က်မေတာင္းပန္ပါတယ္ရွင္။ က်မရန္ကုန္ၿမဳိ႕ ေတာင္ဥကလာပက မိေကာင္းဖခင္သားသမီးပါ၊ မယုံယင္ က်မတုိ႔မိသားစု ဓါတ္ပုံကုိ ၾကည့္ပါ၊ က်မအခုဒကေရာက္လာလုိ႔ ပုိက္ဆံတျပားမွမပါတဲ့ အတြက္ ေမာ္ေတာ္စီးခမေပးႏုိင္တာကုိ ခြင့္လႊတ္ပါရွင္”
ဘူးသီးေတာင္က စစ္ေတြအသြား ေမာ္ေတာ္ေပၚမွာ ေမာ္ေတာ္စီးခ ေကာက္ခံေနသူကုိ ငုိယုိေတာင္းပန္ေနတဲ့ ရုပ္ရည္သနားကမားနဲ႔ ဗမာအမ်ဳိးသမီးေလးတဦးရဲ႕အျဖစ္ကုိ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္သုံးဆယ္ေက်ာ္ ပတ္၀န္းက်င္က ကိုယ္တုိင္ျမင္ခဲ့ရပါတယ္။
နံေဘးမွခရီးသြား ရခုိင္အဘြားႀကီးတဦးက “သမီးဘယ္လုိျဖစ္လာလုိ႕လဲ၊”လုိ႔ေမးေတာ့ သူ႔အေျဖက “လူတေယာက္နဲ႔ရန္ကုန္မွာ ခ်စ္ႀကဳိက္ၾကၿပီး လုိက္ေျပးခဲ့ပါတယ္၊ သူက သူ႔ရဲ႕ဇာတိျဖစ္တဲ့ ရခုိင္ျပည္ကုိ ခဏသြားေနၾကမယ္၊ ၿပီးေတာ့မွ ရန္ကုန္ကုိ ျပန္လာေန ၾကမယ္လုိ႔ေျပာေတာ့ မိဘေဆြမ်ဳိးေတြကုိေရွာင္တိမ္းလုိတဲ့ က်မကလည္း အလြယ္တကူလက္ခံၿပီးလုိက္လာပါတယ္။ သူနဲ႔စၿပီးခ်စ္ႀကဳိက္တုန္းက သူ႔ကုိယ္သူရခုိင္လူမ်ဳိးလုိ႔ေျပာထားပါတယ္၊ က်မကလည္း အယုံလြယ္ခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ရခုိင္ေျမကုိ စၿပီးနင္းလုိက္တဲ့အခါမွာေတာ့ သူဟာကုလားလူမ်ဳိးသာျဖစ္ေၾကာင္း သိလုိက္ရပါတယ္၊ ကုိယ္၀န္ရွိေနၿပီးျဖစ္တဲ့ က်မအဖုိ႔ေကာ ဘာတတ္ႏုိင္ေတာ့မွာလဲ၊ မထူးေတာ့ဘူးလုိ႔ေျဖသိမ့္ၿပီး သူ႔မိဘေတြေနတဲ့ ဘူးသီးေတာင္ၿမဳိ႕အထိ့ လုိက္လာပါတယ္၊ ဘူးသီးေတာင္ကုိေရာက္ေတာ့ ၿမဳိ႕အစြန္အဖ်ားက ကုလားရပ္ကြက္က သက္ကယ္မုိးတဲသာသာ အိမ္ကုိ၀င္လုိက္တဲ့အခါ သူ႕မိသားစုေတြ တပုံႀကီးဆီးႀကဳိၾကပါတယ္၊ ေနာက္မွသိရတာက သူ႕ရဲ႕အရင္မိန္းမနဲ႔ကေလးေတြလုိ႔သိရပါတယ္၊ က်မကုိယ့္ကုိကုိယ္ သတ္ေသဖုိ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ႀကဳိးစားခဲ့ပါတယ္၊ မေအာင္ျမင္ခဲ့ဘူး။ ရန္ကုန္ကုိျပန္ပုိ႔ေပးဖုိ႔ သူ႕ကုိအႀကိမ္ႀကိမ္ေတာင္းပန္ခဲ့ပါတယ္။
သူက “ရန္ကုန္ကုိ ျပန္ျဖစ္ေအာင္ျပန္မွာပါ၊ အဲဒီမွာ ငါ့လုပ္ငန္းေတြ ေကာင္းေနတာကုိလည္း နင္သိတာပဲ။ ဒီမွာဘာလုိ႔အငတ္ခံေနမွာလဲ။ ျပန္ဖုိ႔ကိစအတြက္ကုိ ေန႔တုိင္းငါႀကဳိးစားေနတာ နင္အသိပဲ။ မွတ္ပုံ တင္လုပ္လုိ႔ရတာနဲ႔ခ်က္ခ်င္း ရန္ကုန္ကုိျပန္ၾကမယ္၊ အခုမွတ္ပုံတင္ ဌာနမွာ ရခုိင္အရာရွိ ရွိေနတုန္းမုိ႔လုိ႔အခက္အခဲရွိေနတာပါ၊ မၾကာ ခင္မွာ ဗမာအရာရွိေျပာင္းလာဖုိ႔ၾကားထားတယ္၊ သူေရာက္လာလုိ႔ ကေတာ့ ပုိက္ဆီဒီေန႔ေပးရင္ မနက္ျဖန္မွာ မွတ္ပုံတင္ရမွာပဲ၊ ခုရွိ ေနတဲ့မွတ္ပုံတင္အရာရွိက မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ျပင္းထန္တယ္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဖက္ကမ္းကေန ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ငါတုိ႑ဘဂၤါလီ လူမ်ိဳးေတြကုိ ျမန္မာျပည္မွာ တရား၀င္ေနထုိင္ခြင့္လုံး၀မေပးခ်င္ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ပုိက္ဆံပုံေပးတာေတာင္ မွတ္ပုံတင္ လုပ္မေပးဘူးျဖစ္ေနတယ္၊ အရင္တေခါက္ ရန္ကုန္ကုိသြားတုန္းက သူမ်ားမွတ္ပုံတင္ကုိ ငွားရမ္းၿပီး သြားခဲ့တာ။ သူကအတင္းျပန္ေတာင္းေနတာရယ္။ မွတ္ပုံတင္လုပ္ရတာ အရမ္း လြယ္ကူေနတယ္ၾကားတာေတြရယ္ေၾကာင့္ပဲ အခုလုိျပန္လာတာ။ ကံဆုိးခ်င္ေတာ့ ရခုိင္အရာရွိေျပာင္းလာတာနဲ႔ တုိက္ဆုိင္သြားတာ ပါ” လုိ႔ေျပာၿပီး က်မကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ေဖ်ာင္းဖ်ခဲ့ပါတယ္။
ဒီလုိနဲ႔ေစာင့္ေနလုိက္တာ ကေလးတေယာက္သာ ေမြးၿပီးသြား တယ္၊ ရန္ကုန္ကုိျပန္ပုိ႔မေပးဘူး။ က်မကုိၿမဳိ႕ထဲေတာင္သြားလာ ခြင့္မေပးဘူး၊ သက္ကယ္မုိးနိမ့္နိမ့္ ႏြားေခ်းနံရံနဲ႔ ေျမႀကီးကုိ ႏြားေခ်းနဲ႔ သမံတလင္း လုိလုပ္ထားၿပီး ေမွာင္မဲေနတဲ့အိမ္မွာ သူတုိ႔ရဲ႔ကုိယ္နံ႔နဲ႔ မုန္ညင္းဆီ နံ႔ေတြကလည္း လွဳိင္လုိ႔။ ထမင္း ကုိအတင္းမ်ဳိခ် စားေသာက္ေန ရတဲ့ဘ၀ငရဲကုိ လုံး၀မခံႏုိင္ ေတာ့တာနဲ႔ ကေလးကုိပါပစ္ၿပီး အခုလုိ ထြက္ေျပးလာရတာပါ၊
ခရီးသည္အမ်ဳိးသမီးႀကီးတဦးက “နင္ကရန္ကုန္သူ ျဖစ္ရက္သားနဲ႔ ကုိယ္ယူမယ့္လူဟာ ရခုိင္လား။ ကုလားလား ခြဲျခား မသိရေအာင္ ‘အ’ ‘န’ ေနရလား၊၊ အနီးရွိေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ဒီေကာင္ မေလးအေၾကာင္းကုိ စိတ္၀င္တစားနဲ႔ ေျပာေနၾကတာ ေတြ႕ရေတာ့ က်ေနာ္လည္းဆက္ၿပီး နားစြင့္ေနခဲ့မိတယ္၊
