ေမ----------------------------------------လာတ္-လာတ္ (၄-၂)
တခ်က္ႏွင္လိုက္----------------------------------------ဒူ-ဒူ (၄-၂)
၇။ တိမ္ကိုခြဲေက----------------------------------------မဝဲေက့ (၄-၃)
ပုတ္ေခ်ာင္ၾကားမွာ-------------------------------------ဝွက္ပ်ာထား (၄-၃)
နာလိုေရလား------------------------------------------ေျခမသွ်/ေခ် (၄-၃)
ပိုးပစိုင္းသံ----------------------------------------------ညံသသြား (၄-၃)
ေဂါက္ရီမိငါး--------------------------------------------ေၾကာင္စားေရ (၄-၃)
အစူးလည္းထြင္----------------------------------------နီလည္းဝင္ (၄-၃)
မိလည္းကိုယ္တိုင္--------------------------------------မဆက္ႏိုင္ (၄-၃)
ကတုတ္ေခ်ာင္က---------------------------------------ရီယုိေရ (၄-၃)
အမိသတ္ေက-------------------------------------------ငါငိုေရ (၄-၃)
ဘားဘာေရာက္ေက------------------------------------တိုင္ေျပာေမ (၄-၃)
ေတာက္တဲးျမည္ေက------------------------------------ေညာင္ေခါင္းက (၄-၃)
႐ႊီေခါင္းေအာက္------------------------------------------ကံ့ေကာ္ပင္ (၄-၃)
ကံ့ေကာ္ပင္ေအာက္-------------------------------------ပိႏၷဲေတာ (၄-၃)
၈။ ခ်မ္းသာၿမိဳ႕မွာ----------------------------------------စ႐ုိက္ေကက်ေရ (၄-၅)
ေတာင္ပုတ္ေကမွာ -------------------------------------က်ားေသွ်ေကေက်ာ္လမ္း (၄-၅)
မင္းသားစံညိဳ-------------------------------------------ဆယ္ေရခုနစ္ေယာက္ (၄-၅)
လက္ပံပင္မွာ--------------------------------------------ဇရက္ေကရီစြတ္ (၄-၅)
၉။ မိုးသီးေပါက္က်ေရ-----------------------------------ကိုယ္နာေရ (၅-၃)
မကၠလာယူခ---------------------------------------------ပါရဲဘ (၅-၃)
အဂၤရားပြင့္ျဖဴ--------------------------------------------ပြင့္ေတာ္မူ (၅-၃)
ဝရာဇ္ေတာင္စာတီ---------------------------------------လံုးပတ္ညီ (၅-၃)
ဒိုးတလင္းလက္စြပ္---------------------------------------ဝတ္ရေမ (၅-၃)
လက္ဝဲၾကည့္ေကလဲ-------------------------------------ငါေစာ္ပ်ာ (၅-၃)
တခြက္ပီးလို႔လည္း---------------------------------------မသက္သာ (၅-၃)
ႏွစ္ခြက္ပီးလို႔လည္း---------------------------------------မသက္သာ (၅-၃)
လက္စြပ္ေခ်ခဗ်ာ-----------------------------------------စိန္ေယာင္းယာ (၅-၃)
မယာထီးအသွ်င္------------------------------------------ဆုေတာင္းယင့္ (၅-၃)
၁၀။ အထက္မွာစြန္ၿခံ-------------------------------------ေအာက္မွာေက်ာက္တိုက္ (၅-၄)
စရပ္ေကၿမိဳင္ၿမိဳင္-----------------------------------------နီ႐ိုင္မထိုး (၅-၄)
ဝက္မေယေလာင္လင္------------------------------------နာၾကင္လိေမ (၅-၄)
လက္က်ဳိးမကူရာ-----------------------------------------လွီေလွာ္မတတ္ (၅-၄)
ေခါင္းမွာခ်ပ္တရာ-----------------------------------------နားမွာညွစိမ္း (၅-၄)
ပန္းဇင္းေသွ်ဖုန္းဆိုး---------------------------------------ငါ့င/ရဲကို (၅-၄)
၁၁။ အသူကစပ္ေဖာ္--------------------------------------ဓား႐ွည္ခုနစ္စင္း (၅-၅)
ငါ့႐ို႕ကစပ္ေဖာ္---------------------------------------------ဓား႐ွည္ခုနစ္စင္း (၅-၅)
ငွက္ခါးေကခင္ပုတ္----------------------------------------ထီး(ဒီး)ဒုတ္ေကလင္းျပာ (၅-၅)
၁၂။အပ်ဳမေသွ်တစု----------------------------------------တိုင္ပင္ျပဳ (၆-၃)
ပ႐ြက္ဆိတ္ေကတေကာင္---------------------------------ခါးပန္းေယွာက္ (၆-၃)
ပဇြန္ဆိတ္ေကရင္တင္-------------------------------------ကိုသာျမင္ (၆-၃)
အရင္းပိုင္ကိုယူေမ------------------------------------------ႀကီးခေမ (၆-၃)
ဆီးမီးခြက္ေခ်ေျပာင္ေျပာင္---------------------------------လွေဝေမာင္ (၆-၃)
ဗုေပါက္ေသွ်သံုးလံုး----------------------------------------ပုဝါဖံုး (၆-၃)
၁၃။ ပတၱလားေယၿပိန္ေျပာက္-----------------------------မိုးႀကိဳးေယာင္ေလ (၆-၄)
(၄) ႏွစ္မ်ဳိးေရာစပ္နည္းမ်ား
------၃/၂--------------------------------------------------------၃/၂------(၅-၅)
၁။ ဒါးမကို-ယူလီ-------------------------------------------------ဒါးဖိုကို-ပစ္ခ
အရိပ္ေက-ၿမိဳင္ၿမိဳင္-----------------------------------------------နဖီေယ-ေကာက္ျခင္း
သရက္ေက-ခ်ဳိခ်ဳိ-------------------------------------------------သဝင္ေက-ျမစ္ျမစ္
ေတာင္လီက-လာလာ--------------------------------------------ေျမာက္လီက-လာလာ
အပြင့္ေယ-ျဖဴျပာ-------------------------------------------------အညွာေက-ေကာက္ျခင္း
အႏွစ္ကို-ယူယူ---------------------------------------------------အကာကို-ပစ္ပစ္
ဇကန္းလည္း-အာအာ---------------------------------------------ခဲဝါလည္း-ေသာင္းေသာင္း
ခြီးသမီး-အိမ္ျဖဴ----------------------------------------------------နီပူက-ရဲရဲ
သခြားေခ်-ပြင့္မံု----------------------------------------------------ဖ႐ံုေခ်-ပြင့္သစ္
------၃/၂----------------------------------------------------------၂/၃-
၂။ အသူလႊဲ-ယိုင္းယိုင္း---------------------------------------------အဘုေသွ်လႊဲ-ယိုင္းယိုင္း
ေအာက္ကလည္း-ပ်ဥ္္ခင္း-----------------------------------------အထက္ကလည္း-ပ်ဥ္စီ
------၃/၃----------------------------------------------------------၂/၃-
၃။ စာစိတ္ေက-စာစိတ္ေက----------------------------------------ပန္းေကာက္-ကတ္ဖိေမ
နင္သီသီ-ငါသီသီ---------------------------------------------------ပန္းပင္-ရေကက်ီ
------၄/၂----------------------------------------------------------၄/၂-
၄။ အဝကလည္း-ေလာင္းေလာင္း--------------------------------အဖ်ားကလည္း-ေလာင္းေလာင္း
အဝရာလည္း-ရီငန္------------------------------------------------အဖ်ားရာလည္း-ရီငန္
ေထြငါးကိုလည္း-သင္သင္-----------------------------------------ေဒငါးကိုလည္း-ခ်က္ခ်က္
အာကာရာသီး-ဆြတ္ဆြတ္----------------------------------------စာေမမည္သူ-မြတ္မြတ္
နတ္ေတာင္ဖလာ-ဆီးဆီး-----------------------------------------သွ်င္ေတာ္လိုက္ပို-ၿဗီးၿဗီး
------၄/၂----------------------------------------------------------၄/၃-
၅။အသူ႔ထမင္း-ေထာင္ေထာင္---------------------------------႐ြာေတာ္လံုးမွာ-ပပန္းေျပာင္
နင့္လင္ဇာကို-စားစား-------------------------------------------နပ်ဳိသီးကို-ဇာမွာထား
ပုတ္ေခ်ာင္ၾကားမွာ-ထားထား-----------------------------------နင့္လင္ေရာက္ေက-ဇာကိုစား
အေမလက္ေကာက္-သြင္သြင္-----------------------------------ဇကန္းတိုင္မွာ-ဆြဲပ်ငင္
အိုးပုတ္ကေသွ်-ျဗဳစင္-------------------------------------------ၿဂိဳးၾကာဥကို-လက္ဝဲတင္
(၅) အမိန္းအေၿဖ၊ အျပန္အလွန္၊အတင္အခ်စပ္နည္းမ်ဳိးမ်ား
၁။
မိန္း။ အဘာဝါ
ေၿဖ။ အဘာဆံုခြတ္လားခယင့္။
မိန္း။ ဆံုဝါ
ေၿဖ။ ဆံုစပါးေထာင္းလီယင့္။
၂။
မိန္း။ ဇာပါလတ္ေတေရာင္
