ရခုိင္အေၾကာင္းတစ္ေစ့တစ္ေစာင္း

ေသာတရွင္ေတြ ပရိသတ္အသံ Audience/Reader ကိုု ဂရုုမစိုုက္ပဲ ထင္ရာဆိုုင္းခ်င္တဲ့ သတင္းသမား အထူးသျဖင့္ ျပည္ပ သတင္းဌာနေတြကိုု ဆံုုးမနိုုင္သည့္ နည္းလမ္းေတြ အမ်ားအျပားရွိပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ကိုုယ့္ေျခေထာက္ေပၚကိုုယ္ မရပ္တည္နိုုင္ေသးတဲ့ ျပည္ပ သတင္းဌာနေတြအေနျဖင့္ ေနာက္ကေန ေငြေပးၿပီး အားေပးေထာက္ခံေနသည့္ အရွင္ေတြ Master ေတြ သိေအာင္ တရား၀င္ စာေရးၿပီး ဆံုုးမလိုု.ရပါသည္။ အခ်က္အလက္ေတြ မမွန္မကန္ေရးသားၿပီး Factually wrong, Misleading and Misinformation ေတြ ျဖန္.ခ်ီရင္ ဆံုုးမရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ မမွန္ဘူးဆိုုရင္ လြဲမွားစြာ ေရးသား ျဖန္ခ်ီေနရင္ သက္ဆိုုင္ရာ သတင္းဌာနေတြကိုု တရား၀င္ စာေရး ဖုုန္းဆက္ၿပီး ကန္.ကြက္နိုုင္ပါသည္။ ေသာတရွင္ေတြ ပရိသတ္ေတြ၏ ေရးသားခ်က္ေတြဟာ ထိေရာက္ပါသည္။ ေရးသားတ့ဲစာကိုုလဲ သက္ဆိုုင္ရာ သတင္းေထာက္ သိုု.မဟုုတ္ အစီအစဥ္မွဴးကိုုလဲ ေကာ္ပီ မိတၱဴေပးသင့္ပါသည္။ အဲဒီလိုု တရား၀င္ ေရးသား တင္ျပခ်က္ကိုုမွ လ်စ္လ်ဴရႈေနေသးရင္ သက္ဆိုုင္ရာ သတင္းဌာန၏ အၾကီးအကဲေတြ ျဖစ္တဲ့ ဥကၠဌေတြ ဘြတ္အဖြဲ.အ၀င္ ဒါရိုုက္တာေတြ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ေတြ ကိုုပါ အသိေပးၿပီး ေထာက္ျပနိုုင္ပါသည္။

ျပည္ပ သတင္းဌာနေတြအေနျဖင့္ နိုုင္ငံျခား အစိုုးရေတြ အဖြဲ.အစည္းေတြ NGOs ေတြဆီက ရတဲ့ ေငြျဖင့္ ရပ္တည္ လည္ပတ္ေနရတာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ အသီးတရာ အညွာ တခုုဆိုုသည့္အတိုုင္း ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေနသည့္ အဖြဲ.အစည္းေတြ အစိုုးရေတြဆီကိုုလဲ အသိေပး တိုုင္ၾကားနိုုင္ပါသည္။

ဥပမာ BBC ျမန္မာပိုုင္းဌာနဲ. ပတ္သက္လိုု. တိုုင္ၾကားမယ္ဆိုုရင္ သက္ဆိုုင္ရာ သတင္းဌာန၏ ၀က္ဆိုုဒ္ေတြ အီးေမးလ္ေတြကေနၿပီး တရား၀င္ေရးသား တင္ျပနိုုင္ပါသည္။ မိတၱဴကိုု ျမန္မာပိုုင္းဌာနမွဴးကိုုလဲ ေပးၿပီး ျဖစ္နိုုင္ရင္ အာရွ ဖိစိဖိတ္ေဒသဆိုုင္ရာ သတင္းအယ္ဒီတာခ်ုဳပ္အထိ စာေရးအသိေပး တိုုင္ၾကားလိုု.ရပါသည္။ တခ်ိန္တည္းမွာ ဘီဘီစီ ျမန္မာဌာနသည္ World Service ၏ အစိတ္အပိုုင္းျဖစ္ေသာ္လဲ ကုုန္က်စရီတ္ေတြဟာ နိုုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီးဌာန၏ အသံုုးစရိတ္ကေနလာတာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ၿဗိတိန္နိုုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး Foreign Secretary William Haugue ဆီကိုုလဲ တိုုက္ရိုုက္ ေရးသား ကန္.ကြက္နိုုင္ပါသည္။ အဲဒီ မိတၱဴ စာကိုု အတိုုက္အခံ ပါတီျဖစ္တဲ့ Labour Party ၏ နိုုင္ငံေရးျခား တာ၀န္ခံ Shadow Cabinet အဖြဲ.၀င္ Shadow Foreign Secretary Douglas Alexander ဆီကိုုပါ တပါတည္း ပိုု.ေပးရင္ အေကာင္းဆံုုးပါ။ မဟုုတ္ရင္လဲ အတိုုက္အခံ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ Mr Ed Miliband ဆီကိုုလဲ မိတၱဴ ပိုု.ရင္ေကာင္းပါသည္။