ငါတုိ႔ ဒီခရီးကုိ အစုန္အဆန္သြားလာေနၾကတာ ဒီအျဖစ္မ်ဳိးေတြ လည္း ေတြ႔ရေပါင္းမ်ားလွၿပီ။ ကုလားေတြက သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔ ရခုိင္လုိ႔ ညာေျပာလုိက္ရုံနဲ႔ ယုံၾကတဲ့ ဗမာမေလးေတြကုိ ငါျဖင့္ အံ့ၾသလုိ႔မဆုံးဘူး” ဆုိတဲ့ အျပစ္တင္သံတခ်ဳိ႕ ကုိလည္း ၾကားေနရပါတယ္၊
ဒီခေလးမေလးက ကံေကာင္းေသးတယ္။ တခ်ဳိ႕ဗမာမေလး ေတြဆုိရင္ စစ္တေကာင္းၿမဳိ႕မွာ ျပည္တန္ဆာအျဖစ္ ေရာင္းစားခံၾကရတယ္တဲ့၊ ထူးထူးျခားျခား ျမန္မာမိန္းကေလးဆုိၿပီး ေစ်းေကာင္းရတယ္ဆုိပဲ၊ ေပါက္တဲ့နဖူးမထူးေတာ့ပါဘူးလုိ႔ ဇာတ္ျမဳပ္ေနၾကတဲ့ ဗမာမေလး တခ်ဳိ႕ကုိ ေမာင္ေတာၿမဳိ႕နယ္ကရြာတခ်ဳိ႕မွာ ငါကုိယ္တုိင္ေတြ႕ဖူးတယ္။ ဒါေတြဟာ ကုလားေတြက တခ်က္ခုတ္ေလးခ်က္ျပတ္လုပ္တဲ့ စီမံကိန္းႀကီးပဲ။ ဒါေတြကုိေျပာရင္ ဒါေတြကုိေျပာရင္ အမ်ားႀကီးပါ၊ ဥပမာ- ဗမာမေလးကုိယူၿပီး ေကာင္မေလးရဲ႕မိသားစုေဆြမ်ဳိးအသုိင္းအ၀ုိင္း ကတဆင့္ တရား၀င္မွတ္ပုံတင္ရေအာင္ ႀကဳိးပမ္းၾကမယ္၊ ၿပီးရင္ သူတုိ႔ဘာသာထဲကုိ အတင္း၀င္ခုိင္းမယ္။ ေနာက္တဆင့္က သူတုိ႕ရဲ႕ စီးပြားေရးခ်ဲ႕ထြင္ဖုိ႕အတြက္ ဗမာမိန္းမရဲ႕ေဆြမ်ဳိးအသုိင္းအ၀ုိင္းကုိ က်ားကန္ေဒါက္တုိင္အျဖစ္ အသုံးခ်မယ္။ ပုိၿပီးထူးျခားတာက ဗမာ (သုိ႕မဟုတ္) တျခားျမန္မာတုိင္းရင္းသား မိန္းခေလးကုိ ရယူႏုိင္တဲ့ ကုလားတေယာက္ဟာ သူတုိ႕ကုိ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြဆီက ဆုလဒ္ေတြရတယ္ လုိ႕ကားဖူးတယ္”၊ အသံ ဗလံေတြကေတာ့ အစုံပါ၊
ဒီလုိအျဖစ္မ်ဳိးကုိ ေနာက္ထပ္တႀကိမ္ထပ္ေတြ႕ရတာကေတာ့ ၁၉၇၇ ေလာက္မွာပါ၊ ရခုိင္ရုိးမကုိေက်ာ္ေျပးေနတဲ့ ေတာင္ကုတ္-ပန္း ေတာင္းကားေပၚမွာ ျဖစ္တယ္၊
“ရခုိင္လူမ်ဳိးဆုိတာ ကုိယ့္တုိင္းရင္းသားျဖစ္ရုံမက ဗုဒၶဘာသာ အခ်င္းခ်င္းဆုိၿပီး သူေျပာတာယုံခဲ့မိလုိ႔ လုိက္ေျပးခဲတယ္။ ဒီကုိ ေရာက္မွ ကုလားျဖစ္ေနရုံမက က်မကုိသူတုိ႔ဘာသာထဲ ၀င္ရမယ္ ဆုိလုိ႔ ခုလုိထြက္ေျပးလာခဲ႔တာပါ” ဒါကေတာ့ ေတာင္ငူၿမဳိ႕သူ ကရင္မေလးတေယာက္ရဲ႕ ရင္ဖြင့္သံကုိ နားနဲ႕ဆတ္ဆတ္ၾကားခဲ့ရတာ ျဖစ္တယ္၊ ဘာေၾကာင့္ ဒီလုိျဖစ္ပ်က္ေနၾကတာလဲ ---။
အေျဖကုိေတာ့ က်ေနာ္ ရန္ကုန္ကုိ ၁၉၇၇ ေလာက္မွာ စေရာက္လာမွ နဖူးေတြ႕ဒူးေတြ႕ ႀကဳံရပါေတာ့တယ္၊ မဂုိလမ္းက ထမင္းဆုိင္တဆုိင္မွာ ထမင္းစားေနတုန္း စားပြဲထုိး ဗမာေလးက သူ႔ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ျဖစ္ဟန္ရွိသူကုိ လွမ္းေနာက္သံၾကား လုိက္ရတယ္၊ “ေဟ့ေကာင္ ရခုိင္၊ ရန္ကုန္ကုိေရာက္တာ ဘယ္ေလာက္မွ မၾကာ ေသးဘူး ေက်ာ္ဟိန္းစတုိင္လုပ္ေနတယ္။ မင္းအလုပ္ ေကာင္းေကာင္း မလုပ္ရင္ ရခုိင္ျပည္ကုိျပန္ပုိ႔ရလိမ့္မယ္”၊ အေနာက္ခံရတဲ့သူက “ရခုိင္ျပည္ကုိေတာ့ ျပန္မပုိ႔ပါနဲ႔ဗ်ာ ငရဲျပည္ကုိပုိ႔ရင္ပုိ႔ပါ” တဲ့၊ ဘယ္လုိရခုိင္ပါလိမ့္လုိ႔ စိတ္၀င္တစားနဲ႔လွည့္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ ကုလားေလးတေယာက္ျဖစ္ေနတာပါဘဲ၊ ဒါနဲ႔က်ေနာ္က “မင္းဘယ္ဇာတိလဲ၊” လုိ႔ရခုိင္လုိလွမ္းေမးလုိက္တဲ့အခါ သူဘာမွနားလည္ပုံမရဘူး၊ “ငါရခုိင္ပဲ။ မင္းဘယ္ၿမဳိ႕ကလဲ၊”လုိ႔ ဗမာလုိေမးလုိက္မွ “ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကပါ” ဆုိၿပီး လႊတ္ကနဲေျပာမိခါမွ မ်က္စိမ်က္ႏွာပ်က္ကာ ထမင္းခ်က္ခန္းထဲ ကမန္းကတမ္း ေရွာင္သြားပါတယ္၊ ေအာ္ --- ပင္လယ္ပတ္လုိ႔၀င္လာတဲ့ ဘဂၤလီ ကုလားေတြေတာင္မွ ရခုိင္အတုေတြအျဖစ္ တြင္က်ယ္ေနပါလား။
ရခုိင္ျပည္မွာ ရခုိင္စကားဟာ ၾကားခံစကားႀကီးျဖစ္ပါတယ္၊ ရခုိင္မ်ဳိး ႏြယ္စုအခ်င္းခ်င္းျဖစ္တဲ့ - ရခုိင္နဲ႔ ခ်င္း၊ ၿမဳိ၊ ခမီး၊ မရာမာ၊ သက္ (က်ာကမား)၊ ဒုိင္းနက္စတဲ့မ်ဳိးႏြယ္စုေတြ။ ရခုိင္မွာေရာက္ေနတဲ့ ဘဂၤလီေတြ (သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔ ယခုမွနာမည္အသစ္နဲ႔ ရုိဟင္ဂ်ာ လုိ႔ ဆုိသူေတြ) နဲ႔ဆက္ဆံေျပာဆုိရာမွာလည္း ရခုိင္စကားကုိပဲ ၾကားခံ သုံးၾကပါတယ္၊ ကုလားေလးေတြက ကုလားမေလးေတြနဲ႔စာရင္ (သူတုိ႔ရဲ႕တင္းက်ပ္တဲ့ ဘာသာေရး စည္းမ်ဥ္းေတြအရ) ရခုိင္စကားကုိ ပုိမုိကၽြမ္းက်င္တဲ့သေဘာ ရွိပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အခုေတြ႔ရတဲ့ စားပြဲ ထုိးကုလားေလးကေတာ့ ရခုိင္စကားကုိနားမလည္တဲ့အျပင္ ရခုိင္ျပည္က ၿမဳိ႕၊ ရြာတခုခုရဲ႕နာမည္ကုိေတာင္ လိမ္လည္ၿပီး မေျပာႏုိင္တာေထာက္ရင္ သူေျပာသလုိ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က တုိက္ရုိက္ခုိး၀င္လာ သူေတြထဲက တေယာက္ဆုိတာအေသအခ်ာပါ၊ အမ်ားသိၾကတဲ့ အတုိင္းပဲ အဲဒီကာလေတြမွာ ပုသိမ္ဘက္က ဆန္ေမွာင္ခုိစက္ေလွေတြဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကိုသြားၿပီး အျပန္မွာ ေဘထုတ္ေတြ၊ ေမွာင္ ခုိပစည္းမ်ဳိးစုံကုိ စက္ေလွကုန္ေပါက္ထဲမွာထည့္။ ကုန္းပတ္ေပၚမွာ ေတာ့ ဘဂၤလီကုလားေတြကုိ အခေၾကးေငြယူၿပီး တင္ေဆာင္လာ ၾကတယ္။ ဒီဘဂၤလီေတြဟာ ရခုိင္ေျမကုိေတာင္ မနင္းဖူးတဲ့ “ရခုိင္အတု”ေတြအျဖစ္ ျမန္မာျပည္အႏွံ႔ တြင္က်ယ္ေနၾကတာေတာ့ ဆန္းပါ့၊
၁၉၇၈ ေလာက္က ရွမ္းျပည္။ ရပ္ေစာက္ၿမဳိ႕ကုိ အလည္ေရာက္ ခဲ့တုန္းက အေတြ႕အၾကဳံကုိ ေဖါက္သယ္ခ်ပါရေစ၊ “ရခုိင္ေတြ က်ေနာ္တုိ႔ၿမဳိ႕နားမွာ ရြာတည္ၿပီးေနထုိင္ၾကတယ္” ဆုိၿပီး တည္းခုိတဲ့အိမ္က ေကာင္ေလးကေျပာပါတယ္၊ က်ေနာ္စိတ္လွဳပ္ရွားသြားတယ္၊ ဒါနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းလုိက္ပုိ႔ခုိင္းေတာ့ “ဟုိမွာေတြ႔လား ဘုလုံးႀကီးနဲ႔ျမင္ေနရတာ။ အဲဒါရခုိင္ဘုရားေက်ာင္းေလ” တဲ့၊ ခပ္လွမ္းလွမ္းကျမင္ရတဲ့ အေဆာက္အဦးဟာ ဗလီတလုံးပါ၊ ဒါမ်ဳိးအျဖစ္ကုိ ၁၉၈၅ ၀န္းက်င္ ေလာက္မွာ တခါထပ္ၾကဳံရျပန္ပါၿပီ၊ က၀ၿမဳိ႕နယ္က အဘုိးႀကီးတဦးနဲ႔ဆုံေတာ့ သူတုိ႔ရြာနားကရြာလည္း ရခုိင္ရြာျဖစ္တယ္။ သူတုိ႔ဘုရား ေက်ာင္းနဲ႔သူတုိ႔ကုိးကြယ္ၾကတယ္လုိ႔ဆုိေတာ့ ခ်က္ခ်င္းပဲ “ဘုလုံးႀကီး နဲ႑ဘုရားေက်ာင္းမဟုတ္လား၊” လုိ႕တခါတည္းတန္းေမးလုိက္တယ္။
ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကုိ တုိင္းရင္းသားျပည္သူ တရပ္လုံး အေနနဲ႔ အရွိကုိအရွိအတုိင္းသိဖုိ႔ မျဖစ္မေနလုိအပ္ေနပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္လည္း စာေရးသားထုတ္ေ၀ဖုိ႔ဆႏၵ ျမန္မာျပည္မွာေနခဲ့စဥ္ က တည္းကျဖစ္ခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ျပည္တြင္းမွာက အကန္႔အသတ္ ေတြမ်ားေတာ့ ဆႏၵမျပည့္၀ခ့ဲ။ ဒီေန႔အခ်ိန္မွာ ျမန္မာအမ်ဳိးေကာင္း သားသမီးေတြဘယ္ႏွစ္ေယာက္ထိ အမ်ဳိးပ်က္။ ဘာသာပ်က္။ ယဥ္ေက်းမွဳပ်က္။ ဘ၀ပ်က္ရတဲ့အေျခအေန ေရာက္သြားၿပီလဲလုိ႔ ခန္႔မွန္းၾကည့္တုိင္း ရင္ေလးမိပါတယ္။
ဘြဲ႔ရပညာတတ္ဆုိသူေတြေတာင္ ရခုိင္လူမ်ဳိးအေၾကာင္းကုိ ေကာင္း ေကာင္းမသိတာက ပုိဆုိးေနပါတယ္၊ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕လယ္က ဘြဲ႕ရကြန္ဖူး ဆရာတေယာက္ေျပာတာ “မင္းတုိ႔ရခုိင္က ထား၀ယ္နဲ႔ နီးနီးေလး ပဲလား” တဲ့၊ က်ေနာ္ တအံ့တၾသျဖစ္မိတယ္၊
ဒါနဲ႔ ဂ်ပန္ေရာက္ၿပီး ၁၉၉၆ က ခ်ီးဘားခရုိင္မွာ အလုပ္လုပ္ေနတုန္း အတူတူအလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ဗမာတေယာက္က “ရခုိင္ဆုိတာ ေတာင္ေပၚသားပဲ မဟုတ္လား၊” လုိ႔အေမးခံရတဲ့အခါ ပုိၿပီးအံ့ၾသသြားပါတယ္၊ သူလည္း ပညာတတ္ (Msc.) တေယာက္ပါ။ ဗဟုသုတ ေခါင္းပါးသူလည္းမဟုတ္၊ ႏုိင္ငံတကာထုတ္ အဂၤလိပ္စာအုပ္ေတြကုိ မ်က္ႏွာနဲ႔မခြာတမ္းဖတ္။ ေက်ာင္းသားဘ၀တုန္းကလည္း ကြန္ျမဴနစ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး လူထုဦးလွရဲ႕သား စုိး၀င္းနဲ႔အတူတူ ေတာခုိဖုိ႔ေတာင္ ၾကံစည္ဖူးသူလုိ႔သိရပါတယ္၊ အရင္းက်မ္းကုိ ထုံးလုိေခ် ေရလုိေႏွာက္ ဖတ္ရွဳေလ့လာခဲ့သူျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာ ဘဟုသုတအထူးျပည့္စုံသူပင္ ျဖစ္ေပမယ့္ ရခုိင္လူမ်ဳိးအေၾကာင္းေတာ့ ဘာမွမသိပါ၊
ရန္ကုန္တကသုိလ္မွာ က်ဴတာလုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ပညာတတ္ႀကီးဗမာတဦးကလည္း “ဂ်ပန္ျပည္မွာ ရခုိင္အသင္းစည္စည္းလုံးလုံး ရွိေနတာ။ သူတုိ႔ကလူနည္းစုတုိင္းရင္းသားေလးေတြ ျဖစ္ေနလုိ႔ပါ” လုိ႔ဆုိျပန္တယ္၊ ဒီၾကားထဲ က်ေနာ္တုိ႔ရခုိင္အမ်ားစု အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ေနရာကုိ ေရာက္လာတဲ့ရန္ကုန္သားတဦးက “ရန္ကုန္မွာ သိကႊမ္းခင္မင္တဲ့ ရခုိင္ေတြမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သူတုိ႔က၀က္သားမစားဘူး။ အစလာမ္ ဘာသာကုိ ကုိးကြယ္တယ္။ အကုိတုိ႔က ဘယ္လုိရခုိင္ေတြလဲ၊”