ေၿဖ။ ငတင္းစပ္။
မိန္း။ စပ္ေတက, ဇာေရာင္
ေျဖ။ စပ္ေတက,င႐ုပ္သီး။
၃။
မိန္း။ အဖိုး အဖိုး ဇာတူးေရ
ေျဖ။ ေ႐ႊ၊ေငြ တူးေရ
မိန္း။ ေ႐ႊနန္႔ ေငြနန္႔ဖ,ကတ္ေမ
ေျဖ။ မ-ဖ
၄။
မိန္း။ အေဝ အေဝ မင္းအဘာဝါ
ေျဖ။ အဘာစ်ီးျပဳလားခေရ
၅။
မိန္း။ ေပါက္ပင္ ေပါက္ပင္ ႐ႊီေပါက္ပင္
ေပါက္ပင္ကိုင္းလိုင္း ခါးစိုင္းစိုင္းမွာ
႐ႊီဗ်ဳိင္းဇာျဖစ္နားပါေရ။
ေျဖ။ ငါးေပၚလို႔ နားပါေရ
မိန္း။ ငါးဇာျဖစ္ ေပၚပါေရ
ေျဖ။ ကၽြဲၿမံဳလို႔ ေပၚပါေရ။
၆။
ကညာပ်ဳိ။ ေတာင္လီကလာလာ၊ ေျမာက္လီကသြတ္သြတ္၊ အဖိုးသွ်င္မွာ၊ ခေယာက္ျပတ္လို႔။
အဖိုးအို။ ခြီးသမီးအိမ္ျဖဴ၊ နီပူကရဲရဲ၊ နင့္ထပိန္မွာ၊ အနားၿပဲေရ။
တပည့္။ မဥၨရီခက္လံ၊ ခက္ဖ်ားခံမွာ၊ ႏႈံ႕လတ္ေတ၊ ႐ႊီႏို႔သွ်င္၊ မိခင္ႏို႔ကို၊ မြတ္လတ္ေတ၊ ဆရာေတာ္၊ သွ်င္ပင္ေက်ာင္းက၊ ႐ႊတ္ပါလား။
ဆရာေတာ္။ တတိုင္းတျပည္၊ ပိုင္ေရမက္သား၊ ဒေအာင္ေက်ာ္၊ ေနာင္ေတာ္႐ႊတ္ေက၊ ငါ႐ြတ္ယင့္ေလ။ ငါ႐ြတ္ယင့္။
အခန္း (ခ)
သံုးပါဒတစ္စံုစပ္နည္မ်ား
(၁) သံုးပါဒလံုးကာရန္ခ်ိန္ဆက္ေသာ သံုးခ်က္ညီစပ္နည္းမ်ား
--ပထမပါဒ--------------------------ဒုတိယပါဒ----------------------------တတိယပါဒ---၃------------------------------------၃--------------------------------------၃သရက္ပင္---------------------------သဇင္ပန္း-----------------------------လွမ္းဆြတ္---၃------------------------------------၄----------------------------------------၃ပိုး႐ႊီေတာင္---------------------------ဖိုးေခါင္းလည္းက်ဴး-------------------ေမလည္း႐ူး---၃-------------------------------------၄---------------------------------------၄ညီမငယ္------------------------------ေမာင္ငယ္တစ္ခု---------------------တိုင္ပင္ျပဳေရက်ီးသႏၱာ-----------------------------ပ်ံကာဝဲေက---------------------------ရမ္းၿဗဲ့ကၽြန္းကဝရာဇ္ေတာင္-------------------------ေညာင္ေခါင္းဝက---------------------မိုးကိုတ,လို႔---၃--------------------------------------၅---------------------------------------၃လက္မွာဝတ္--------------------------လက္စြပ္ေခ်တေျခ-------------------ေပ်ာက္ခေရ---၄--------------------------------------၃----------------------------------------၃အေနာက္ဖေလာင္း-------------------ပင္းဝါေခ်ာင္း--------------------------ရီေကာင္းစီ----၄--------------------------------------၃----------------------------------------၄ဝမ္းခဲဝမ္းနာ---------------------------မေထာင္းတာ-------------------------တခါလာလတ္ကုလားပုဇြန္----------------------------ဆားငငန္------------------------------ၾကာဇံမစားလက္ကိုေခါင္းတင္----------------------ဖြဲမီးကင္-------------------------------႐ွင္႐ွင္လည္းကၽြီး---၄----------------------------------------၄------------------------------------------၃ငွက္ေယာင္က်ီးေယာင္------------------အေတာင္မေပါက္---------------------ပ်ဳိင္မေရာက္ယိုးဒယားက-----------------------------ၾကက္မဝယ္ခ--------------------------စ်ီးတန္ကစံညွင္းပလီ-------------------------------ပလီစံေက်ာ္---------------------------မႈတ္လို႔ေခၚအုန္းပင္ထက္က-------------------------ဘုန္းမင္းငွက္ေခ်----------------------ျမည္လတ္ေတအသူ႔ေသွ်ခါ------------------------------ပင္လယ္နားမွာ-----------------------ကစပ္ေဖာ္တံုးႀကီးေအာက္က-----------------------လိုက္ေျပာက္သေင-------------------ကိုက္လတ္ေတ----၄------------------------------------------၄----------------------------------------၄အိမ္ကိုလည္းေရာက္-------------------မိုးလည္းေသာကေက-----------------ေကာက္ကရီေကာက္ႏွင္းၿမိဳင္ၿမိဳင္ေက------------------------ေတာင္က်ဳိင္ၾကားက------------------ကၽြဲေက်ာင္းလားေရဖခင္ရင္သြီး-----------------------------အမိမြီးေက----------------------------သမီးလွေယ႐ွိတခြင္ကို------------------------------မီးလွ်င္တိုက္ေမ-----------------------လာလီေရေလ----၄-----------------------------------------၄----------------------------------------၅တျပာျပာေက---------------------------လင္းျပာစိုးေက------------------------ၾကာ႐ိုးတံဘက္ေလ-----၄-----------------------------------------၅---------------------------------------၃ဘီးဘိုးအိုင္အင္း-------------------------သေပါ့စာပင္ရင္း----------------------ဓားတစင္း----၅------------------------------------------၃---------------------------------------၂ပတၱိလိေခ်ာင္းဖ်ား-----------------------မွ်ားတန္းခ်----------------------------ပစ္ခ်ဒါ႐ွိဖေစာင္းကန္း-------------------------နပူလွန္း------------------------------ဒါန္းေစာင္-----၅----------------------------------------၃-------------------------------------၄တဖက္ေကလိမၼာ-------------------------ခြီးပညာ------------------------------လာရာလာလတ္ေဒါင္းေျပာက္ေကႏွစ္ေကာင္-------------အိုးမွာေလာင္------------------------ကုန္ေအာင္မစားထပိန္ခုနစ္ေထာင္------------------------မီးနန္႔ေလာင္-------------------------ျခဳပ္ေစာင္မတပ္----၅----------------------------------------၄--------------------------------------၅လင္းကြက္ေခ်စိန္ေဒါင္-------------------နားေဒါင္းေျပာင္ေက-----------------ကုန္ေအာင္နဂါးရစ္----၆----------------------------------------၃--------------------------------------၄ပဝါေျပာက္ေခ်လိုင္ခ်ဳိင္-------------------ပန္းကံုးကိုင္--------------------------ကယိုင္ကပါး----၆-----------------------------------------၄--------------------------------------၃မကၠလာလည္းတထည္-------------------ေသွ်ာ္လည္းတထံုး-------------------ေနာက္ကဖံုး----၆------------------------------------------၄-------------------------------------၄သားလွယေယေမာင္ေသွ်----------------ပုခြက္ေယမွာ--------------------------အိပ္ပါလင့္ေလ
(၂) အလည္တပုိဒ္ညွပ္ေသာ သံုပါဒတစ္စံုလိုင္ျပန္စပ္နည္းမ်ား
ပထမပါဒ--------------------------ဒုတိယပါဒ----------------------------တတိယပါဒ---၂-----------------------------------၄--------------------------------------၂ပ်ား-ပ်ား---------------------------(ဇာမွာတည္ေရ)----------------------ပ်ား-ပ်ား---၄------------------------------------၃--------------------------------------၃ေမသွ်င္ေျပာေျပာ------------------(ဘုန္းေတာ္ကန္)---------------------ရီခပ္လားသဲကၽြန္းေခၚကာ-------------------(အဘုေမ)---------------------------ေမာ္ဖ်ားမွာ---၄------------------------------------၃-------------------------------------၄မ်ားစြာစုေပါင္း---------------------(ကုန္သည္ဟူ)-----------------------လူအေပါင္းတို႔----၄------------------------------------၄-------------------------------