အဲဒီလူေတြရဲ့ အီးေမးလ္ေတြ ဖုုန္းနံပတ္ေတြဆိုုရာ အခုု ေခတ္မွာ ရွာလိုု. လြယ္ပါသည္။ ၀က္ဆိုုဒ္ေတြ Social Media ေတြ ျဖစ္တဲ့ Facebook, Youtube, Twitter ေတြမွာ အလြယ္ တကူရွာလိုု.ရပါသည္။ သက္ဆိုုင္ရာအစိုုးရ၏ ၀က္ဆိုုဒ္ေတြက တဆင့္လဲ သက္ဆိုုင္ရာ ၀န္ၾကီးေတြ အတိုုက္အခံ အမတ္ေတြဆီကိုု ဆက္သြယ္လိုု.ရမည့္ လိပ္စာေတြ လမ္းေၾကာင္းေတြ ရွိပါသည္။ ေနာက္ဆံုုး ျမန္မာျပည္မွာ ရွိတဲ့ ၿဗိတိန္သံရံုုးကေန တဆင့္ ေက်းတမာကိုု ေရးတဲ့ လိပ္စာေတြ မဟုုတ္ရင္ သံရံုုးလိပ္စာက တဆင့္ ၿဗိတိန္အစိုုးရ အဖြဲ.၀င္ေတြ ၀န္ၾကီးေတြ အမတ္ေတြဆီလဲ စာေရး ပိုု.လိုုရပါသည္။ အေနာက္နိုုင္ငံသံရံုုးေတြ အစိုုးရအဖြဲ.ေတြမွာ Resources အလံုုအေလာက္ရွိတာမိုု. ၀န္ထမ္းအျပည့္အစံုုရွိတာမိုု. သူတိုု. အစိုုးရ၀န္ၾကီးေတြ အမတ္ေတြဆီကိုု ေရးတဲ့ စာတိုုင္းကိုု ဖတ္ပါသည္။ မွတ္တမ္းတင္တတ္ပါသည္။ သက္ဆိုုင္ရာအရာရွိေတြဆီကိုု ေရာက္ေအာင္ ပိုု.ေပးသည့္ လမ္းေၾကာင္း Channel & Procedure ေတြ ရွိပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ ေရးသားခ်က္ေတြဟာ အလား မျဖစ္ပဲ ေခ်ာင္ထိုုး မခံရပဲ အက်ိဳးရွိပါသည္။ က်ဴးဘားေခါင္းေဆာင္ ဖီဒယ္ ကက္စထိုု ငယ္ငယ္က အေမရိကန္ သမၼတတီ ေရးတဲ့စာဟာ အခုု အခ်ိန္အထိ အေမရိကန္သမၼတ စာၾကည့္တိုုက္မွာ မွတ္တမ္းတခုု Record အျဖစ္ ရွိေနပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ အေနာက္နိုုင္ငံ အစိုုးရေတြ သံရံုုးေတြဆီ ေရးတဲ့ စာေတြကိုု အဲဒီက ၀န္ထမ္းေတြ ေဖ်ာက္ဖ်က္ပစ္တာမ်ိဳး မလုုပ္ရဲပါ။ စနစ္တက်ျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ရတဲ့ ထိမ္းသိမ္းရတဲ့ စနစ္က သူတိုု.ဆီမွာ ရွိၿပီးသားပါ။

တကယ္လိုု. သက္ဆိုုင္ရာ သတင္းဌာန -BBC က ဂရုုမစိုုက္ေသးရင္ သူတိုု.နွင့္ ၿပိဳင္ဖက္ ျဖစ္တဲ့ တျခား သတင္းဌာနေတြ ျဖစ္တဲ့ SKY NEWs, နဲ. အျခား သိကၡာရွိတဲ့ သတင္းစာတိုုက္ေတြကိုုပါ ကန္.ကြက္စြာ မိတၱဴကိုု ေပးပိုုၿပီး လူသိေအာင္ လုုပ္လိုု.ရပါသည္။ ဒါအျပင္ အဲဒိနိုုင္ငံေတြမွာ အစိုုးရေတြ Public Corporations ေတြ၏ လုုပ္ရပ္ေတြကိုု ေစာင့္ၾကည္ေနသည့္ Citizen Groups ေတြ၊ Public Transparency Committee ေတြလဲ ရွိေသးတာမိုု. အဲဒီ အဖြဲ.အစည္းေတြကိုုပါ အသိေပး တိုုင္ၾကားမယ္ မိတၱဴေတြ ေပးပိုု.မယ္ဆိုုရင္ ဘယ္လိုုမွ လ်စ္လ်ဴ မရႈနိုုင္ပါ။

ဒီလိုု ပိုု.ျခင္းအားျဖင့္ အဆင္ဆင့္ တာ၀န္ယူ တာ၀န္ခံရသည့္ အေနာက္နိုုင္ငံ အုုပ္ခ်ဳပ္ေရး ဗ်ဴရိုုကေရစီ ယႏၱယားအရ တစံုုတဦးအေနျဖင့္ Chain of Command အရ ၿငိမ္ေနလိုု. ဥပကၡာျပဳလိုု. လ်စ္လ်ဴ ရႈလိုု.မျဖစ္ေတာ့ပါသည္။ သက္ဆိုုင္ရာ သတင္းေထာက္က တာ၀န္ယူ မေျဖရွင္းဖူး မတံုု.ျပန္ဖူးဆိုုရင္ သူအထက္ အရာရွိျဖစ္တဲ့ အယ္ဒီတာေတြ ဌာနမွဴးေတြ ေဒသဆိုုင္ရာ သတင္း အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ေတြ လဲ သိေနၿပီ ျဖစ္တာမိုု. ကိုုယ့္ ဌာန ကုုိယ့္အဖြဲ.အတြင္းက ျပသာနာေတြကိုု လူသိရွင္ၾကား မျဖစ္ေစခ်င္တဲ့အတြက္ အျမန္ဆံုုး အေရးယူ ေျဖရွင္းရမည့္ အေနအထားကိုု ေရာက္ေစပါသည္။ မဟုုတ္ရင္ ဒီကိစၥေတြဟာ အစိုုးရ၀န္ၾကီးေတြ အတိုုက္အခံ အမတ္ေတြအျပင္ ေစ်းကြက္ၿပိဳင္ဖက္ တျခား သတင္းဌာနေတြနဲ. နိုုင္ငံသားအဖြဲ.အစည္းေတြဆီမွာ ေပါက္ၾကား ကုုန္ရင္ ထိမ္းမနိုုင္ သိမ္းမနိုုင္ျဖစ္ကာ သိကၡာလဲ က်မည္။ မ်က္ႏွာလဲ ပ်က္ရမည္။ မဟုုတ္ရင္ အဆင့္ဆင့္ တာ၀န္ခံ တာ၀န္ယူရသည့္ စနစ္အရ ေအာက္လက္ ငယ္သားေတြ ဘာလုုပ္ေနတယ္ ဘာေတြ ျဖစ္ေနတယ္ ဘာျပသာနာေတြ တက္ေနတယ္ဆိုုတာကိုု သိလ်က္နွင့္ အခ်ိန္မွီ သင့္ေတာ္သည့္ Appropriate Action and Necessary Steps ေတြ မလုုပ္ခဲ့ရင္ အထက္က လူၾကီးေတြပါ တာ၀န္ရွိသလိုု အပစ္ ျဖစ္သလိုု ေရာက္သြားပါသည္။ ဒီလိုု မျဖစ္လာေအာင္ ဌာနတခုုလံုုးကိုု မထိခိုုက္ေအာင္ တာ၀န္ရွိသူကိုု ေဖာ္ထုုတ္ၿပီး အေရးယူရမည့္အေျခအေနကိုု ဆိုုက္ေစပါသည္။ မဟုုတ္ရင္ ပန္းသီးတျခင္းလံုုး ထိခိုုက္သြားမည့္အစား ပုုတ္ေနတဲ့ ပန္းသီးကိုုပဲ ေရြးၿပီး ဖယ္ထုုတ္ အေရးယူတာမ်ိဳး လုုပ္ေလ့ ရွိပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ ေသတရွင္ေတြ ပရီသတ္ေတြ၏ ေရးသားခ်က္ေတြ ကန္.ကြက္ခ်က္ေတြဟာ ထိေရာက္သလိုု အာဏာလဲ သက္ေရာက္ေစပါသည္။

ေနာက္တခုုက အေနာက္နိုုင္ငံက အဖြဲ.အစည္းေတြ အစိုုးရေတြ Institutions ေတြဟာ ျပည္သူ.ဆက္ဆံေရးကိုု ဂရုုစိုုက္တဲ့ သတိထားတဲ့သူေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ျပည္သူလူထုုအၾကားမွာ နာမည္ပ်က္မွာ နာမည္ဆိုုးထြက္မွာ မေကာင္းျမင္မွာ မေကာင္းအေျပာခံရမွာကိုု သတိထား ေရွာင္ၾကဥ္တတ္ပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ အဓိက သတင္းစာေတြ ဂ်ာနယ္ေတြ တင္မဟုုတ္ပဲ Aside from Mainstream Media, they also care on Social Media such as facebook, twitter, youtube and etc… လူမႈေရး သတင္းဌာနေတြမွာ ေရးသားခ်က္ေတြကိုု ဂရုုစိုုက္ ေလ့လာတတ္သူ ေစာင့္ၾကည့္သူေတြျဖစ္ပါသည္။ ဒါေၾကာင့္လဲ အေနာက္နိုုင္ငံေတြမွာ အစိုုးရ ၀န္ၾကီးေတြ အဆင့္သာ မဟုုတ္ပဲ သာမန္ ၿမိဳနယ္အဆင့္ ရဲစခန္းေတြ။ ေက်ာင္းေတြ၊ ေဆးရံုုေတြ။ ၿမိဳ.နယ္ဆင့္ ၿမိဳ.ေတာ္၀င္ေတြ Public Office မွာ တာ၀န္ယူထားသူေတြ အားလံုုးမွာ သတင္းဌာနေတြ မီဒီယာေတြ ျပည္သူေတြ-Public/Citizen ေတြနဲ. ဆက္ဆံတဲ့အခါ စနစ္တက်ျဖစ္ဖိုု. Public Retion-PR and Media Relation Officer သတင္းႏွင့္ ျပည္သူ. ဆက္ဆံေရးအရာရွိေတြ communication directors ရာထူးေတြ အရာရွိေတြ ခန္.ၿပီး ကိုုင္တြယ္ ေျဖရွင္းေလ့ ရွိပါသည္။ ဒါဟာ သတင္းဌာန၊ မီဒီယာႏွင့္ ျပည္သူေတြနွင့္ ဆက္ဆံတဲ့အခါ ဆက္သြယ္ ပတ္သက္တဲ့အခါ အမွား မခံနိုုင္ပဲ စနစ္တက်ျဖင့္ ေလ့လာသင္ၾကားထားတဲ့ Professional ေတြငွားၿပီး ျပည္သူ.အသံ လူထုုအသံေတြကိုု နားေထာင္ဖိုု. ျပည္သူ.အျမင္ လူုုထုုအျမင္ေတြမွာ In pubic eye, they want to be seen Good, Look Nice, ျဖစ္ေစခ်င္တာ ျဖစ္ပါသည္။ အမ်ားအျမင္မွာ ပံုုရိပ္ေကာင္းတာကိုု ျပခ်င္သူေတြပါ။ Good Image ျဖစ္ေအာင္ ထိမ္းသိမ္း ခ်င္တာ ျဖစ္ပါသည္။

ဒါေၾကာင့္ သူတိုု.ကိုု မေကာင္းေျပာတာေတြ ေ၀ဖန္ ပုုတ္ခုုတ္မႈေတြကိုု ျဖစ္နိုုင္သမွ် နည္းလိုုပါသည္။ ဒီေတာ့ သူတိုု.ဆီမွာ ၀န္ထမ္း တဦးဦးကိုု ခန္.မယ္ဆိုုရင္ေတာင္ မဟုုတ္ရင္လဲ ပါတီတခုုခုုကေန ကိုုယ္စားလွယ္ေလာင္းပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ေနရာကိုု ၀င္ေရာက္ အေရြးခံဖိုု. ကိုုယ္စားလွယ္ေလာင္း ေလ်ာက္ထားတာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ Social Media ေတြမွာ ဒီလူေတြဟာ အရင္က ဘာေတြ လုုပ္ခဲ့သလဲ ဘာေတြ ေျပာခဲ့သလဲ။ အရင္က ေရးထား ေျပာထားတဲ့ အခ်က္ေတြက သူတိုု.ကိုု ထိခိုုက္လာနိုုင္သလား ျပသာနာေတြ တက္လာနိုုိင္သလား ဆိုုတာေတြကိုု သိေအာင္ အင္တာနက္ေတြ အြန္လိုုင္းေတြမွာ အဲဒီလူေတြ၏ နာမည္ကိုု ရိုုက္ၿပီး ရွာၾကည့္တတ္ပါသည္။ ေလ့လာ တတ္ပါသည္။ ဒီေတာ့ သတင္းစာေတြ ဂ်ာနယ္ေတြ MainStream Media ေတြမွာ ေရးတာ သားတာ ေျပာတာ မဆိုုထားနဲ. အေပ်ာ္တမ္းနဲ. ဆိုုရွယ္မီဒီယာေတြမွာ ေရးသားခ်က္ေတြေၾကာင့္ေတာင္ နာမည္ပ်က္မွာ ထိခိုုက္လာမွာကိုု အျဖစ္ မခံနိုုင္ပါဘူး။ ဒီအခ်က္ေတြဟာ လူတဦးကိုု အလုုပ္ ခန္.တာ တာ၀န္ေပးတဲ့အပိုုင္းေတြမွာ အခုုဆိုုရင္ အေနာက္နိုုင္ငံက အလုုပ္ရွင္ေတြ အထက္ အရာရွိေတြက ေလ့လာတတ္ပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ ဥပမာ BBC သတင္းေထာက္ Anna Jones အေၾကာင္း သိေအာင္ အင္တာနက္ေတြ အြန္လိုုင္းေတြမွာ နာမည္ရိုုက္ၿပီး ရွာလိုုက္ Search လုုပ္လိုုက္တဲ့အခါ အဲဒီ သူနဲ. ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားခ်က္ေတြ ေျပာဆိုုခ်က္ေတြ ေ၀ဖန္ခ်က္ေတြ ကန္.ကြက္ခ်က္ေတြ ထြက္လာမည္ ျဖစ္ပါသည္။ တကယ္လိုု. ဒီလူဟာ ျပသာနေတြ ရွိတယ္ ျပသာနာေတြ တက္နိုုင္တယ္ ကိုုယ္ဌာနနဲ. သတင္းဌာနကိုု ထိခိုုက္မယ္ ဆိုုရင္ Controvercial ေတြ ျဖစ္တတ္ၿပီး သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကလဲ မမွန္၊ ေရးသားခ်က္ေတြကလဲ မရိုုသားပဲ wrong facts, misleading, misinformation ေတြ ေရးသားတတ္တယ္ဆိုုတာသိရင္ အဲဒီလိုု လူမ်ိဳးေတြကိုု အလုုပ္ ခန္.တာ တာ၀န္ေပးဖိုု. ေရွာင္တတ္ပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ သတင္းေထာက္ေတြဟာ အခ်က္အလက္ေတြကိုု မွန္မွန္ကန္ကန္ မဟုုတ္ပဲ ဘက္လိုုက္ေရးမယ္။ မရိုုးမသားနဲ. လုုပ္မယ္ဆိုုရင္ ေသာတရွင္ေတြ ပရိတ္သတ္ေတြအေနျဖင့္ တရား၀င္ၿပီး အဆင့္ဆင့္ကိုု စာေရး တိုုင္ၾကားဖိုု. လိုုသလိုု ျဖစ္နိုုင္တဲ့ ရနိုုင္တဲ့ Medium ကိုု သံုုးၿပီး ေ၀ဖန္ သံုုးသပ္ခ်က္ေတြ ကန္.ကြက္မႈေတြကိုု ေရးၿပီး တင္ပိုု.လိုုပါသည္။ အဲဒီလိုု ေရးသားၿပီး တင္လိုုက္ရင္ ဒီအခ်က္အလက္ေတြ ေရးသားမႈေတြဟာ အင္တာနက္နဲ. အြန္လိုုင္းေပၚမွာ အၿမဲက်န္ေနမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဒါဟာ သိပ္ၿပီး ထိေရာက္ပါသည္။