က်ေနာ္တုိ႔ရခုိင္တစု ဘုရားတမိေအာင္ အံ့ၾသသြားၾကပါတယ္၊ ကုလားကရခုိင္ျဖစ္သြားၿပီး။ ရခုိင္ကကုလားျဖစ္သြားတဲ့ အေျခအေနထိ က်ေရာက္ေနၿပီလား၊ လုိ႔တဆက္တည္း တုန္လွဳပ္မိၾကပါတယ္၊ ဒါေတြဟာ ဗမာျပည္မွာ ဟုိးဘုိးစဥ္ေဘာင္ဆက္ကတည္းက ျပည္ေထာင္စုတုိင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္းအၾကား သမုိင္းအေမွာင္ခ်မွဳရဲ႕ရလာဒ္ပဲျဖစ္တယ္၊
ဒီအေတြ႕အၾကံဳေၾကာင့္ဘဲ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ေလာက္က မိတၲီလာၿမဳိ႕ ထမင္း ဆုိင္တဆုိင္မွာ ရခုိင္လူမ်ဳိးဆုိတာ ၾကားသာၾကားဖူး မျမင္ဖူးလုိ႔ပါ ဆုိၿပီး က်ေနာ္တုိ႔သူငယ္ခ်င္းတစုကုိ လာၾကည့္တဲ့ဗမာ အဘြားႀကီး ႏွစ္ဦးရဲ႕ အျဖစ္ကုိပင္ မအံ့ၾသႏုိင္ေတာ့ပါ၊ သူတုိ႔ေမးခဲ့တာက “မင္းတုိ႔ေတြ ဗမာျပည္ကုိေရာက္ေနေတာ့ ပုဆုိးနဲ႔။ အကၤ် ီနဲ႔၊ ရခုိင္ျပည္မွာက်ေတာ လံကြတ္တီနဲ႔ ေနၾကလား” တဲ့၊
ဒီလုိ ရခုိင္အပါအ၀င္ ျပည္ေထာင္စုအမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ ဘာသာစကား။ ယဥ္ေက်းမွဳ။ သမုိင္း၊ စာေပတုိ႔ အေမွာင္ဖုံးခံေနရျခင္းကပင္ ကုလားကရခုိင္တုလုပ္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ၀ါးၿမဳိဖုိ႔ အခြင့္အေရးႀကီး တခုျဖစ္ေနပါတယ္၊ ရခုိင္အေၾကာင္းကုိ ေသခ်ာဂဃဂနမသိၾကတဲ့ က်န္တဲ့တုိင္းရင္းသားေတြဟာ ရခုိင္လုိ႔နာမည္ခံထားတဲ့ ရခုိင္တုေတြရဲ႕လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ အမ်ဳိးေပ်ာက္။ ႏုိင္ငံေပ်ာက္ျဖစ္လာႏုိင္တယ္။
ျပည္ထဲမွာ ဘဂၤလီေခၚေတာကုလားေတြက ရခုိင္ဆုိၿပီးတြင္က်ယ္ေနသလုိ၊ ျပည္ပမွာလည္း “ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး” နာမည္လိမ္ ဆုိင္းဘုတ္ကိုတင္ၿပီး တြင္က်ယ္ေနၾကတာေတြ႔ရေတာ့ ဒါေတြကုိ အမွန္အတုိင္း ရွင္းလင္းတင္ျပဖုိ႔ဟာ ရခုိင္အမ်ဳိးသား အားလုံရဲ႕ ပခုံးေပၚက်ေရာက္လာေနတဲ့ သမုိင္းေပးတာ၀န္ႀကီးတခု ျဖစ္လာပါတယ္၊ ဒီတာ၀န္ကုိ ရခုိင္အမ်ဳိးသားေတြက ထမ္းေဆာင္ေနျခင္းဟာ ရခုိင္ျပည္နဲ႔ရခုိင္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားသာမက တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအားလုံးရဲ႕ အက်ဳိးနဲ႕ တုိက္ရုိက္ဆက္စပ္ေနပါတယ္။
ရခုိင္အေၾကာင္းကုိ ရွင္းလင္းေျပာရမယ္ဆုိရင္ ဒီေန႔ျမန္မာႏုိင္ငံထဲက “ရခုိင္ျပည္နယ္” ဧရိယာဆုိၿပီး ေဘာင္ခတ္ကန္႔သတ္ ထားတဲ့ နယ္ေျမက်ဥ္းက်ဥ္းက်ပ္က်ပ္ေလး အေၾကာင္းကုိ ေဖၚျပေပးရုံနဲ႔မလုံေလာက္ပါ။
ေရွးေခတ္ရခုိင္ဘုရင့္ႏုိင္ငံေတာ္ႀကီးဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အိႏၵိယ၊ ျမန္မာ သုံးႏုိင္ငံနယ္နမိတ္အတြင္းမွာ တည္ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဒီသုံးႏုိင္ငံစလုံးမွာ ရခုိင္နဲ႔ရခုိင္မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားအားလုံး ယေန႔ထိ့ေန ထုိင္လွ်က္ရွိပါတယ္၊ ဒီရခုိင္မ်ဳိးႏြယ္စုေတြ အားလုံးနဲ႔ဆုိင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကုိပါ ေဖၚျပမွသာ ရခုိင္အေၾကာင္းကုိ ျပည့္ျပည့္ စုံစုံ သိရွိႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။
ဥပမာ ၁၆၆၆ ခုႏွစ္အထိ ရခုိင္ဘုရင့္ႏုိင္ငံေတာ္ နယ္ေျမတခုအျဖစ္ရွိေနခဲ့တဲ့ လက္ရွိဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ စစ္တေကာင္း ေဒသမွာ ၁၇၈၂ ခု ႏွစ္ထိ့ ဘဂၤလီကုလားဦးေရ ၃ရာခုိင္ႏွဳန္းသာရွိေသးေၾကာင္း အဂၤလိပ္တုိ႔ ေကာက္ယူခဲ့ေသာ သန္းေခါင္စာရင္းကုိ စာရွဳသူေတြ ေတြ႕ျမင္သိရွိရရင္ ဒီေန႔ဘဂၤလီေခၚေတာကုလားေတြက သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တေထာင္ေလာက္ကပင္ ရခုိင္ျပည္မွာေနထုိင္လာၾကတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္တယ္လုိ႔ လိမ္လည္ေနတာနဲ႔၊ ဒီ ဘဂၤလီေခၚေတာကုလားေတြ လူဦးေရအသားစီးရမွဳလက္နက္နဲ႔ မၾကာခင္ျမန္မာ တႏုိင္ငံလုံး၀ါးၿမဳိလာႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အႏၱရာယ္ကုိလည္း ျမင္သာထင္သာ ရွိလာၾကလိမ့္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။
ခုိင္ထူး (ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ)
၁။ ၈။ ၂၀၀၄
ဂ်ပန္ႏုိင္ငံေရာက္ ရခုိင္အမ်ဳိးသားမ်ားထုတ္ေ၀သည့္ “ဘဂၤလားေအာ္ လွဳိင္းသံႏွင့္ ဖတ္စရာမွတ္စရာမ်ား (အမွတ္-၁)” မွ တဆင့္ကူးယူ ေဖၚျပသည္။
http://rakhine.rakhapura.com/rohingya/323-fake-rakhine
ဘူးသီးေတာင္က စစ္ေတြအသြား ေမာ္ေတာ္ေပၚမွာ ေမာ္ေတာ္စီးခ ေကာက္ခံေနသူကုိ ငုိယုိေတာင္းပန္ေနတဲ့ ရုပ္ရည္သနားကမားနဲ႔ ဗမာအမ်ဳိးသမီးေလးတဦးရဲ႕အျဖစ္ကုိ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္သုံးဆယ္ေက်ာ္ ပတ္၀န္းက်င္က ကိုယ္တုိင္ျမင္ခဲ့ရပါတယ္။
နံေဘးမွခရီးသြား ရခုိင္အဘြားႀကီးတဦးက “သမီးဘယ္လုိျဖစ္လာလုိ႕လဲ၊”လုိ႔ေမးေတာ့ သူ႔အေျဖက “လူတေယာက္နဲ႔ရန္ကုန္မွာ ခ်စ္ႀကဳိက္ၾကၿပီး လုိက္ေျပးခဲ့ပါတယ္၊ သူက သူ႔ရဲ႕ဇာတိျဖစ္တဲ့ ရခုိင္ျပည္ကုိ ခဏသြားေနၾကမယ္၊ ၿပီးေတာ့မွ ရန္ကုန္ကုိ ျပန္လာေန ၾကမယ္လုိ႔ေျပာေတာ့ မိဘေဆြမ်ဳိးေတြကုိေရွာင္တိမ္းလုိတဲ့ က်မကလည္း အလြယ္တကူလက္ခံၿပီးလုိက္လာပါတယ္။ သူနဲ႔စၿပီးခ်စ္ႀကဳိက္တုန္းက သူ႔ကုိယ္သူရခုိင္လူမ်ဳိးလုိ႔ေျပာထားပါတယ္၊ က်မကလည္း အယုံလြယ္ခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ရခုိင္ေျမကုိ စၿပီးနင္းလုိက္တဲ့အခါမွာေတာ့ သူဟာကုလားလူမ်ဳိးသာျဖစ္ေၾကာင္း သိလုိက္ရပါတယ္၊ ကုိယ္၀န္ရွိေနၿပီးျဖစ္တဲ့ က်မအဖုိ႔ေကာ ဘာတတ္ႏုိင္ေတာ့မွာလဲ၊ မထူးေတာ့ဘူးလုိ႔ေျဖသိမ့္ၿပီး သူ႔မိဘေတြေနတဲ့ ဘူးသီးေတာင္ၿမဳိ႕အထိ့ လုိက္လာပါတယ္၊ ဘူးသီးေတာင္ကုိေရာက္ေတာ့ ၿမဳိ႕အစြန္အဖ်ားက ကုလားရပ္ကြက္က သက္ကယ္မုိးတဲသာသာ အိမ္ကုိ၀င္လုိက္တဲ့အခါ သူ႕မိသားစုေတြ တပုံႀကီးဆီးႀကဳိၾကပါတယ္၊ ေနာက္မွသိရတာက သူ႕ရဲ႕အရင္မိန္းမနဲ႔ကေလးေတြလုိ႔သိရပါတယ္၊ က်မကုိယ့္ကုိကုိယ္ သတ္ေသဖုိ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ႀကဳိးစားခဲ့ပါတယ္၊ မေအာင္ျမင္ခဲ့ဘူး။ ရန္ကုန္ကုိျပန္ပုိ႔ေပးဖုိ႔ သူ႕ကုိအႀကိမ္ႀကိမ္ေတာင္းပန္ခဲ့ပါတယ္။
သူက “ရန္ကုန္ကုိ ျပန္ျဖစ္ေအာင္ျပန္မွာပါ၊ အဲဒီမွာ ငါ့လုပ္ငန္းေတြ ေကာင္းေနတာကုိလည္း နင္သိတာပဲ။ ဒီမွာဘာလုိ႔အငတ္ခံေနမွာလဲ။ ျပန္ဖုိ႔ကိစအတြက္ကုိ ေန႔တုိင္းငါႀကဳိးစားေနတာ နင္အသိပဲ။ မွတ္ပုံ တင္လုပ္လုိ႔ရတာနဲ႔ခ်က္ခ်င္း ရန္ကုန္ကုိျပန္ၾကမယ္၊ အခုမွတ္ပုံတင္ ဌာနမွာ ရခုိင္အရာရွိ ရွိေနတုန္းမုိ႔လုိ႔အခက္အခဲရွိေနတာပါ၊ မၾကာ ခင္မွာ ဗမာအရာရွိေျပာင္းလာဖုိ႔ၾကားထားတယ္၊ သူေရာက္လာလုိ႔ ကေတာ့ ပုိက္ဆီဒီေန႔ေပးရင္ မနက္ျဖန္မွာ မွတ္ပုံတင္ရမွာပဲ၊ ခုရွိ ေနတဲ့မွတ္ပုံတင္အရာရွိက မ်ဳိးခ်စ္စိတ္ျပင္းထန္တယ္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဖက္ကမ္းကေန ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ငါတုိ႑ဘဂၤါလီ လူမ်ိဳးေတြကုိ ျမန္မာျပည္မွာ တရား၀င္ေနထုိင္ခြင့္လုံး၀မေပးခ်င္ဘူး၊ ဒါေၾကာင့္ပုိက္ဆံပုံေပးတာေတာင္ မွတ္ပုံတင္ လုပ္မေပးဘူးျဖစ္ေနတယ္၊ အရင္တေခါက္ ရန္ကုန္ကုိသြားတုန္းက သူမ်ားမွတ္ပုံတင္ကုိ ငွားရမ္းၿပီး သြားခဲ့တာ။ သူကအတင္းျပန္ေတာင္းေနတာရယ္။ မွတ္ပုံတင္လုပ္ရတာ အရမ္း လြယ္ကူေနတယ္ၾကားတာေတြရယ္ေၾကာင့္ပဲ အခုလုိျပန္လာတာ။ ကံဆုိးခ်င္ေတာ့ ရခုိင္အရာရွိေျပာင္းလာတာနဲ႔ တုိက္ဆုိင္သြားတာ ပါ” လုိ႔ေျပာၿပီး က်မကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ေဖ်ာင္းဖ်ခဲ့ပါတယ္။
ဒီလုိနဲ႔ေစာင့္ေနလုိက္တာ ကေလးတေယာက္သာ ေမြးၿပီးသြား တယ္၊ ရန္ကုန္ကုိျပန္ပုိ႔မေပးဘူး။ က်မကုိၿမဳိ႕ထဲေတာင္သြားလာ ခြင့္မေပးဘူး၊ သက္ကယ္မုိးနိမ့္နိမ့္ ႏြားေခ်းနံရံနဲ႔ ေျမႀကီးကုိ ႏြားေခ်းနဲ႔ သမံတလင္း လုိလုပ္ထားၿပီး ေမွာင္မဲေနတဲ့အိမ္မွာ သူတုိ႔ရဲ႔ကုိယ္နံ႔နဲ႔ မုန္ညင္းဆီ နံ႔ေတြကလည္း လွဳိင္လုိ႔။ ထမင္း ကုိအတင္းမ်ဳိခ် စားေသာက္ေန ရတဲ့ဘ၀ငရဲကုိ လုံး၀မခံႏုိင္ ေတာ့တာနဲ႔ ကေလးကုိပါပစ္ၿပီး အခုလုိ ထြက္ေျပးလာရတာပါ၊
ခရီးသည္အမ်ဳိးသမီးႀကီးတဦးက “နင္ကရန္ကုန္သူ ျဖစ္ရက္သားနဲ႔ ကုိယ္ယူမယ့္လူဟာ ရခုိင္လား။ ကုလားလား ခြဲျခား မသိရေအာင္ ‘အ’ ‘န’ ေနရလား၊၊ အနီးရွိေနတဲ့ အမ်ဳိးသမီးေတြဟာ ဒီေကာင္ မေလးအေၾကာင္းကုိ စိတ္၀င္တစားနဲ႔ ေျပာေနၾကတာ ေတြ႕ရေတာ့ က်ေနာ္လည္းဆက္ၿပီး နားစြင့္ေနခဲ့မိတယ္၊