------၂ပင္လယ္နားမွာ---------------------(ရီကစပ္ဖို႔)--------------------------လာ-လာ---၄-------------------------------------၄------------------------------------၃သခြါးငေၾကာင္---------------------(တညွာတည္းမွာ)-------------------ကိုးလံုးေျပာင္ေမထြီးလင္မွာ----------------------(နီးမထိုးေက)------------------------ဗကိုးမွာတစင္းယူလီ------------------------(ေညာင္ပင္ႀကီးကို)------------------ခြတ္ရစီခြီးကိုလည္းဆီး---------------------(႐ႊီေက်ာက္ဖ်ာမွာ)-------------------အစာပီးသခြါးသံုးပင္------------------------(ေတာင္ျမင္တိုင္းမွာ)----------------စိုက္တိုင္း႐ွင္ေမာင္ႀကီးေမာင္ႀကီး---------------(ထန္းပင္ထက္ကို)------------------တက္ပ်ာၿပီး---၄-------------------------------------၄------------------------------------၄ၾကာလံပုဆိုး------------------------(အဖ်ားစြန္မွာ)----------------------ငန္းျခည္ထိုးလို႔ပန္းခံယူငင္-------------------------(လွပုိးဝါမွာ)------------------------ေခါင္းထက္တင္လို႔လွမသႏၱာ---------------------------(ငြီဖလားနန္႔)----------------------ကြမ္းယာလို႔ပါၾကာညိဳအည္းမ---------------------(စပါးခြန္ကို)------------------------ေတာင္းဖို႔က်ေရ---၄------------------------------------၄-------------------------------------၅ႏွမသႏၱာ----------------------------(႐ႊီဖလားနန္႔)------------------------ကြမ္းယာလို႔ပါလာဒဏ္မူဆတ္ဆတ္-------------------(ခ်ဳိင္ေရေလာင္းမွာ)-----------------ႏွစ္ပိုင္းျပတ္လို႔---၄--------------------------------------၄------------------------------------၆တေက်ာင္းႏွစ္ေက်ာင္း-----------(ေမ႐ို႕နီေက)--------------------ေတာင္ထက္ကေသွ်ေက်ာင္းနန္႔---၅----------------------------------၃--------------------------------------၃စ်ီးတလင္းလက္စြပ္--------------(လွသႏၱာ)----------------------------စီပ်ာဝတ္အသူေပပန္ဖို႔--------------------(ပင္းဝါသူ)----------------------------ရန္မ်ဳိးဖို႔---၅---------------------------------၄--------------------------------------၄အ႐ြက္ေကသိပ္ (မွင္းက်ဳိးပင္မွာ)-----------------------ၿခိဳးအိပ္ေတအညွာေကေကာင္းျခင္း----------(ယာေတာင္ထက္မွာ)---------------ဝါဂြမ္းခင္းေလ---၅----------------------------------၄-------------------------------------၅အဘာႀကီးဝါဝါ---------------(ေတာင္ရင္ကၽြန္းက)------------------ျမင္းစီးလို႔လာယာအဘာႀကီးဝါဝါ---------------(ေတာင္ညာလမ္းက)-----------------ျမင္းစီးလို႔လာယာ----၆---------------------------------၄-----------------------------------၃မကၠလာေယ႐ိုင္႐ိုင္----------(ႀကိမ္သားဒုတ္ကို)-------------------နေနာင္းကိုင္အေမလက္ေကာက္သြင္သြင္-(ဇကန္းတိုင္မွာ)---------------------ဆြဲပ်ာငင္အိုးဗုတ္ေကေသွ်ျဗဳတ္စင္----(ႀကိဳးၾကာဥကို)-----------------------လက္ဝဲတင္အသူထမင္းေထာင္ေထာင္---(႐ြာေတာ္လံုးမွာ)--------------------ပပန္းေျပာင္---၆---------------------------------၄---------------------------------၄ခႀကိဳးေျပာက္ေခ်နီနီ---------(လက္တန္းဖ်ားမွာ)------------------ပိတ္အက်ီနန္႔---၇-----------------------------------၄---------------------------------၃အေဝအေဝငတုတ္ေက------(မင္းစပါးကို)------------------------ကၽြဲစားေရ---၇----------------------------------၄---------------------------------၄အေဝအေဝျမတ္သာခိုင္-----(မင္းစပါးကို)------------------------ကၽြဲစားေရေဝ