ေနာက္တခုုကေတာ့ လူသဘာ၀အရ သက္ဆိုုင္ရာ သတင္းဌာနေတြမွာလဲ အတြင္းမွာ အခ်င္းခ်င္း အာဏာၿပိဳင္မႈဆိုုတာ ရွိပါသည္။ Every institution and Group have internal fight or we can call it as “ power struggle.” သူလူကိုုယ္လူ အုုပ္စုု ဖြဲ.တဲ့အေနအထားပါ။ ဒါေၾကာင့္ အခုု BBC Reporter ANNA JONES နဲ. ပတ္သက္လိုု. တံုု.ျပန္ခ်က္ေတြကိုု ေရးတဲ့အခါ သူတိုု. ဌာန အသံလြင့္ဌာနမွာတင္ သူကိုု မၾကိဳက္တဲ့သူေတြ သူနဲ. ၿပိဳင္ဖက္ ျဖစ္ေနသူေတြလဲ ရွိေနမွာပဲ။ ဒီေတာ့ ေသတရွင္ေတြ ပရိသတ္ေတြကိုု တရား၀င္ ေရးသား ကန္.ကြက္လာတဲ့စာေတြ ေထာက္ျပခ်က္ေတြ ေရးသားမႈေတြဟာ သူ. ၿပိဳင္ဖက္အတြက္ လက္နက္အျဖစ္ အသံုုးျပဳနိုုင္သလိုု ျဖစ္သြာၿပီး အဲဒီအတြက္ ၿပိဳင္ဖက္ေတြက ဒီအခ်က္အလက္ေတြ ေရးသားခ်က္ေတြကိုု ကိုုင္ၿပီး အတြင္းမွာတင္လဲ ျပန္ ဖိလာမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဒီေတာ့ သူ.စရိတ္နွင့္သူကိုု ထိေရာက္တဲ့ အေရးၾကီးတဲ့သူေတြဆီ ေရာက္ေအာင္ အထူးသျဖင့္ အတြင္းစည္းက လူဆိုုေတာ့ အျပင္လူထက္ ပိုုၿပီး သိတာေပါ့။ ဘယ္သူကိုု ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဒီအခ်က္အလက္ေတြ ဒီစာေတြျဖန္ရင္ သိေအာင္ လုုပ္ရင္ ထိေရာက္မယ္ဆိုုတာ။ ေနာက္ ၿပိဳင္ဖက္အေနနဲ.ကလဲ သူေျပာတာမဟုုတ္ပဲ ေသာတရွင္ေတြ ပရိတ္သတ္ေတြက ေရးတဲ့စာျဖစ္ေတာ့ Third party ၏ ေရးသားခ်က္ေတြျဖစ္ေတာ့ ပိုုၿပီး ခိုုင္မာေစပါတယ္။ ဒါဟာလဲ ပရိတ္သတ္ေတြ ေသာတရွင္ေတြ ေရးတဲ့စာေတြ ကန္.ကြက္မႈေတြ ကိုု အတြင္းစည္းမွာ ထိေရာက္ေအာင္ လုုပ္ရာမွာ အထူး အေရးပါ လွပါသည္။ ထိေရာက္ပါသည္။

ေနာက္တခုုကလဲ အဲဒီလိုု အားနည္းခ်က္ေတြကိုု စနစ္တက် ေလ့လာၿပီး အခ်င္းခ်င္း ျပန္ကိုုင္တာ အုုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ အဲဒီ အားနည္းခ်က္ေတြကိုု ေထာက္ျပၿပီး အျပန္ထိမ္းဖိုု.အတြက္လဲ အထက္အရာရွိေတြအတြက္ အသံုုး၀င္တယ္ေလ။ 