ငါတုိ႔ ဒီခရီးကုိ အစုန္အဆန္သြားလာေနၾကတာ ဒီအျဖစ္မ်ဳိးေတြ လည္း ေတြ႔ရေပါင္းမ်ားလွၿပီ။ ကုလားေတြက သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔ ရခုိင္လုိ႔ ညာေျပာလုိက္ရုံနဲ႔ ယုံၾကတဲ့ ဗမာမေလးေတြကုိ ငါျဖင့္ အံ့ၾသလုိ႔မဆုံးဘူး” ဆုိတဲ့ အျပစ္တင္သံတခ်ဳိ႕ ကုိလည္း ၾကားေနရပါတယ္၊
ဒီခေလးမေလးက ကံေကာင္းေသးတယ္။ တခ်ဳိ႕ဗမာမေလး ေတြဆုိရင္ စစ္တေကာင္းၿမဳိ႕မွာ ျပည္တန္ဆာအျဖစ္ ေရာင္းစားခံၾကရတယ္တဲ့၊ ထူးထူးျခားျခား ျမန္မာမိန္းကေလးဆုိၿပီး ေစ်းေကာင္းရတယ္ဆုိပဲ၊ ေပါက္တဲ့နဖူးမထူးေတာ့ပါဘူးလုိ႔ ဇာတ္ျမဳပ္ေနၾကတဲ့ ဗမာမေလး တခ်ဳိ႕ကုိ ေမာင္ေတာၿမဳိ႕နယ္ကရြာတခ်ဳိ႕မွာ ငါကုိယ္တုိင္ေတြ႕ဖူးတယ္။ ဒါေတြဟာ ကုလားေတြက တခ်က္ခုတ္ေလးခ်က္ျပတ္လုပ္တဲ့ စီမံကိန္းႀကီးပဲ။ ဒါေတြကုိေျပာရင္ ဒါေတြကုိေျပာရင္ အမ်ားႀကီးပါ၊ ဥပမာ- ဗမာမေလးကုိယူၿပီး ေကာင္မေလးရဲ႕မိသားစုေဆြမ်ဳိးအသုိင္းအ၀ုိင္း ကတဆင့္ တရား၀င္မွတ္ပုံတင္ရေအာင္ ႀကဳိးပမ္းၾကမယ္၊ ၿပီးရင္ သူတုိ႔ဘာသာထဲကုိ အတင္း၀င္ခုိင္းမယ္။ ေနာက္တဆင့္က သူတုိ႕ရဲ႕ စီးပြားေရးခ်ဲ႕ထြင္ဖုိ႕အတြက္ ဗမာမိန္းမရဲ႕ေဆြမ်ဳိးအသုိင္းအ၀ုိင္းကုိ က်ားကန္ေဒါက္တုိင္အျဖစ္ အသုံးခ်မယ္။ ပုိၿပီးထူးျခားတာက ဗမာ (သုိ႕မဟုတ္) တျခားျမန္မာတုိင္းရင္းသား မိန္းခေလးကုိ ရယူႏုိင္တဲ့ ကုလားတေယာက္ဟာ သူတုိ႕ကုိ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြဆီက ဆုလဒ္ေတြရတယ္ လုိ႕ကားဖူးတယ္”၊ အသံ ဗလံေတြကေတာ့ အစုံပါ၊
ဒီလုိအျဖစ္မ်ဳိးကုိ ေနာက္ထပ္တႀကိမ္ထပ္ေတြ႕ရတာကေတာ့ ၁၉၇၇ ေလာက္မွာပါ၊ ရခုိင္ရုိးမကုိေက်ာ္ေျပးေနတဲ့ ေတာင္ကုတ္-ပန္း ေတာင္းကားေပၚမွာ ျဖစ္တယ္၊
“ရခုိင္လူမ်ဳိးဆုိတာ ကုိယ့္တုိင္းရင္းသားျဖစ္ရုံမက ဗုဒၶဘာသာ အခ်င္းခ်င္းဆုိၿပီး သူေျပာတာယုံခဲ့မိလုိ႔ လုိက္ေျပးခဲတယ္။ ဒီကုိ ေရာက္မွ ကုလားျဖစ္ေနရုံမက က်မကုိသူတုိ႔ဘာသာထဲ ၀င္ရမယ္ ဆုိလုိ႔ ခုလုိထြက္ေျပးလာခဲ႔တာပါ” ဒါကေတာ့ ေတာင္ငူၿမဳိ႕သူ ကရင္မေလးတေယာက္ရဲ႕ ရင္ဖြင့္သံကုိ နားနဲ႕ဆတ္ဆတ္ၾကားခဲ့ရတာ ျဖစ္တယ္၊ ဘာေၾကာင့္ ဒီလုိျဖစ္ပ်က္ေနၾကတာလဲ ---။
အေျဖကုိေတာ့ က်ေနာ္ ရန္ကုန္ကုိ ၁၉၇၇ ေလာက္မွာ စေရာက္လာမွ နဖူးေတြ႕ဒူးေတြ႕ ႀကဳံရပါေတာ့တယ္၊ မဂုိလမ္းက ထမင္းဆုိင္တဆုိင္မွာ ထမင္းစားေနတုန္း စားပြဲထုိး ဗမာေလးက သူ႔ရဲ႕ လုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္ျဖစ္ဟန္ရွိသူကုိ လွမ္းေနာက္သံၾကား လုိက္ရတယ္၊ “ေဟ့ေကာင္ ရခုိင္၊ ရန္ကုန္ကုိေရာက္တာ ဘယ္ေလာက္မွ မၾကာ ေသးဘူး ေက်ာ္ဟိန္းစတုိင္လုပ္ေနတယ္။ မင္းအလုပ္ ေကာင္းေကာင္း မလုပ္ရင္ ရခုိင္ျပည္ကုိျပန္ပုိ႔ရလိမ့္မယ္”၊ အေနာက္ခံရတဲ့သူက “ရခုိင္ျပည္ကုိေတာ့ ျပန္မပုိ႔ပါနဲ႔ဗ်ာ ငရဲျပည္ကုိပုိ႔ရင္ပုိ႔ပါ” တဲ့၊ ဘယ္လုိရခုိင္ပါလိမ့္လုိ႔ စိတ္၀င္တစားနဲ႔လွည့္ၾကည့္လုိက္ေတာ့ ကုလားေလးတေယာက္ျဖစ္ေနတာပါဘဲ၊ ဒါနဲ႔က်ေနာ္က “မင္းဘယ္ဇာတိလဲ၊” လုိ႔ရခုိင္လုိလွမ္းေမးလုိက္တဲ့အခါ သူဘာမွနားလည္ပုံမရဘူး၊ “ငါရခုိင္ပဲ။ မင္းဘယ္ၿမဳိ႕ကလဲ၊”လုိ႔ ဗမာလုိေမးလုိက္မွ “ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကပါ” ဆုိၿပီး လႊတ္ကနဲေျပာမိခါမွ မ်က္စိမ်က္ႏွာပ်က္ကာ ထမင္းခ်က္ခန္းထဲ ကမန္းကတမ္း ေရွာင္သြားပါတယ္၊ ေအာ္ --- ပင္လယ္ပတ္လုိ႔၀င္လာတဲ့ ဘဂၤလီ ကုလားေတြေတာင္မွ ရခုိင္အတုေတြအျဖစ္ တြင္က်ယ္ေနပါလား။
ရခုိင္ျပည္မွာ ရခုိင္စကားဟာ ၾကားခံစကားႀကီးျဖစ္ပါတယ္၊ ရခုိင္မ်ဳိး ႏြယ္စုအခ်င္းခ်င္းျဖစ္တဲ့ - ရခုိင္နဲ႔ ခ်င္း၊ ၿမဳိ၊ ခမီး၊ မရာမာ၊ သက္ (က်ာကမား)၊ ဒုိင္းနက္စတဲ့မ်ဳိးႏြယ္စုေတြ။ ရခုိင္မွာေရာက္ေနတဲ့ ဘဂၤလီေတြ (သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔ ယခုမွနာမည္အသစ္နဲ႔ ရုိဟင္ဂ်ာ လုိ႔ ဆုိသူေတြ) နဲ႔ဆက္ဆံေျပာဆုိရာမွာလည္း ရခုိင္စကားကုိပဲ ၾကားခံ သုံးၾကပါတယ္၊ ကုလားေလးေတြက ကုလားမေလးေတြနဲ႔စာရင္ (သူတုိ႔ရဲ႕တင္းက်ပ္တဲ့ ဘာသာေရး စည္းမ်ဥ္းေတြအရ) ရခုိင္စကားကုိ ပုိမုိကၽြမ္းက်င္တဲ့သေဘာ ရွိပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ အခုေတြ႔ရတဲ့ စားပြဲ ထုိးကုလားေလးကေတာ့ ရခုိင္စကားကုိနားမလည္တဲ့အျပင္ ရခုိင္ျပည္က ၿမဳိ႕၊ ရြာတခုခုရဲ႕နာမည္ကုိေတာင္ လိမ္လည္ၿပီး မေျပာႏုိင္တာေထာက္ရင္ သူေျပာသလုိ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က တုိက္ရုိက္ခုိး၀င္လာ သူေတြထဲက တေယာက္ဆုိတာအေသအခ်ာပါ၊ အမ်ားသိၾကတဲ့ အတုိင္းပဲ အဲဒီကာလေတြမွာ ပုသိမ္ဘက္က ဆန္ေမွာင္ခုိစက္ေလွေတြဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကိုသြားၿပီး အျပန္မွာ ေဘထုတ္ေတြ၊ ေမွာင္ ခုိပစည္းမ်ဳိးစုံကုိ စက္ေလွကုန္ေပါက္ထဲမွာထည့္။ ကုန္းပတ္ေပၚမွာ ေတာ့ ဘဂၤလီကုလားေတြကုိ အခေၾကးေငြယူၿပီး တင္ေဆာင္လာ ၾကတယ္။ ဒီဘဂၤလီေတြဟာ ရခုိင္ေျမကုိေတာင္ မနင္းဖူးတဲ့ “ရခုိင္အတု”ေတြအျဖစ္ ျမန္မာျပည္အႏွံ႔ တြင္က်ယ္ေနၾကတာေတာ့ ဆန္းပါ့၊
၁၉၇၈ ေလာက္က ရွမ္းျပည္။ ရပ္ေစာက္ၿမဳိ႕ကုိ အလည္ေရာက္ ခဲ့တုန္းက အေတြ႕အၾကဳံကုိ ေဖါက္သယ္ခ်ပါရေစ၊ “ရခုိင္ေတြ က်ေနာ္တုိ႔ၿမဳိ႕နားမွာ ရြာတည္ၿပီးေနထုိင္ၾကတယ္” ဆုိၿပီး တည္းခုိတဲ့အိမ္က ေကာင္ေလးကေျပာပါတယ္၊ က်ေနာ္စိတ္လွဳပ္ရွားသြားတယ္၊ ဒါနဲ႔ ခ်က္ခ်င္းလုိက္ပုိ႔ခုိင္းေတာ့ “ဟုိမွာေတြ႔လား ဘုလုံးႀကီးနဲ႔ျမင္ေနရတာ။ အဲဒါရခုိင္ဘုရားေက်ာင္းေလ” တဲ့၊ ခပ္လွမ္းလွမ္းကျမင္ရတဲ့ အေဆာက္အဦးဟာ ဗလီတလုံးပါ၊ ဒါမ်ဳိးအျဖစ္ကုိ ၁၉၈၅ ၀န္းက်င္ ေလာက္မွာ တခါထပ္ၾကဳံရျပန္ပါၿပီ၊ က၀ၿမဳိ႕နယ္က အဘုိးႀကီးတဦးနဲ႔ဆုံေတာ့ သူတုိ႔ရြာနားကရြာလည္း ရခုိင္ရြာျဖစ္တယ္။ သူတုိ႔ဘုရား ေက်ာင္းနဲ႔သူတုိ႔ကုိးကြယ္ၾကတယ္လုိ႔ဆုိေတာ့ ခ်က္ခ်င္းပဲ “ဘုလုံးႀကီး နဲ႑ဘုရားေက်ာင္းမဟုတ္လား၊” လုိ႕တခါတည္းတန္းေမးလုိက္တယ္။
ဒီအေၾကာင္းအရာေတြကုိ တုိင္းရင္းသားျပည္သူ တရပ္လုံး အေနနဲ႔ အရွိကုိအရွိအတုိင္းသိဖုိ႔ မျဖစ္မေနလုိအပ္ေနပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္လည္း စာေရးသားထုတ္ေ၀ဖုိ႔ဆႏၵ ျမန္မာျပည္မွာေနခဲ့စဥ္ က တည္းကျဖစ္ခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေပမယ့္ ျပည္တြင္းမွာက အကန္႔အသတ္ ေတြမ်ားေတာ့ ဆႏၵမျပည့္၀ခ့ဲ။ ဒီေန႔အခ်ိန္မွာ ျမန္မာအမ်ဳိးေကာင္း သားသမီးေတြဘယ္ႏွစ္ေယာက္ထိ အမ်ဳိးပ်က္။ ဘာသာပ်က္။ ယဥ္ေက်းမွဳပ်က္။ ဘ၀ပ်က္ရတဲ့အေျခအေန ေရာက္သြားၿပီလဲလုိ႔ ခန္႔မွန္းၾကည့္တုိင္း ရင္ေလးမိပါတယ္။
ဘြဲ႔ရပညာတတ္ဆုိသူေတြေတာင္ ရခုိင္လူမ်ဳိးအေၾကာင္းကုိ ေကာင္း ေကာင္းမသိတာက ပုိဆုိးေနပါတယ္၊ ရန္ကုန္ၿမဳိ႕လယ္က ဘြဲ႕ရကြန္ဖူး ဆရာတေယာက္ေျပာတာ “မင္းတုိ႔ရခုိင္က ထား၀ယ္နဲ႔ နီးနီးေလး ပဲလား” တဲ့၊ က်ေနာ္ တအံ့တၾသျဖစ္မိတယ္၊
ဒါနဲ႔ ဂ်ပန္ေရာက္ၿပီး ၁၉၉၆ က ခ်ီးဘားခရုိင္မွာ အလုပ္လုပ္ေနတုန္း အတူတူအလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ဗမာတေယာက္က “ရခုိင္ဆုိတာ ေတာင္ေပၚသားပဲ မဟုတ္လား၊” လုိ႔အေမးခံရတဲ့အခါ ပုိၿပီးအံ့ၾသသြားပါတယ္၊ သူလည္း ပညာတတ္ (Msc.) တေယာက္ပါ။ ဗဟုသုတ ေခါင္းပါးသူလည္းမဟုတ္၊ ႏုိင္ငံတကာထုတ္ အဂၤလိပ္စာအုပ္ေတြကုိ မ်က္ႏွာနဲ႔မခြာတမ္းဖတ္။ ေက်ာင္းသားဘ၀တုန္းကလည္း ကြန္ျမဴနစ္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး လူထုဦးလွရဲ႕သား စုိး၀င္းနဲ႔အတူတူ ေတာခုိဖုိ႔ေတာင္ ၾကံစည္ဖူးသူလုိ႔သိရပါတယ္၊ အရင္းက်မ္းကုိ ထုံးလုိေခ် ေရလုိေႏွာက္ ဖတ္ရွဳေလ့လာခဲ့သူျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံတကာ ဘဟုသုတအထူးျပည့္စုံသူပင္ ျဖစ္ေပမယ့္ ရခုိင္လူမ်ဳိးအေၾကာင္းေတာ့ ဘာမွမသိပါ၊
ရန္ကုန္တကသုိလ္မွာ က်ဴတာလုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ပညာတတ္ႀကီးဗမာတဦးကလည္း “ဂ်ပန္ျပည္မွာ ရခုိင္အသင္းစည္စည္းလုံးလုံး ရွိေနတာ။ သူတုိ႔ကလူနည္းစုတုိင္းရင္းသားေလးေတြ ျဖစ္ေနလုိ႔ပါ” လုိ႔ဆုိျပန္တယ္၊ ဒီၾကားထဲ က်ေနာ္တုိ႔ရခုိင္အမ်ားစု အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ေနရာကုိ ေရာက္လာတဲ့ရန္ကုန္သားတဦးက “ရန္ကုန္မွာ သိကႊမ္းခင္မင္တဲ့ ရခုိင္ေတြမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သူတုိ႔က၀က္သားမစားဘူး။ အစလာမ္ ဘာသာကုိ ကုိးကြယ္တယ္။ အကုိတုိ႔က ဘယ္လုိရခုိင္ေတြလဲ၊”