(၃)အစအလယ္ညီ၍ အဆံုးမညီေသာသံုးပါတစ္စံုစပ္နည္းမ်ား
ပထမပါဒ--------------------------ဒုတိယပါဒ------------------တတိယပါဒ---၃-----------------------------------၃---------------------------၃ဗူးပြင့္ရံ-----------------------------ၾကာတံဘက္---------------(႐ြက္ခဘိ)ေဇတဝန္--------------------------ျမတ္မြန္ေက်ာင္း------------(ပန္းတင္ယင့္)---၃----------------------------------၄-----------------------------၃ငါးဇၺဴ-------------------------------ငါးခူးစူးေက-----------------(အီးလိမ့္ေမ)မကၠလာ---------------------------ကြန္ခ်ာထိုးေက-------------(အကြင္းျပတ္)အိုးဗုတ္ေက-----------------------ခ်က္ေတထမင္း-------------(တစိပ္ခြက္)အသံေကာင္း---------------------ၿခီေခါင္းဝယ္ခ----------------(စ်ီးတန္းက)လူေပါင္းစံု------------------------ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က----------------(ေခၚပါခီ)---၃--------------------------------၄-----------------------------၅ႏွမျဖဴ----------------------------မိုးသူေခါင္းမွာ----------------(ထိပ္ပန္းေယဆင္လို႔)---၃--------------------------------၄------------------------------၄သႀကၤန္ခါ-------------------------ခမ်ာ႐ို႕ကို-------------------(စြပ္ေစာင့္ထည့္ေမ)ျပဴပင္တိုင္------------------------ၿပိဳင္သေဘၤာမွာ--------------(႐ြက္ညီနန္႔နန္႔)---၄----------------------------------၃-----------------------------၂တျပင္ႏွစ္ျပင္---------------------ငါးသွ်ဥ့္ျပင္-------------------(ကူး-ကူး)----၄---------------------------------၃-----------------------------၃အလြမ္းမေျပ-----------------ျမၾကာေဝ-----------------------(ျမၾကာမ)အသူ႔ဆံထံုး------------------ပုလဲကံုး-------------------------(က်ီးနားေရ)---၄----------------------------၄---------------------------------၂လလႈပ္ယယင္---------------ေမာင္သွ်င္တပါး----------------(ကူ-ကူ)ဇ႐ံုႀကီးနန္႔-------------------ဘုန္ႀကီးတရား------------------(နာ-နာ)---၄-----------------------------၄-------------------------------၃ေကာင္းကေကာင္ယင့္------အၿခြီရင့္မွာ----------------------(ပိုးထိုးေရ)ႏွင္းသံျဖေျဖာက္------------ပေပါက္ေဖာက္သို႔--------------(ၾကားရေရ)ျမတ္မဥၨဴေလ---------------လိုဏ္ဂူဝမွာ---------------------(ကၽြတ္ဆုေတာင္း)---၄----------------------------၄---------------------------------၄အပြင့္ေကာင္းလည္း-------ေဗာင္းနန္႔ထိပ္တင္-------------(လြန္လိုၾကၿပီ)ပြင့္ထံုပြင့္ထံု---------------ပြင့္ထံုလိပ္လက္----------------(မထိုးလီေက့)ေတာင္ဘယံမွာ----------သာၿငိမ့္ေညာင္းပ်ာ--------------(ၾကားရေရေလ)ၿခိဳ႐ႊီဝါလည္း---------------ေမာင္ေက်ာ္ခုတ္မွာ------------(ဗေဗာင္းက်လို႔)---၅---------------------------၃------------------------------၃ကုလားမတန္းထား--------ရစိုးသား-----------------------(ကူးရေရ)---၅---------------------------၄-------------------------------၃ေလာင္းသမၿဗဲေအာင္------ယာေတာင္ထက္က-----------(မိုးႀကိဳးေရ)---၅---------------------------၄-------------------------------၄နဂါးမသမီး-----------------မဲမႀကီးကို---------------------(စစ္သတ္လားေရ)သစ္ကလိန္သီးေယ--------ေမ်ာက္သွ်ၿခံရင္း--------------(တိမ္ပ်က္ပ်က္နန္႔)လမံုးသီးတရာ-------------သီတာနားမွာ------------------(မုိးကိုေခၚေက)