ဒီေတာ့ သတင္းေထာက္ေတြဟာ ပရိသတ္ေတြ ေသာတရွင္ေတြ၏ အသံေတြကိုု ဂရုုမစိုုက္ပဲ ထင္ရာ ဆိုုင္းမယ္ဆိုုရင္ေတာ့ သူ.ဆီကိုု စာေရးၿပီး တရား၀င္ ကန္.ကြက္ပါ။ ေထာက္ျပပါ။ မိတၱဴကိုု သူ.အထက္က အဆင့္ဆင့္အရာရွိေတြ အယ္ဒီတာေတြ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ေတြ ဌာနမွဴးေတြ ေဒသဆိုုင္ရာ တာ၀န္ခံေတြ ဘြတ္အဖြဲ.ေတြ ဒါရိုုက္တာေတြ ဥကၠဌေတြ President ေတြအထိ ဆင့္ကဲ တာ၀န္ရွိသူေတြအထိ သိေအာင္ မိတၱဴေတြ ပိုု.ပါ။ တခ်ိန္တည္းမွာ သက္ဆိုုင္ရာ အစိုုးရ ၀န္ၾကီးေတြ တာ၀န္ရွိတဲ့ ၀န္ၾကီးဌာနကိုုလဲ အသိေပးၿပီး မိတၱဴကိုု အတိုုက္အခံ ပါတီေတြ အမတ္ေတြထဲ ဒီအခ်က္အလက္ေတြကိုု ေထာက္ၿပီး ေျပာမည့္ သူလက္ထဲ ေရာက္ေအာင္ ထည့္ပါ။ ဒါအျပင္ လံုု၀ ၿငိမ္ေနလိုု.မရေအာင္ ေစ်းကြက္ၿပိဳင္ဖက္ Competitive Media ေတြ လူထုုလူတန္းစားနဲ. နိုုင္ငံသားအခြင့္အေရးအဖြဲ.ေတြ အစိုုးရႏွင့္ အစိုုးရပိုုင္ ျပည္သူပိုုင္ဌာနေတြ ေကာ္ပေရးရွင္းေတြ ေကာ္မတီေတြ၏ လုုပ္ရပ္ေတြကိုု ေစာင့္ၾကည့္ေနသည့္ အဖြဲ.ေတြကိုုလဲ ေထာက္ျပနိုုင္ေအာင္ လုုပ္ပါ။ ဒီလိုု လုုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ကိုုယ့္ကိစၥ ကိုုယ့္ျပသာနာေတြဟာ ကိုုယ္ကိစၥ သက္သက္တင္ မဟုုတ္ေတာ့ပဲ သက္ဆိုုင္ရာ ဌာနေတြ အဖြဲ.အစည္းေတြ အရာရွိေတြ၏ ကိစၥ သူတိုု. အလုုပ္ေတြလိုု ျဖစ္သြားတဲ့အခါ ပိုုၿပီး ထိေရာက္မယ္ ျမန္ဆန္မယ္။ သူတိုု.အခ်င္းခ်င္းဆိုုေတာ့ ပိုုၿပီး ဘယ္လိုု လုုပ္ရင္ ရတယ္ဆိုုတာ သိတယ္။ ဒီေတာ့ ကိုုယ့္ဖက္က အခ်က္အလက္နဲ. အျဖစ္အပ်က္ အမွန္ကိုုသာ ထည့္ေပးလိုုက္ယံုုပဲ။ ဒါမ်ိဳးဆိုုရင္ အေနာက္နိုုင္ငံက အမတ္ေတြ သတင္းဌာနေတြက ကိုုင္ၿပီး အစိုုးရေတြကိုု ဖြျခင္တာ ဖြျခင္တာ ကိုုင္ျခင္တာ နိုုင္ငံေရးတိုုက္ကြက္အတြက္ ေထာက္ျပစရာေတြအျဖစ္ သံုုးခ်င္တာမိုု. အဲဒီလိုု ျဖစ္ေအာင္သာ လုုပ္ပါ။ ထိေရာက္တာ ေသျခာပါသည္။

ဒါေၾကာင့္လဲ အေနာက္နိုုင္ငံက Lobby & Campaign အဖြဲ.ေတြဟာ ဒီအခ်က္ေတြကိုု အသံုုးခ်ၿပီး လုုပ္ေနတာ ျဖစ္ပါသည္။ လူေလး နည္းနည္းျဖင့္ လုုပ္အားေပး ၄-၅ေယာက္ေလာက္ ကြန္ျပဴတာ ၄-၅ လံုုးနဲ. Campaign ေတြ လႈပ္ရွားမႈေတြ ေဖာ္ေနတာ ျဖစ္ပါသည္။ Signature Campaign and Letter Writing Campaign ဆိုုတာေတြဟာ ဒီသေဘာေတြပါ။ ေသျခာ ပံုုစံခ် ေရးသားထားတဲ့ Format တခုုခုု လုုပ္ထားတဲ့ ေရးသားခ်က္ေတြကိုု အမတ္ေတြ သတင္းဌာနေတြ အစိုုးရ ၀န္ၾကီးေတြ NGOs အဖြဲ.ေတြဆီ ရနိုုင္သမွ် မ်ားမ်ား က်ယ္က်ယ္ျပန္.ျပန္. ျဖန္.ေ၀ကာ စည္းရံုုးလံႈ.ေဆာ္တာ ျဖစ္ပါသည္။ လုုပ္အားေပး ၄-၅ဦးကိုု ေခၚၿပီး အီးေမးလ္ေတြျဖင့္ စာပိုု.တာ။ အေကာင့္အမ်ိဳးမ်ိဳး ဖြင့္ၿပီး နာမည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ စာေရးတာ။ အမတ္ေတြ ၀န္ၾကီးေတြ ဆီကိုု ဖုုန္းဆက္ၿပီး ေတာင္းဆိုုတာ။ ဒီလိုု အလုုပ္ေတြကိုု သိန္း ေသာင္းခ်ီတဲ့ လူေတြက လုုပ္တာ မဟုုတ္ပဲ လူနည္းနည္းေလးနဲ. ဘယ္သူက ဘယ္အမတ္ကိုု ေခၚ။ ဘယ္သူက ဘယ္အဖြဲ.ကိုု ဆက္သြယ္။ ဘယ္၀ါက ဘယ္ကိုုယ္စားလွယ္ ဘယ္၀န္ၾကီး ဘယ္သံရံုုး ဘယ္ သံအမတ္ကိုု ဆက္သြယ္ပါ ဖုုန္းေခၚပါ။ စာေရးပါ။ အီးေမးလ္ပိုု. ပါ စတဲ့ တာ၀န္ေတြ ခြဲၿပီး Campaign ေတြ လုုပ္ၾကတာ မ်ားပါသည္။ အစိုုးရ အတိုုက္အခံ သတင္းဌာနႏွင့္ လူထုုကိုု စနစ္တက်ျဖင့္ သိေအာင္ လုုပ္ၿပီး အဲဒီအတြက္ ထိေရာက္ေအာင္ ျမန္ဆန္ေအာင္ ကြန္ျပဴတာနဲ. အင္တာနက္ IT နည္းပညာကိုု သံုုးၿပီး လုုပ္အားေပး ၄-၅ ေယာက္ျဖင့္ပဲ Campaign ေတြ လုုပ္ေလ့ရွိပါသည္။

