ရခိုင္သကၠရာဇ္ ၁၃၇၃ ခု၊ ႏွစ္ဆန္းတစ္ရက္ ဘဂၤလား တနိုင္ငံလုံးရွိ ရခိုင္သူရခိုင္သားတိ ကေကာင္း ေပ်ာ္ရႊင္နိန္ကတ္ခ်ိန္မွာ ဘဂၤလားေတာင္တန္းေဒသရွိ ဗိုလ္မင္းေထာင္(Bandraban)၊ သက္ေထာင္(Rangamati)၊ ဖလံေထာင္(Khakrasari) ေထာင္သုံးေထာင္ရွိ ရခိုင္သားမ်ား (ေတာင္ေပၚေဒသေန) အတြင္း ခါခ္ခရာဆိုရီၿမိဳ ့နယ္ ဖလံမင္းနိန္ထိုင္ေရ မာနိမ္ ့ဆိုရီ မင္းတရားေပါက္စု (ရြာကိုေပါက္စုဟုေခၚသည္)အနီး ဂြီးမားရြာ အုပ္စုတြင္ နိခင္းဖက္ ၁၂ နာရီအခ်ိန္ လယ္ယာေၿမကိစၥေၾကာင့္ ကုလားရခိုင္ မရွင္းမလင္းၿဖစ္ေနသူတိ ထိပ္တိုက္ စကားမ်ားကတ္ရာက နွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ မူးယစ္နိန္ၿပီးေက အၿပန္အလွန္ သတ္ပဲြ ၿဖစ္ပြါးကတ္ရာ ကုလားနွစ္ေယာက္ သီဆုံးလားေရအတြက္ အနီးအနားမွာ နိန္ထုိင္လုိ႕ရွိေရ ကုလားရြာတိက ကုလားလူမ်ဳိးတိ တခဲနက္ဝိုင္းအုံလာဗနာ တြိသမွ်ရခိုင္သားတိကုိ ရရာသခ်ၤဳ ိင္း ဓါးမဆိုင္းဘဲ လိုက္လံသတ္ၿဖတ္ေရအတြက္ သက္အမ်ဳိးသမီးႏွစ္ဦး ပဲြခ်င္းၿပီးသီဆုံးကာ အမ်ားအၿပားဒါဏ္ရာရရွိၿပီးေက ရြာတိမီးတုိက္ခံခရပါေရ။ယင္းအေၾကာင္းကုိ အေသးစိတ္သိရွိႏုိင္ဖုိ႕အတြက္ ယင္းျဖစ္ရပ္ကုိ အပါးကပ္ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္နိန္ေရ ကုိစုိးလင္းထြန္းကုိ ကၽြန္ေတာ္ရုိ႕၀ုိင္းေတာ္သား (ေလး၀တီ - ခုိင္မင္းထြန္း)က မိန္းျမန္းထားပါေရ။
မိန္း)၊ ကုလား နန္႕ ရခိုင္ ဇာေၾကာင့္ အဓိကရုန္းၿဖစ္ေတလို႕ ထင္ပါလဲ။
ေၿဖ)။ အုပ္ခ်ုဳပ္ေတလူတန္းစားနန္႕ အအုပ္ခ်ဳပ္ခံလူတန္းစား နွစ္ရပ္ၾကားမွာ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ အလီး မညီမွ်ေရပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေတအတြက္ ျဖစ္ေရလုိ႕ ထင္ပါေရ။ လြတ္လပ္ေသာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ့ဒီမိုကေရစီ ၿပည္သူ ့နိုင္ငံဆိုၿပီးေက ေတာင္တန္းေဒသမွာ နီထိုင္ေရလူမ်ဳိး(ကုလားမပါ)အားလုံးကို လူသား(နိုင္ငံသား)တိ ရပိုင္ခြင့္ကို ပိတ္ပင္ဗနာ တိုင္းရင္းသားနန္႕ တိုင္းရင္းသားစုေခ်တိ (ဇာ ့တီ ၊ ဦးေပါဇာ ့တီ)ကုိ တန္းတူညီမွ်မႈ မပီးဘဲ ခဲြျခားအုပ္ခ်ဳပ္ထားေရ ျပသနာပါ။ ၿမန္မာနိုင္ငံမွာပိုင္ အဂၤလိပ္ပါးက ရခိုင္၊ ရွမ္း၊ ကရင္၊ မြန္ အစရွိေရ လူမ်ဳိးတိ အသက္သြီးေခၽြးေပါင္းမ်ားစြာ ပီးဆပ္ခေကလည္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသား ကရင္တိုင္းရင္းသားဆိုဗ်ာ ဗမာလူမ်ိဳးတိက်ေရခါေတာ့ေက မဟာဗမာတိခံလို႕ အနုိင္က်င့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရပုိင္ ဘဂၤလာအစိုးရက ေၿမၿပန္႕ေဒသမွာ ဒီမိုကေရစီကို အၿပည့္အဝပီးၿပီးေက ေတာင္တန္းေဒသက်ခါေတာ့ေက စစ္တပ္နန္႕ အုပ္ခ်ဳပ္ဗနာ ေတာေတာင္သဘာဝ သစ္ပင္လယ္ယာၿမီတိကို စာရင္းဇယား ရွပ္ထီြးထားေရအတြက္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ နီးပါးျပႆနာ တက္နီၿပီးေက ေဒထက္မက အရွင္းရခက္ေအာင္ သပြတ္အူဇာတ္လမ္း ဖန္တီးထားကတ္ေတခါ ေဒပိုင္ပဋိပကၡ အဓိကရုဏ္း ၿဖစ္ပြါးေရလို႕ ကြ်န္ေတာ္ၿမင္ပါေရ)
မိန္း)။ ကုလား ရခိုင္အဓိကရုဏ္းမွာ အကို ဇာမွာရွိပါလဲ ျဖစ္ပ်က္ပံုကုိ ရွင္းၿပပီးပါ။
ေၿဖ)။ 17/04/2011/ နိန္ ့က ဘဂၤလာေဒရွ္ ့မွာ ၿဖစ္ပ်က္လားခေရ အဓိကရုဏ္းမွာ ကြ်န္ေတာ္မ်က္ၿမင္ မဟုတ္ပါ။ ေယေကလည္း ကြ်န္ေတာ္ရို ့အဖြဲ႕ (လူ ့အခြင့္အေရးႏွင္ ့သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိမ္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရး)ဝင္တိ အသက္ဖီးက လြတ္ေၿမာက္ေအာင္ ၿပီးလႊားယင္း ဖုန္းဆက္လို ့ေၿပာၿပေရအတြက္ မ်က္ၿမင္မဟုတ္ေကလည္း အတိအက် အတည္ၿပဳလို ့ေၿပာရစြာၿဖစ္ပါေရ။
မိန္း)။ ကုလားတိသတ္လို႕ ရခိုင္ဇာႏွစ္ေယာက္ သီဆံုးလားပါေရလဲ ေနာက္ ရြာ၊ အိမ္ေၿခ ဇာေလာက္ မီးတိုက္ခံ ရပါလဲ။
ေၿဖ)။ မီးတိုက္ခံရလုိ႕ ေဆာင္းေခါလာရြာက မီးထဲမွာ ပါလားခေရ ဦးရဲဘုစိန္(၇၀)နန္႕ ၂ လ သားေခ်တစ္ေယာက္။ ဇာတ္လီယာရြာ ကားလမ္းမမွာ ကားထက္ကဆြဲခ်ဗ်ာ သတ္ေတအေရအတြက္က ၃၀ နီးပါးပါ။ ယင္းပုိင္ သတ္ၿပီးေက ပံုထားေရ အသီေကာင္ပံုထဲက သီကံမေရာက္ပဲ ညဥ့္ထြက္ၿပီးလာသူ ေၿပာစကားနန္႕ ယင္းနား ကားခြဆုံက ဆိုင္သည္
တစ္ေယာက္ေၿပာစကားအရဆုိေက မီးတိုက္ခံရေရ ရြာတိက ၉ ရြာ၊ အိမ္ေၿခေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္နန္႕ ဆိုင္ ၅ ေဆာင္၊ ဘုန္ၾကီးေက်ာင္း ၂ ေက်ာင္း ၿဖစ္ပါေရ။
မိန္း)။ အဂုအဓိကရုဏ္းစာ ဗုဒၶဘာသာနန္႕ မူဆလင္ဘာသာ အဓိကရုန္းလို႕ သေဘာသက္ေရာက္ပါလား။
ေၿဖ)။ မွန္ပါေရ ဇာၿဖစ္လည္းလို ့ဆိုေက ေတာင္တန္းေဒသ တစ္ခုလံုးမွာ ၇၅% နွဳန္းက ဗုဒၶဘာသာ ၿဖစ္နီလို ့ ေဒသခံအုပ္ခ်ပ္သူတိ အထက္ထက္ကပင္လည္း လူမ်ဳိးေရးအရ အခြင့္အေရးခ်ဳိးႏွိမ္ထားပါေရ။ ေယၿပီးေက ေရရွည္စီမံကိန္းအၿဖစ္ ေတာင္တန္းေဒသ တစ္ခုလံုးကို ဗုဒၶဘာသာေပ်ာက္ကြယ္ေအာင္ ၿပဳလုပ္ၿပီးေက
မူဆလင္ဘာသာေရး တနိန္ ့လႊမ္းမိုးေစရဖုိ႕လုိ႕ စီမံခ်က္နန္႕ ဗုဒၶဘာသာ/မူဆလင္ ဘာသာေရးအဓိကရုဏ္း ၿဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးၿခင္း သေဘာသက္ေရာက္ပါေရ။
မိန္း)။ဘဂၤလားအစိုးရက ဒုကၡသည္တိကို ဇာပိုင္ စီစိုင္ေဆာင္ရြက္ ပီးနိန္ပါလဲ။