(၄) အလယ္၊ အဆံုးညီ၍အစလြတ္ေသာသံုးပါဒတစံုစပ္နည္းမ်ား
ပထမပါဒ------------------ဒုတိယပါဒ--------------------တတိယပါဒ---၃-------------------------၃-------------------------------၃(ခ်စ္ေတသူ)--------------အသံပီး-----------------------အဝီးက--၃--------------------------၄------------------------------၃(ေတာင္လီခံ)-------------ေတာင္တန္းပ်င္းက-----------မီးလင္းလင္း---၃--------------------------၄----------------------------၄(သခင္ေက်ာ္)------------ပင္လယ္နားမွာ----------------မွ်ဳိင္ထိုးလားေရ(သေဘၤာဆိပ္)-----------တန္းထားလည္းၿပိဳ------------ေ႐ႊအိုးလည္းရ--၄---------------------------၃-----------------------------၃(အုန္းပင္ရင္းက)---------အုန္းနန္႔လာ-------------------ဆင္နန္႔လာ--၄---------------------------၃------------------------------၄(ႀကိမ္သာဒုတ္ကို)--------နေနာင္းကိုင္----------------ကယိုင္ကပါး(ဝခြက္လံုးစီ)-------------ေဘးကိုကိုင္-----------------ကယိုင္ကပါး--၄-------------------------၃-------------------------------၅(ပုဇြန္ဆိတ္ေက)---------ၿခီႏွစ္ေခ်ာင္း-----------------မွင္းက်ဳိးသီးနန္႔ေထာင္း---၄--------------------------၄------------------------------၃(သလူထဲမွာ)------------မိုးသီးက်ေယာင္--------------ၾကယ္ေခါင္ေခါင္(ဖေလာင္းတည္ေက)---ကာသတ္ၿမိဳ႕မွာ---------------နီဖို႔ေကာင္း---၄---------------------------၄-----------------------------၄(ျမင့္ေသလာေက)-------႐ိုးေတာင္ႀကီးမွာ--------------စစ္မီးစစ္ဆင္(မင္းႀကီးမင္းညိဳ)--------အ႐ွိျပည္နန္႔------------------အေနာက္ျပည္မွာ(ကန္ေဘာင္ထက္က)--အုန္းပင္တပင္----------------ၿပိန္းပင္တပင္(သဲပံုပိုင္ေက)-----------ဓညာၿမိဳ႕က-------------------တြက္ကတ္ဖို႔ေလ(ေကာက္ညွင္းဆန္ကို)--ျဖဴေအာင္ဖြတ္ေက-----------ဖြတ္စားကတ္ေမ(ယိုးတံု႔ယိုးတံု)-----------သမၺရာသီး--------------------ငွက္ႀကီးေဗာင္႐ွည္---၄-------------------------၅-----------------------------၃(ဗ်ဳိင္းျဖဴေမကြက္)-------အေနာက္ကိုတက္လီ---------ငါးေကာက္ခီ(အျပင္ဖက္က)----------ႏွဲပလီက်ာက်ာ---------------မႈတ္လို႔လာ---၅-------------------------၃-----------------------------၃(ေက်ာက္စရစ္ေက)------ကူးမည္ဆို-------------------ထိုမတ္သား
(၅) သံုးပါဒတစံု ကာရန္မညီေသာ စပ္နည္းမ်ား
ပထမပါဒ-----------------ဒုတိယပါဒ------------------တတိယပါဒ---၃-------------------------၃---------------------------၃ဆရာသွ်င္---------------ေထရ္ေက်ာ္ေက်ာင္း-------လားကတ္ေမ---၃-------------------------၃---------------------------၄ငါ့ဖို႔ဆို--------------------ပုဆိုးပိုင္း-------------------ဝယ္ပ်ာပီးေက---၃--------------------------၄---------------------------၂လွမိုးသူ------------------လင္ေထာင္းေရေလ---------ဂ်ိမ္း-ဂ်ိမ္း---၃---------------------------၄-------------------------၃ဆရာေတာ္--------------သွ်င္ပင္ေက်ာင္းက-----------႐ႊတ္ပါလားအုန္းပင္သွ်င္------------အုန္းခက္အုန္းလက္-----------ႀကြီပ်ာက်ဆရာေတာ္--------------ယို႔ေရလက္ဖြီး-----------------ကိုထိုးေရစားမည္ဆို---------------ဇမၺဴဒီပါ-----------------------ဟိယင့္လား--၄-------------------------