Signature Campaigns and Letter Campaigns ေတြဟာ ျမန္မာျပည္က အစိုုးရလိုုဟာမ်ိဳး ၀န္ၾကီးလိုု ဟာမ်ိုးေတြမွာ ထိေရာက္မႈ မရွိေပမည့္ အေနာက္နိုုင္ငံအစိုုးရေတြ အဖြဲ.အစည္းေတြ အတိုက္အခံ အမတ္ေတြအတြက္ေတာ့ ထိေရာက္သည္။ အက်ိဳးရွိသည္။ သူတိုု.နိုုင္ငံေတြဟာ PR နိုုင္ငံေရးျဖစ္တာမိုု. နိုုင္ငံေရး စင္ေတြ Political Stage and Prep ေတြကိုု တစနစ္တက်ျဖင့္ ျပင္ဆင္ကာ ဘယ္အေရာင္ သံုုးမယ္ ဘယ္လိုု ေျပာမယ္။ ဘယ္စကားလံုုးကိုု အထိက ထားေျပာမယ္ ဘယ္သူေတြက ဘယ္ေနရာမွာ ရပ္မည္။ စင္ေပၚမွာ ဘယ္သူေတြက ဘယ္လိုုပံုုစံျဖင့္ ဘယ္အစီအစဥ္အတိုုင္း ရပ္မည္။ မီးေရာင္ေတြ အခမ္းအနားေတြကိုု ဘယ္လိုု အေရာင္ ဘယ္လိုု Colour ေတြျဖင့္ ကိုုယ္ေျပာခ်င္ ေပးခ်င္တဲ့ စကားေတြ Message ေတြကိုု ထိေရာက္ေအာင္ လုုပ္မယ္ စသည္ စသည့္ ျပင္ဆင္မႈ Political Prep ေတြဟာ လူထုုအျမင္ ေကာင္းေအာင္ ယံုုၾကည္ေအာင္ ေထာက္ခံေအာင္ စည္းရံုုးမႈေတြျဖစ္လိုု. အေနာက္နိုုင္ငံက နိုုင္ငံေရးသမားေတြ အစိုုးရေတြ ဌာနဆိုုင္ရာေတြအတြက္ Public Image ေကာင္းဖိုု. အထူးေရးၾကီးပါသည္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအေျခအေနကိုုပဲ ျပန္အသံုုးခ်ၿပီး ပရိသတ္နင့္ ေသာတရွင္ေတြကိုု ဂရုုမစိုုက္ပဲ မဟုုတ္ မမွန္ သတင္းေတြ ေရးသား ျဖန္.ခ်ီ လံႈ.ေဆာ္လာရင္ေတာ့ ၀ိုုင္း၀န္ၿပီး ဆံုုးမဖိုု. လိုုပါသည္။

ေနာက္တခုုကေတာ့ ဘီဘီစီ ျမန္မာပိုုင္းကေန ေျပာေလ့ရွိတဲ့ သတင္းတခ်ိဳ.ပါ။ ကခ်င္ျပည္နယ္က တိုုက္ပြဲေတြအတြင္း အစိုုးရ စစ္သားေတြ ဘယ္ႏွစ္ဦး က်ဆံုုးတယ္ ထိခိုုက္ဒဏ္ရာ ရတယ္ဆိုုတာကိုု ထုုတ္လြင့္ေနတဲ့ကိစၥပါ။ ဘယ္သူ ေျပာလဲဆိုုရင္ KIA အရာရွိေတြ၏ ေျပာဆိုုခ်က္ေတြကိုု ကိုုးကားၿပီး ေျပာေလ့ရွိပါသည္။ ၿပီးေတာ့မွာ ဒီသတင္းအခ်က္အလက္ေတြကိုုေတာ့ ဘီဘီစီအေနျဖင့္ သီးျခား အတည္ျပဳလိုု. မရနိုုင္ဘူး ဆိုုပါသည္။ သီးျခား အတည္ျပဳခ်က္မရနိုုင္မွန္း သီးျခား အတည္ျပဳခ်က္ လုုပ္လိုု.မရတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကိုု ဘာေၾကာင့္ သိလ်က္ႏွင့္ သတင္းအျဖစ္ ထုုတ္ေနရပါလဲ။ ေနာက္ၿပီး အဲဒီလိုု ထုုတ္လြင့္သြားတဲ့ သတင္းေတြကိုုလဲ ဘယ္ေတာ့မွ Follow up အေနျဖင့္ ေနာက္ဆက္တြဲအေနျဖင့္ အတည္ျပဳခ်က္ လုုပ္ေပးခဲ့တာလဲ မရွိပါ။ ဒါဟာ တာ၀န္မဲ့ပါသည္။

သတင္းဌာန တခုုအေနျဖင့္ မွန္လား မမွန္လား မသိတဲ့ သတင္းတခုုကိုု ၿပိဳင္ဖက္ အထူးသျဖင့္ အခုု ကိစၥဆိုုရင္ တဖက္နဲ. တဖက္ ရန္သူလိုု တိုုက္ခိုုက္ သတ္ျဖတ္ေနတဲ့ ရန္ဖက္ကေန ေျပာတဲ့အခ်က္ကိုု ကိုုးကားၿပီး အခုုလိုု တိုုက္ပြဲ က်ဆံုုး စာရင္းေတြကိုု ထုုတ္ျပန္ေနျခင္းဟာ လံုုး၀ မလုုပ္သင့္ မလုုပ္ထိုုက္ပါ။ ေကာလဟာလ သတင္းတခုုလိုု. သိေနပါလ်က္ အတည္ျပဳခ်က္ လုုပ္လိုု.မရတဲ့ သတင္းေတြကိုု ထပ္ထပ္ၿပီး ထုုတ္လြင့္ေနျခင္း၊ အတည္ျပဳခ်က္ မရေသးတဲ့ သတင္းေတြကိုု ထုုတ္လြင့္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အဲဒီ သတင္းအခ်က္အလက္နဲ. ပတ္သပ္ၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲအေနျဖင့္ ျပန္ၿပီး အတည္ျပဳခ်က္ မေပးျခင္းဟာ တာ၀န္မဲ့သည့္ လုုပ္ရပ္ျဖစ္ပါသည္။ မမွန္ သတင္းေတြကိုု ျဖန္.ခ်ီသလိုု ျဖစ္ၿပီး အဲဒီ သတင္းအခ်က္အလက္အတြက္လဲ တာ၀န္ မယူရာ ေရာက္ပါသည္။ သတင္းတခုုဟာ မွန္ မွန္ မမွန္မွန္ ဟုုတ္ ဟုုတ္ မဟုုတ္ဟုုတ္ ကိုုယ့္ သတင္းဌာနကေန ထုုတ္လြင့္လိုုက္ၿပီ ဆိုုတာနဲ. တာ၀န္ရွိသြားပါသည္။ ဒီသတင္းနဲ. ပတ္သက္ၿပီး တာ၀န္ခံရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုုတာေတ့ ေကာလဟာလ သတင္းတပုုဒ္ဟာ သူ.အလိုုလိုုနဲ. လူအမ်ားၾကီးဆီကိုု ခဏေလးနဲ. တၿပိဳင္နက္ ေရာက္မသြားနိုုင္ပါဘူး။ အဲဒီ မမွန္သတင္းတခုု လူအမ်ားၾကီးဆီကိုု ျပန္.ႏွံ.ဖိုု.ဆိုုရင္ ဘီဘီစီလိုု အသံလြင့္ဌာန Mass Medium ေတြက ကူညီမွ ျဖစ္ပါသည္။ အခုုလိုု အတည္ ျပဳလိုု.မရတဲ့သတင္းတပုုဒ္ မွန္သလား မွားသလား အတတ္မေျပာနိုုင္တဲ့ သတင္းတပုုဒ္ ေဟာလကာလ သတင္း တပုုဒ္ ၀ါဒျဖန္.ခ်ီတဲ့ သတင္းတပုုဒ္ကိုု လူေတြ အမ်ားၾကီးဆီ ေရာက္ေအာင္ ကိုုယ္က သိလ်က္နဲ. ျဖန္.ေပးလိုုက္ရင္ သင့္မွာလဲ တာ၀န္ရွိသြားပါသည္။ တာ၀န္လဲ ယူရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