ေၿဖ)။ ဘဂၤလာအစိုးရက ေဒကိစၥကို ဖုတ္နီေရငပိ ဟိေရလို ့မထင္ပါ ေဒဂုပိုင္အၿဖစ္ပ်က္တိစြာ သမားရိုးက် ျဖစ္ရိုးျဖစ္စဥ္ကိစၥ တစ္ခုပုိင္ သတ္မွတ္ထားလို ့ပါ။ ေယၿပီးေက ေတာင္တန္းေဒသမွာ ဟိေရ(JSS)နန္႕လည္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ယူထားေရအတြက္ ယင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး အဖြဲ႕တိက ေတာင္းဆိုထားစြာကို အစခါပီးဖို ့လို ့ ခံၿပီးေက တခုလည္းမပီးပါ။
ထုိတစ္ခ်ိန္က ရခိုင္ၿပည္မွာ ဆရာေတာ္ဦးစိႏၱာကို လက္နက္နန္႕ ဒီမိုကေရစီ လဲခိုင္းေရပိုင္ အစိုးရတစ္ရပ္စြာ အမွန္တရားအတြက္ တိုက္ပြဲဝင္ေတာ္လွန္ေရ လူဟူသမွ်ကို (တစ္) မိမိမွာရွိေရ စစ္တပ္ကို အားကိုးဗ်ာ က်ဴပင္ခြတ္က်ဴငုတ္ မက်ံေအာင္ေခ်မွဳးပိုက္ေတ။ (ႏွစ္) အရည္အခ်င္းရွိေရ ေခါင္းေဆာင္တိကို ေဖးသာနန္႕ေၿမွာက္ အာဏာကို မက္လုံးပီးဗ်ာ တစ္ဦးခ်င္းစီ ဖဲထုတ္စည္းရုံးဗနာ အလင္းဝင္ဖို ့နည္းမ်ိဳးစံုႏွင္ ့ၿပဴလုပ္ပါေရ။ (သံုး) ေနာက္အတုအေယာင္္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကိုဗန္းၿပဗ်ာ လက္နက္ႏွင့္ ဒီမိုကေရစီကို လဲခိုင္းပနာ လက္နက္ခ်ၿပီးေရေနာက္ တစ္ခုအခြင့္အေရးကိုလည္း မပီးပါ။ ေဒဂုလည္း ဘဂ္လာအစိုးရက အခင္းၿဖစ္ေတနိန္ရာကို မီဒိယာတိကို ဂနိထိဝင္ခြင္ ့မပီးပါသိမ့္။ မီးေလာင္ခံရေရ မိသားစုတိကိုလည္း ပုဂၢလိက တစ္ေယာက္စ ႏွစ္ေယာက္စ လွဴလာစြာထဲက ေလးပံုတစ္ပံုကို စစ္တပ္မွာသိမ္းထားၿပီးေက အလွဴရွင္တိကိုလည္း ဒုကၡသည္တိႏွင့္ အတြိမပီးပါ။ ဘဂၤလာမွာ ႏွစ္စုိင္္ ရီေဘးဒုကၡ ၿဖစ္ပါေရ။ ေယခါ ခ်က္ခ်င္း နိုင္ငံတကာကလူတိကို ဝင္ခြင္ ့ၿပဳၿပီး လွဴခိုင္းေကလည္း ေဒကိစၥက်ေရခါ မသိကြန္ေဆာင္နီပါေရ။
မိန္း)။ ရခိုင္ၿပည္သူတိကို ဇာေျပာခ်င္ပါလဲ။
ေၿဖ)။ ေအာ္ အဘရခိုင္ၿပည္သူၿပည္သား အေပါင္းရို႕နန္႕ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ အေနာက္နိုင္ငံမွာ နိန္ထိုင္နီကတ္ေတ ရခိုင္သားအေပါင္းရို ။့ ကမၻာ့အလယ္မွာ တိုင္းၿပည္မရွိေရ လူမ်ိဳးဆိုစြာမည္သည့္အခါမွ ရင္ေကာ့ေခါင္းမေထာင္နိုင္ပါ။ ဘဂ္လာမွာ ေဒနိ အဖိႏွိပ္ခံနီရေရပိုင္ အားလုံးနိန္ရာမွာလည္း လူသားတိရပိုင္ခြင့္ ဆံုးရွံုးပါဖို႕။ ယင္းေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကိုယ့္မင္းက္ိုယ့္ခ်င္းႏွင့္ နီလာေရ ငါရို ့ရခိုင္သားတိ ဇာနီရာေရာက္ေရာက္ ဇာအနီအထားမွာဟိဟိ တသီြးတသား တညီတညြတ္တည္း ဆံုးရွံဳးလားေရ ရခိုင္မဟာသမတနိုင္ငံကို ရရာလက္နက္ကိုင္ေဆာင္ဗ်ာ ေတာ္လွန္တိုက္ပဲြ ဝင္ကတ္ပါလုိ႕ မွာခ်င္ပါေရ (ငါရို ့ေခတ္ေရာက္မွ ရွံဳးေက ငါရို ့ညံ ့လို ့)။
ေတာ္လွန္ေရးသစၥာၿဖင္ ့
စိုးလင္းထြန္း
(ရခိုင္ေအာင္ေၿမ)
ဘဂၤလားေဒရွ့္