၄-------------------------------၃ေထြဖက္ကမ္းကို---------ကူးႏိုင္သူ-----------------႐ႊီမတ္သား---၄-------------------------၄-----------------------------၂အာဂသမီး----------------ဒိုုင္းနက္မေသွ်------------ေခၚ-ေခၚဇ႐ံုႀကီးနန္႔----------------သံုးခြက္ပီးမည္------------ကန္-ကန္အိမ္လံုးျပင္---------------ေအာင္ေမဆံထံုး----------ၾကင္း-ၾကင္း--၄---------------------------၄--------------------------၄ဖဲထပိန္ေလ--------------ရီမွာခ်ေက-----------------ေမာင္းေမာင္းပြင္ံေရပတၱနာေလ--------------ေရာင္ျဖဴကၽြန္းမွာ----------ဆီးခတ္လားေရ--၄----------------------------၅-------------------------၃အမင္ပါးက--------------ႏွဲပလီက်ာက်ာ--------------မႈတ္လတ္ေတ---၅---------------------------၄--------------------------၃အရီးသွ်င္ထမင္း---------မြန္းတည့္လတ္ခါ-----------မြတ္လိမ့္ေမ---၅---------------------------၄--------------------------၄အခင္ႀကီးလာေရ--------ေခါင္းေပါင္းစြန္မွာ---------႐ႊီပြင့္ပန္လို႔
(ဂ)
ေလးပါဒတစံုစပ္နည္းမ်ား
(၁) အလယ္ႏွစ္ပုဒ္ညွပ္ (အကၡရာလံုးေရမညီ) လိုင္ျပန္စပ္နည္းမ်ား
ပထမပါဒ-----------ဒုတိယပါဒ------------တိယပါဒ----------------စတုတၱပါဒကယိုင္ကပါး-------(ႏွင္းၿမိဳင္ၿမိဳင္ေက၊ ---ေတာင္က်ဳိင္ၾကားမွာ)---ကၽြဲေက်ာင္းလားေရမိဘအာဏာ-------(သံုးတန္ခ်ဳိင္၊--------ပ်ဳင္တံခါးကို)------------လွစ္မရေလမ်က္ဝီခေမာင္း-----(အျဖာျဖာေက၊-------လက္ယာဘက္မွာ)-----က်ီးတေခါင္းက်ီးေသွ်ႏႊဲေႏွာင္း---(ျမတ္ဆရာေက၊-----သွ်င္ပင္ေက်ာင္းမွာ)----ဘုရားေလာင္းကယိုင္ကပါး-------(ပတၱနာ၊-------------ေရာင္ျဖဴကၽြန္းမွာ)-------ငွက္ခါတ္လားေရစည္ပင္လတ္လို႔----(အခ်ိန္တန္၊---------နီလားရပ္မွာ)------------ၿမိဳ႕တၿမိဳ႕ကန္ကျဖစ္ယင့္----(ရီမထြက္၊------------ေအာက္ကနဂါး)---------ဆီးလီယင့္လူႀကီးအေပါင္း----(ျမတ္မဥၨဴေလ၊--------လိုဏ္ဂူဝမွာ)-----------ကၽြတ္ဆုေတာင္းလို႔ႏုိ႔စို႔မရ-------------(စုတ္စျဖာ၊-------------ဒြါရာလမ္းမွာ)----------ႀကြီလို႔က်ေစာင္းတန္းဖလာ--(အဝန္းအညီ၊----------ၿမီတလင္းမွာ)----------မလားသာညခါလာလတ္-----(နီေျပာင္ေျပာင္၊--------ကန္ေဘာင္ရင္းမွာ)----ကတိသတ္ေမ
မေနာနတ္မင္း-----(ေတာင္လီခံ၊-----------ေတာင္တန္းပ်င္းက)---မီးလင္းလင္းၿခိဳးသား႐ွာခီ-------(ၿခိဳး႐ႊီေတာင္၊-----------ကန္ေဘာင္နားမွာ)----ေယာင္ပါလီကားရီကားရား----(လူတကာပိုင္၊----------အားခြန္းေထာင္)-------လုပ္မစားေလနီသာႀကဲႀကဲ-------(သွ်င္မင္းျပည္မွာ၊----ေပ်ာ္ဘြယ္ေကာင္းေလ)---တသဲးသဲးေလ
(၂) ေလးပါဒလံုးမညီေသာ စပ္နည္းမ်ား
ပထမပါဒ----------ဒုတိယပါဒ------------တတိယပါဒ--------------စတုတၳပါဒဇကန္းမလည္း-----အသားမည္းလို႔------မလာပါလို႔----------------ဆိုပါခီဇရက္မလည္း------အၿခီသီလို႔-----------မလာပါလို႔-----------------ဆိုပါခီေဝ့ဘူမလည္း------ေဝ့ေပ်ာက္နီလို႔------မလာပါလို႔-----------------ဆိုပါခီဗ်ဳိင္းခကလည္း----အသားျဖဴျဖဴ---------ဆင္ျဖဴစီးလို႔--------------လာလတ္ေမလို႔ဆိုပါခီ
---------------------------------0------------------------------------ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း ေဒမွာပင္ၿပီးပါယာ။
http://minhtee.blogspot.com/feeds/posts/default
You Are Here: Home - စာၾကည့္တိုက္ , ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း , သမိုင္း , အမ်ိဳးသားရီး , ေဆာင္းပါး - ရခိုင္သဘာဝေတးကဗ်ာစပ္နည္း