တကယ္မွန္တဲ့သတင္းဆိုုရင္ေတာ့ တပ္ရင္း တခုုလံုုး ျဗဴဟာတခုုလံုုး က်ရင္ေတာင္ သတင္းလြင့္ပါ။ ျပသနာမရွိပါဘူး။ အတိအက် ေျပာနိုုင္တဲ့ မွန္တဲ့သတင္းပဲေလ။ အခုုေတာ့ အတိအက် မသိရတဲ့ အတည္ျပဳလိုု.မျဖစ္တဲ့ သတင္းေတြကိုု လႊင့္ေတာ့ ေသာတရွင္ေတြ ပရိသတ္ေတြအတြက္ စိတ္အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ရသည္။ အထူးသျဖင့္ ကိုုယ့္ကေလးကိုု ကေလးစစ္သားအျဖစ္ စုုေဆာင္းခံထားရသည့္ မိဘေတြအတြက္ ပိုုၿပီး ပူပင္ေသာက ေရာက္ရသည္။ စိတ္ညစ္ရ စိတ္ဆင္းရေစသည္။ ကိုုယ့္ကေလးက တပ္ထဲမွာ။ အရြယ္မေရာက္ပဲ စစ္တပ္ထဲ ေရာက္လိုု. စိတ္က ပူေနရတယ္။ အခုု ကခ်င္မွာ တိုုက္ပြဲေတြ ျဖစ္ေနတယ္။ အဲဒီတိုုက္ပြဲေတြမွာ စစ္သားေတြ အမ်ားၾကီး ေသတယ္။ က်တယ္လိုု. ဘီဘီစီက သတင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အတည္ျပဳလိုု.ေတာ့ မရဖူးဆိုုတယ္။။။ဒီလိုု သတင္းေတြေၾကာင့္ ေသေတာင္ ေသခ်င္တယ္လိုု. ညီးညဴေနတဲ့ မိဘေတြရဲ့ အသံကိုု ၾကားရေတာ့ စိတ္ မေကာင္းပါ။ သတင္းေတြ မေသျခားပဲ လြင့္ေနသူေတြကိုုလဲ စိတ္ တိုုမိပါသည္။ ဒီလိုု သတင္းအခ်က္အလက္ေတြက မိဘေတြအတြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ ေသာက မီးေတြ ျဖစ္ေစမလဲ။ စိတ္ဆင္းရဲမႈေတြ ျဖစ္ေစမလဲ။

ေနာက္ အတည္ျပဳခ်က္ မရွိေသးတဲ့ သတင္းေတြကိုု လြင့္ၿပီးရင္ေတာ့ အဲဒီ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကိုု ျပန္ၿပီး ပရိသတ္ကိုုအတည္ျပဳခ်က္ ျပန္လုုပ္ေပးဖိုု. လိုုပါသည္။ အဲဒီလိုု မလုုပ္နိုုင္ဘူး တာ၀န္ မယူနိုုင္ဘူးဆိုုရင္ေတာ့ မွန္ မမွန္ မသိတဲ့ သတင္းေတြ ဟုုတ္ မဟုုတ္ အတိအက် မေျပာနိုုင္တဲ့ သတင္းေတြကိုု အစ ကတည္းက မထုုတ္လြင့္ပါနဲ. မျဖန္.ပါနဲ. မေၾကညာပါနဲ.။ ဒါဟာ သတင္းဌာန သတင္းေထာက္ေတြ၏ က်င့္၀တ္နဲ.လဲ မညီသလိုု ကိုုယ္ရဲ့ ေနရာ Position အကိုု အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး အလြဲသံုုးစားျဖင့္ မမွန္ မကန္ ေကာလဟာလ သတင္းမွားေတြကိုု ျဖန္.ခ်ီရာ ေရာက္ပါသည္။ ကိုုယ့္သတင္းဌာန၏ နာမည္ကိုုလဲ အသံုုးခ်ရာ ေရာက္သလိုု ကိုုယ့္သတင္းဌာနကိုုလဲ သိကၡာ က်ေစပါသည္။ ဒီလိုုကိစၥေတြကိုုလဲ သက္ဆိုုင္ရာ အယ္ဒီတာေတြ ဌာနမွဴးေတြကလဲ ထိမ္းသိမ္းဖိုု. ေစာင့္ၾကည့္ဖိုု. လိုုပါသည္။ ေကာလဟာလ သတင္းေတြ ုုဟုုတ္မဟုုတ္ အတိအက် မသိတဲ့ သတင္းေတြ အတည္ျပည္လိုု.မရနိုုင္တဲ့သတင္းေတြဟာ ဘယ္လိုုပဲ တဖက္ကေန ၀ါဒျဖန္.ခ်ီေရးအတြက္ စိတ္ဓာတ္ စစ္ဆင္ေရးအတြက္ လႈံုု.ေဆာ္ျဖန္.ခ်ီ ေျပာဆိုုပါေစ ဘီဘီစီလိုု သတင္းဌာန Mass Medium Vehicle က ဒီသတင္းအခ်က္အလက္အမွားေတြကိုု သယ္မသြားဖူး ျဖန္.ခ်ီတာ မလုုပ္ဖူးဆိုုရင္ လူ၁၀ ေရာက္ေတာင္ သိမွာ မဟုုတ္ပါ။ အခုုေတာ့ တတိုုင္းျပည္လံုုး လူေတြ သန္းခ်ီ သိေအာင္ အခုုလိုု ဟုုတ္ မဟုုတ္ မွန္ မမွန္ မေျပာနိုုင္တဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကိုု သိလ်က္နဲ. ျဖန္.ခ်ီေပးေနျခင္း လြင့္ထုုတ္ျခင္းအတြက္ ဘီဘီစီ(ျမန္မာပိုုင္း)ဌာနမွာေရာ သတင္းလြင့္တဲ့ သတင္းေထာက္မွာပါ တာ၀န္ရွိၿပီး ဒါဟာ စာနယ္ဇင္း က်င့္၀တ္နဲ. ညီတဲ့ အလုုပ္ မဟုုတ္ပါ။ လြတ္လပ္တဲ့ စာနယ္ဇင္းတခုုကိုုလဲ ကိုုယ္စားျပဳရာ မေရာက္ပါ။ ၾကံုုတုုန္း အၾကံေပးျခင္တာကေတာ့ အတည္ျပဳလိုု.မရနိုုင္တဲ့ သတင္းေတြ ဟုုတ္မဟုုတ္ မွန္ မမွန္ အတိအက် မေျပာနိုုင္ေသးတဲ့ သတင္းေတြ ေဟာလ ဟာလ သတင္းေတြ နဲ. ပတ္သက္လာရင္ Journalism သင္တန္းေတြ ေက်ာင္းေတြမွာ သင္ၾကား ပိုု.ခ်တတ္တဲ့ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စည္းကမ္းခ်က္ေလးကိုု သတိျပဳေစခ်င္ပါသည္။ ဒါကေတာ့ ဒီလိုုပါ။ ။ “If feel doubt, please check it out, still doubt, chop it out.” ဒီအရာေလးက အတည္ျပဳလိုု.မရတဲ့ သတင္းေတြကိုု ခဏခဏ ထုုတ္လြင့္ေနတဲ့ ဘီဘီစီ သတင္းေထာက္ေတြအတြက္ စဥ္းစား ဆင္ျခင္ရမည့္ ေလ့လာရမည့္ အရာပါ။