က်ေနာ္တုိ႔ရခုိင္တစု ဘုရားတမိေအာင္ အံ့ၾသသြားၾကပါတယ္၊ ကုလားကရခုိင္ျဖစ္သြားၿပီး။ ရခုိင္ကကုလားျဖစ္သြားတဲ့ အေျခအေနထိ က်ေရာက္ေနၿပီလား၊ လုိ႔တဆက္တည္း တုန္လွဳပ္မိၾကပါတယ္၊ ဒါေတြဟာ ဗမာျပည္မွာ ဟုိးဘုိးစဥ္ေဘာင္ဆက္ကတည္းက ျပည္ေထာင္စုတုိင္းရင္းသား အခ်င္းခ်င္းအၾကား သမုိင္းအေမွာင္ခ်မွဳရဲ႕ရလာဒ္ပဲျဖစ္တယ္၊
ဒီအေတြ႕အၾကံဳေၾကာင့္ဘဲ ၁၉၈၁ ခုႏွစ္ေလာက္က မိတၲီလာၿမဳိ႕ ထမင္း ဆုိင္တဆုိင္မွာ ရခုိင္လူမ်ဳိးဆုိတာ ၾကားသာၾကားဖူး မျမင္ဖူးလုိ႔ပါ ဆုိၿပီး က်ေနာ္တုိ႔သူငယ္ခ်င္းတစုကုိ လာၾကည့္တဲ့ဗမာ အဘြားႀကီး ႏွစ္ဦးရဲ႕ အျဖစ္ကုိပင္ မအံ့ၾသႏုိင္ေတာ့ပါ၊ သူတုိ႔ေမးခဲ့တာက “မင္းတုိ႔ေတြ ဗမာျပည္ကုိေရာက္ေနေတာ့ ပုဆုိးနဲ႔။ အကၤ် ီနဲ႔၊ ရခုိင္ျပည္မွာက်ေတာ လံကြတ္တီနဲ႔ ေနၾကလား” တဲ့၊
ဒီလုိ ရခုိင္အပါအ၀င္ ျပည္ေထာင္စုအမ်ဳိးသားေတြရဲ႕ ဘာသာစကား။ ယဥ္ေက်းမွဳ။ သမုိင္း၊ စာေပတုိ႔ အေမွာင္ဖုံးခံေနရျခင္းကပင္ ကုလားကရခုိင္တုလုပ္ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ၀ါးၿမဳိဖုိ႔ အခြင့္အေရးႀကီး တခုျဖစ္ေနပါတယ္၊ ရခုိင္အေၾကာင္းကုိ ေသခ်ာဂဃဂနမသိၾကတဲ့ က်န္တဲ့တုိင္းရင္းသားေတြဟာ ရခုိင္လုိ႔နာမည္ခံထားတဲ့ ရခုိင္တုေတြရဲ႕လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ အမ်ဳိးေပ်ာက္။ ႏုိင္ငံေပ်ာက္ျဖစ္လာႏုိင္တယ္။
ျပည္ထဲမွာ ဘဂၤလီေခၚေတာကုလားေတြက ရခုိင္ဆုိၿပီးတြင္က်ယ္ေနသလုိ၊ ျပည္ပမွာလည္း “ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး” နာမည္လိမ္ ဆုိင္းဘုတ္ကိုတင္ၿပီး တြင္က်ယ္ေနၾကတာေတြ႔ရေတာ့ ဒါေတြကုိ အမွန္အတုိင္း ရွင္းလင္းတင္ျပဖုိ႔ဟာ ရခုိင္အမ်ဳိးသား အားလုံရဲ႕ ပခုံးေပၚက်ေရာက္လာေနတဲ့ သမုိင္းေပးတာ၀န္ႀကီးတခု ျဖစ္လာပါတယ္၊ ဒီတာ၀န္ကုိ ရခုိင္အမ်ဳိးသားေတြက ထမ္းေဆာင္ေနျခင္းဟာ ရခုိင္ျပည္နဲ႔ရခုိင္လူမ်ဳိးေတြရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြားသာမက တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးအားလုံးရဲ႕ အက်ဳိးနဲ႕ တုိက္ရုိက္ဆက္စပ္ေနပါတယ္။
ရခုိင္အေၾကာင္းကုိ ရွင္းလင္းေျပာရမယ္ဆုိရင္ ဒီေန႔ျမန္မာႏုိင္ငံထဲက “ရခုိင္ျပည္နယ္” ဧရိယာဆုိၿပီး ေဘာင္ခတ္ကန္႔သတ္ ထားတဲ့ နယ္ေျမက်ဥ္းက်ဥ္းက်ပ္က်ပ္ေလး အေၾကာင္းကုိ ေဖၚျပေပးရုံနဲ႔မလုံေလာက္ပါ။
ေရွးေခတ္ရခုိင္ဘုရင့္ႏုိင္ငံေတာ္ႀကီးဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အိႏၵိယ၊ ျမန္မာ သုံးႏုိင္ငံနယ္နမိတ္အတြင္းမွာ တည္ရွိခဲ့ပါတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ပဲ ဒီသုံးႏုိင္ငံစလုံးမွာ ရခုိင္နဲ႔ရခုိင္မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားအားလုံး ယေန႔ထိ့ေန ထုိင္လွ်က္ရွိပါတယ္၊ ဒီရခုိင္မ်ဳိးႏြယ္စုေတြ အားလုံးနဲ႔ဆုိင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကုိပါ ေဖၚျပမွသာ ရခုိင္အေၾကာင္းကုိ ျပည့္ျပည့္ စုံစုံ သိရွိႏုိင္ပါလိမ့္မယ္။
ဥပမာ ၁၆၆၆ ခုႏွစ္အထိ ရခုိင္ဘုရင့္ႏုိင္ငံေတာ္ နယ္ေျမတခုအျဖစ္ရွိေနခဲ့တဲ့ လက္ရွိဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ စစ္တေကာင္း ေဒသမွာ ၁၇၈၂ ခု ႏွစ္ထိ့ ဘဂၤလီကုလားဦးေရ ၃ရာခုိင္ႏွဳန္းသာရွိေသးေၾကာင္း အဂၤလိပ္တုိ႔ ေကာက္ယူခဲ့ေသာ သန္းေခါင္စာရင္းကုိ စာရွဳသူေတြ ေတြ႕ျမင္သိရွိရရင္ ဒီေန႔ဘဂၤလီေခၚေတာကုလားေတြက သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္တေထာင္ေလာက္ကပင္ ရခုိင္ျပည္မွာေနထုိင္လာၾကတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္တယ္လုိ႔ လိမ္လည္ေနတာနဲ႔၊ ဒီ ဘဂၤလီေခၚေတာကုလားေတြ လူဦးေရအသားစီးရမွဳလက္နက္နဲ႔ မၾကာခင္ျမန္မာ တႏုိင္ငံလုံး၀ါးၿမဳိလာႏုိင္တယ္ဆုိတဲ့ အႏၱရာယ္ကုိလည္း ျမင္သာထင္သာ ရွိလာၾကလိမ့္မယ္လုိ႔ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။
ခုိင္ထူး (ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ)
၁။ ၈။ ၂၀၀၄
ဂ်ပန္ႏုိင္ငံေရာက္ ရခုိင္အမ်ဳိးသားမ်ားထုတ္ေ၀သည့္ “ဘဂၤလားေအာ္ လွဳိင္းသံႏွင့္ ဖတ္စရာမွတ္စရာမ်ား (အမွတ္-၁)” မွ တဆင့္ကူးယူ ေဖၚျပသည္။
http://rakhine.rakhapura.com/rohingya/323-fake-rakhine