အကယ္၍ သံသယျဖစ္ေနရင္။ အတိအက် ေျပာဖိုု. ခက္ေနရင္ ေက်းဇူးျပဳၿပီး အဲဒါကိုု ေသျခာေအာင္ စစ္ေဆးပါ။ အဲဒီလိုု လုုပ္တာေတာင္မွ ဆက္ၿပီး သံသယရွိေနေသးတယ္ အတိအက် ေျပာဖိုု. ခက္ေနေသးတယ္ဆိုုရင္ေတာ့ အဲဒီအခ်က္အလက္ေတြ အဲဒီ သတင္းေတြကိုု ျဖတ္ေတာက္ပစ္လိုုက္ပါတဲ့။

ဒါဟာ က်င့္၀တ္ရွိတဲ့ သတင္းဌာန အယ္ဒီတာအခန္း NEWS ROOM & EDITORIAL POLICY အတြက္ အေကာင္းဆံုုး သင္ျပခ်က္ ညႊန္ၾကားခ်က္ပါ။ မေသျခာရင္ေသး စစ္ေဆးပါ။ ဒါေတာင္ ဆက္ၿပီး အတိအက် မေျပာနိုုင္ဘူး မေသျခာေသးဘူးဆိုုရင္ေတာ့ ျဖတ္ပစ္ပါ။ ျဖဳတ္ခ်ပစ္လိုုက္ပါ။ Edit လုုပ္လိုုက္ပါ။

ဒီလိုုဆိုုရင္ အတိျပဳလိုု.မရနိုုင္တဲ့ သတင္းေတြကိုု လြင့္တာမ်ိဳးေတြ မျဖစ္နိုုင္သလိုု အတိမျပဳနိုုင္ေသးတဲ့သတင္းေတြ လြင့္သြားရင္လဲ ျပန္ၿပီး အဲဒီ ထုုတ္လြင့္ခ်က္ေတြဟာ မွားတယ္ မွန္တယ္ဆိုုတာ ေသာတရွင္ေတြ သတင္းဌာနေတြကိုု ျပန္ၿပီး အတည္ျပဳခ်က္ျဖင့္ ျပန္ေျပာဖိုု. တာ၀န္ရွိပါသည္။ ဒီမိုုကေရစီ က်င့္စဥ္မွာ ျပည္သူဟာ Public/Citizen က အေရးၾကီးၿပီး ေစ်းကြက္စီးပြားေရးမွာ Customer Satisfaction က အေရးၾကီးၿပီး Customer is always Right ဆိုုတဲ့ စားသံုုးသူ အခြင့္အေရး Consumer Rights က အဓိက က်ပါသည္။ လြတ္လပ္တဲ့ စာနယ္ဇင္းစနစ္မွာလဲ ပရိသတ္ ။ေသာတရွင္ေတြ စာဖတ္သူေတြ Audience/Reader ဟာ အေရးၾကီးၿပီး သတင္းသမားေတြ အေနျဖင့္ ပရိသတ္ေတြ စာဖတ္သူေတြ ေသာတရွင္ေတြကိုု မေလးမစား လုုပ္လိုု. လ်စ္လ်ဴရႈ ဂရုုမစိုုက္လိုု. မရပါ။ မဟုုတ္ရင္ေတာ့ ဘယ္လိုု နည္းျဖင့္ ဆံုုးမလိုု.ရတယ္ဆိုုတဲ့ နည္းလမ္းေတြ လုုပ္ထံုုး လုုပ္နည္းေတြဟာ ေသာတရွင္ေတြ ပရိသတ္ေတြက နားလည္ေနၿပီ မဟုုတ္ပါလား။ ။ ဒီမိုုကေရစီဆိုုတာ ကိုုယ့္အခြင့္အေရးကိုု ကိုုယ္ သိၿပီး အဲဒီ အခြင့္အေရးေတြကိုု ဘယ္လိုု ကာကြယ္မလဲဆိုုတာ သိဖိုု.ပဲလိုုတယ္။ ကိုုယ့္အခြင့္အေရးေတြကိုု ခ်ိဳးေဖါက္ခံရရင္ ဘယ္လိုု ရပိုုင္ခြင့္ ေဘာင္အတြင္းကေန စနစ္တက်ျဖင့္ ကိုုယ့္အင္အားကိုု အသံုုးခ်ရမလဲ လုုပ္ပိုုင္ခြင့္ကိုု သံုုးခ်ၿပီး ခုုခံကာကြယ္ ျမင့္တင္ရမလဲဆိုုတဲ့ အသိရွိဖိုု.က အေရးၾကီးဆံုုးအရာ ျဖစ္ေနပါေတာ့သည္။